Rajd Dakar

Kraje, przez które prowadził rajd Paryż–Dakar (oba miasta zaznaczono czarnymi kwadratami, a na pomarańczowo kraje przebyte w 1992 roku, na trasie rajdu do Kapsztadu w RPA)

Ślady rajdu na Saharze w Mauretanii

Rajd Dakar (dawniej Rajd Paryż–Dakar) – doroczny rajd terenowy organizowany obecnie przez Amaury Sport Organisation na początku roku, dostępny również dla amatorów (którzy stanowią około 80% uczestników).

Jest to rajd terenowy, rozgrywany w o wiele trudniejszych warunkach niż rajdy płaskie – zawodnicy podróżują przez pustynię, a długość odcinków specjalnych sięga kilkuset kilometrów dziennie. Z tego powodu używa się pojazdów terenowych, znacznie wytrzymalszych od tych używanych w rajdach płaskich.

Od początku rajdu zawodnicy ścigają się w dwóch klasach – samochody i motocykle, natomiast w klasie ciężarówki od 1980 r. (bez roku 1989). W 2009 r. zadebiutowała nowa klasa – quady^[1][2].

Historia i trasa

Historia rajdu sięga roku 1977, kiedy Francuz Thierry Sabine zgubił się na pustyni w Libii podczas rajdu Abidżan-Nicea^[3]. Urzeczony pustynią uznał, że miejsce to jest idealne do rozgrywania rajdów. Pierwotnie trasa rajdu wiodła z Paryża we Francji do Dakaru w Senegalu z przeprawą promową przez Morze Śródziemne, jednak ze względu na różne czynniki, w tym zawirowania polityczne, rajd zmieniał lokalizację zarówno startu, jak i mety^[2]. Ostatni raz rajd Paryż – Dakar odbył się w 2001 r. Kolejnymi edycjami były rajdy:

Rok	Trasa	Dystans	Odcinki specjalne	Liczba startujących	Dotarło do mety	Uwagi
1979	Paryż – Dakar	10 000 km	3 168 km	182 pojazdy	74 pojazdy	Trasa wiodła przez Algierię, Niger, Mali i Burkina Faso.
1980	Paryż – Algier – Dakar	10 000 km	4 059 km	216 pojazdów	81 pojazdów	Rajd trwał od 1 do 23 stycznia 1980.
1981	Paryż – Algier – Dakar	6 263 km	3 357 km	291 pojazdów	91 pojazdów	Rajd otrzymał certyfikat FIA.
1982	Paryż – Algier – Dakar	10 000 km	5 963 km	385 pojazdów	127 pojazdów
1983	Paryż – Algier – Dakar	12 000 km	5 210 km	385 pojazdów	123 pojazdy
1984	Paryż – Algier – Dakar	12 000 km	5 882 km	427 pojazdów	148 pojazdów
1985	Paryż – Algier – Dakar	14 000 km	7 470 km	552 pojazdy	146 pojazdów
1986	Paryż – Algier – Dakar	15 000 km	7 731 km	486 pojazdów	100 pojazdów	W katastrofie helikoptera zginął Thierry Sabine – główny pomysłodawca i organizator rajdu.
1987	Paryż – Algier – Dakar	13 000 km	8 315 km	539 pojazdów	124 pojazdy	Po raz pierwszy w rajdzie wzięli udział polscy zawodnicy (dwie ciężarówki Jelcz).
1988	Paryż – Algier – Dakar	12 874 km	6 605 km	603 pojazdy	151 pojazdów	Ponad 600 uczestników (rekord). Na jednym z pierwszych etapów odpadła ich rekordowa liczba – ok. 100.
1989	Paryż – Tunis – Dakar	10 831 km	6 605 km	473 pojazdy	209 pojazdów	Trasa rajdu zmieniona: ominięto Algierię, z Francji transport do Tunisu.
1990	Paryż – Trypolis – Dakar	11 420 km	8 564 km	465 pojazdów	133 pojazdy	Trasa rajdu zmieniona: ominięto Algierię, z Francji transport do Trypolis. Udział polskiego kierowcy Andrzeja Kopera.
1991	Paryż – Trypolis – Dakar	9 186 km	6 747 km	406 pojazdów	174 pojazdy
1992	Paryż – Kapsztad	12 427 km	6 263 km	332 pojazdy	169 pojazdów	Duże zmiany w trasie rajdu – za sprawą Gilberta Sabina (ojca Thierriego) prowadziła ona przez Afrykę i skończyła się w RPA (zmiana nazwy „Paryż – Le Cap”). Po raz pierwszy pojawia się technologia GPS.
1993	Paryż – Dakar	8 877 km	4 476 km	153 pojazdy	67 pojazdów	Kryzys rajdu. Gilbert Sabine sprzedał prawa do organizacji Amaury Sport Organisation Group (ASO).
1994	Paryż – Dakar – Paryż	13 379 km	4 446 km	259 pojazdów	114 pojazdów	Nowym dyrektorem rajdu został Claude Fenouil, który wytyczył nową trasę rajdu Paryż-Dakar-Paryż. Jeden z odcinków prowadził przez piaszczystą pustynię w Mauretanii, nieprzebytą dotąd przez pojazd mechaniczny. Trasę tę pokonały jedynie dwa Mitsubishi Pajero, co zajęło im 30 godzin. Nie przyniosło im to jednak sukcesu, gdyż odcinek został unieważniony, a wyczerpane załogi Mitsubishi musiały wycofać się z rajdu[4]. Nowy dyrektor Dakaru stracił posadę.
1995	Grenada – Dakar	10 109 km	5 725 km	205 pojazdów	103 pojazdy	Nowym dyrektorem imprezy został trzykrotny zwycięzca rajdu Hubert Auriol
1996	Grenada – Dakar	7 579 km	6 179 km	295 pojazdów	121 pojazdów
1997	Dakar – Agadez – Dakar	8 049 km	6 509 km	280 pojazdów	141 pojazdów	Do historii przeszła Jutta Kleinschmidt, wygrywając jako pierwsza kobieta odcinek specjalny i plasując się na wysokim piątym miejscu w końcowej klasyfikacji
1998	Paryż – Grenada – Dakar	10 593 km	5 219 km	349 pojazdów	104 pojazdy
1999	Grenada – Dakar	9 393 km	5 638 km	297 pojazdów	110 pojazdów
2000	Dakar – Kair	7 863 km	5 012 km	401 pojazdów	225 pojazdów	Po sześciu etapach rajd został wstrzymany na terenie Nigru z powodu zagrożenia terrorystycznego; organizatorzy przerwali rywalizację na pięć dni, za ok. 1,5 mln dolarów zorganizowali most powietrzny do Libii; trzy samoloty transportowe An-124 Rusłan przerzuciły cały sprzęt i bagaż odbywając 18 dziesięciogodzinnych lotów
2001	Paryż – Dakar	10 219 km	6 180 km	358 pojazdów	141 pojazdów	Rajd wygrywa pierwsza kobieta Jutta Kleinschmidt
2002	Arras – Madryt – Dakar	9 436 km	6 486 km	425 pojazdów	132 pojazdy
2003	Marsylia – Szarm el-Szejk	8 552 km	5 216 km	490 pojazdów	186 pojazdów	Na granicy libijsko-egipskiej pod ciężarówką serwisową zespołu motocyklowego KTM wybuchła mina, ale nikt z załogi nie ucierpiał; kolejne pojazdy zostały zatrzymane, a saperzy przez noc sprawdzili trasę przejazdu na tym odcinku
2004	Clermont-Ferrand – Dakar	9 507 km	4 636 km	595 pojazdów	163 pojazdy
2005	Barcelona – Dakar	9 039 km	5 433 km	688 pojazdów	215 pojazdów
2006	Lizbona – Dakar	9 043 km	4 813 km	474 pojazdy	195 pojazdów
2007	Lizbona – Dakar	7 915 km	4 309 km	525 pojazdów	301 pojazdów
2008	Lizbona – Dakar	9 273 km	5 736 km	570 pojazdów	odwołany z powodu zagrożenia terrorystycznego
2009	Buenos Aires – Valparaíso – Buenos Aires	9 578 km	5 591 km	530 pojazdów	268 pojazdów	Rajd po raz pierwszy organizowany w Ameryce Południowej
2010	Buenos Aires – Antofagasta – Buenos Aires	9 030 km (8 937 km)	4 810 km (4 717 km)	373 pojazdy	187 pojazdów
2011	Buenos Aires – Arica – Buenos Aires	9 605 km (9 470 km)	5 007 km (5 020 km)	413 pojazdów	203 pojazdy
2012	Mar del Plata – Copiapó – Lima	8 373 km	4 191 km (4 406 km)	471 pojazdów	246 pojazdów	Szósty etap został odwołany z uwagi na śnieżycę w Andach.
2013	Lima – San Miguel de Tucumán – Santiago	8 529 km (8 424 km)	4 155 km (4 147 km)	459 pojazdów	302 pojazdy
2014	Rosario – Salta – Valparaíso	9 374 km (8 733 km)	5 522 km (5 228 km)	431 pojazdów	204 pojazdy
2015	Buenos Aires – Iquique – Buenos Aires	9 295 km	4 752 km	406 pojazdów	207 pojazdów
2016	Buenos Aires – Salta – Rosario			347 pojazdów	215 pojazdów
2017	Asunción – La Paz – Buenos Aires
2018	Lima – La Paz – Cordoba	8 792 km	4 339 km	335 pojazdów	184 pojazdy
2019	Lima – Lima			334 pojazdy	180 pojazdów
2020	Dżudda – Al Qiddiya	7855 km	5096 km	332 pojazdy		Rajd pierwszy raz w Azji

Pojazdy

Beduin – nagroda główna za zwycięstwo w rajdzie

Cztery podstawowe klasy, w jakich rywalizują zawodnicy, to:

• motocykle (włączając w to motocykle z wózkiem bocznym)
• ATV (oddzielna klasa od roku 2009)
• samochody (od maszyn typu buggy do małych ciężarówek)
• ciężarówki

Wielu producentów traktuje rajd jako poligon doświadczalny dla swoich konstrukcji, starając się dowieść ich wytrzymałości, jednak większość pojazdów jest znacznie zmodyfikowana w porównaniu z egzemplarzami seryjnymi.

W przeszłości dominowały w rajdzie samochody głównie europejskich producentów, takie jak Land Rover, Range Rover, Mercedes-Benz (Klasa G) i Pinzgauer. Pozostali producenci wystawiali poważnie zmodyfikowane konstrukcje (Rolls-Royce, Citroën, a nawet Porsche). W roku 2002 dominowały takie auta jak Mitsubishi (Pajero/Montero), Nissan, i Hyundai. Francuz Jean-Louis Schlesser zaprojektował i zbudował serię buggy, na których kilkakrotnie wygrywał rajd.

Wśród ciężarówek występują Kamaz, Tatra, MAZ, Iveco, Hino, MAN, DAF oraz Mercedes-Benz (Unimog).

Najpopularniejszą (i zajmującą czołowe pozycje) marką wśród motocykli jest KTM. BMW produkowało dawniej motocykl enduro nazwany „Dakar”, ale ze względu na dominacje KTM wycofało się z zawodów. W rajdzie biorą udział również motocykle Yamaha.

Lista zwycięzców

Rok	Samochody		Motocykle		Ciężarówki		ATV		UTV
	Kierowca, Pilot	Marka	Kierowca	Marka	Kierowca	Marka	Kierowca	Marka	Kierowca	Marka
2020	Carlos Sainz Lucas Cruz	John Copper Works Buggy	Ricky Brabec	Honda CRF 450 Rally	Andriej Karginow Andriej Mokiejew Igor Leonow	Kamaz 43509	Ignacio Casale	Yamaha Raptor 700	Casey Currie Sean Berriman	Can-Am Maverick
2019	Nasser Al-Attiyah Matthieu Baumel	Toyota Hilux Dakar	Toby Price	KTM 450 Rally	Eduard Nikołajew Jewgienij Jakowlew Władimir Rybakow	Kamaz 43509	Nicolas Cavigliasso	Yamaha	Francisco López Contardo Alvaro Juan Leon Quintanilla	Cam-Am
2018	Carlos Sainz Lucas Cruz	Peugeot 3008 DKR Maxi	Matthias Walkner	KTM 450 Rally Replica	Eduard Nikołajew Jewgienij Jakowlew Władimir Rybakow	Kamaz 4326	Ignacio Casale	Yamaha Raptor 700	Reinaldo Varela Gustavo Gugelmin	Can-Am Maverick X3 Turbo
2017	Stephane Peterhansel Jean Paul Cottret	Peugeot 3008 DKR	Sam Sunderland	KTM 450 Rallye	Eduard Nikołajew Jewgienij Jakowlew Władimir Rybakow	Kamaz 4326	Siergiej Karjakin	Yamaha Raptor 700	Leandro Torres Lourival Roldan	Polaris RZR 1000 XP
2016	Stephane Peterhansel Jean Paul Cottret	Peugeot 2008 DKR	Toby Price	KTM 450 Rallye	Gerard de Rooy Moises Torrallardona Dariusz Rodewald	Iveco PowerStar	Marcos Patronelli	Yamaha
2015	Nasir al-Atijja Matthieu Baumel	Mini All4 Racing	Marc Coma	KTM 450 Rallye	Ajrat Mardejew Ajdar Beljajew Dimitrij Swistunow	KAMAZ 4326	Rafał Sonik	Yamaha 700 Raptor
2014	Nani Roma Michel Perin	Mini All4 Racing	Marc Coma	KTM 450 Rallye	Andriej Karginow Andriej Mokiejew Igor Dewjatkin	KAMAZ 4326	Ignacio Casale	Yamaha 700 Raptor
2013	Stephane Peterhansel Jean Paul Cottret	Mini All4 Racing	Cyril Despres	KTM 450 Rallye	Eduard Nikołajew Siergiej Sawostin Władimir Rybakow	KAMAZ 4326	Marcos Patronelli	Yamaha 700 Raptor
2012	Stephane Peterhansel Jean Paul Cottret	Mini All4 Racing	Cyril Despres	KTM 450 Rally Replica	Gerard de Rooy Tom Colsoul Dariusz Rodewald	IVECO Powerstar	Alejandro Patronelli	Yamaha 700 Raptor
2011	Nasir al-Atijja Timo Gottschalk	Volkswagen Race Touareg 3	Marc Coma	KTM 450 Rally Factory Replica	Władimir Czagin Siergiej Sawostin Ildar Szajsułtanow	KAMAZ 4326-9	Alejandro Patronelli	Yamaha 700 Raptor
2010	Carlos Sainz Lucas Cruz	Volkswagen Touareg	Cyril Despres	KTM 690 Rally Replica	Władimir Czagin Siergiej Sawostin Eduard Nikołajew	KAMAZ 4326-9	Marcos Patronelli	Yamaha 700 Raptor
2009	Giniel de Villiers Dirk von Zitzewitz	Volkswagen Touareg	Marc Coma	KTM 690 RALLYE	Firdaus Kabirow Ajdar Bielajew Andriej Mokiejew	KAMAZ 4326-9	Josef Machacek	Yamaha 700 Raptor
2008	ODWOŁANY
2007	Stephane Peterhansel Jean-Paul Cottret	Mitsubishi Pajero	Cyril Despres	KTM 690 Rally	Hans Stacey	MAN TGA	brak udziału
2006	Luc Alphand Gilles Picard	Mitsubishi Pajero	Marc Coma	KTM LC4 660R	Władimir Czagin	Kamaz	brak udziału
2005	Stephane Peterhansel Jean-Paul Cottret	Mitsubishi Pajero	Cyril Despres	KTM LC4 660R	Firdaus Kabirow	Kamaz	brak udziału
2004	Stephane Peterhansel Jean-Paul Cottret	Mitsubishi Pajero	Nani Roma	KTM LC4 660R	Władimir Czagin	Kamaz	brak udziału
2003	Hiro Masuoka Andreas Schulz	Mitsubishi Pajero	Richard Sainct	KTM LC4 660R	Władimir Czagin	Kamaz	brak udziału
2002	Hiro Masuoka Pascal Maimon	Mitsubishi Pajero	Fabrizio Meoni	KTM LC8 950R	Władimir Czagin	Kamaz	brak udziału
2001	Jutta Kleinschmidt Andreas Schulz	Mitsubishi Pajero	Fabrizio Meoni	KTM LC4 660R	Karel Loprais	Tatra	brak udziału
2000	Jean-Louis Schlesser Henri Magne	Schlesser-Renault Buggy	Richard Sainct	BMW F650RR	Władimir Czagin	Kamaz	brak udziału
1999	Jean-Louis Schlesser Philippe Monnet	Schlesser-Renault Buggy	Richard Sainct	BMW F650RR	Karel Loprais	Tatra	brak udziału
1998	Jean-Pierre Fontenay Gilles Picard	Mitsubishi Pajero	Stephane Peterhansel	Yamaha YZE850T	Karel Loprais	Tatra	brak udziału
1997	Kenjiro Shinozuka Henri Magne	Mitsubishi Pajero	Stephane Peterhansel	Yamaha YZE850T	Peter Reif	Hino	brak udziału
1996	Pierre Lartigue Michel Perin	Citroën ZX	Edi Orioli	Yamaha YZE850T	Viktor Moskovskikh	Kamaz	brak udziału
1995	Pierre Lartigue Michel Perin	Citroën ZX	Stephane Peterhansel	Yamaha YZE850T	Karel Loprais	Tatra	brak udziału
1994	Pierre Lartigue Michel Perin	Citroën ZX	Edi Orioli	Cagiva Elefant 900	Karel Loprais	Tatra	brak udziału
1993	Bruno Saby Dominique Seriyes	Mitsubishi Pajero	Stephane Peterhansel	Yamaha YZE750T	Francesco Perlini	Perlini	brak udziału
1992	Hubert Auriol Philippe Monnet	Mitsubishi Pajero	Stephane Peterhansel	Yamaha YZE750T	Francesco Perlini	Perlini	brak udziału
1991	Ari Vatanen Bruno Berglund	Citroën ZX	Stephane Peterhansel	Yamaha YZE750T	Jacques Houssat	Perlini	brak udziału
1990	Ari Vatanen Bruno Berglund	Peugeot 405 T16	Edi Orioli	Cagiva Elefant 900	Villa	Perlini	brak udziału
1989	Ari Vatanen Bruno Berglund	Peugeot 205 T16	Gilles Lalay	Honda NXR800V	brak udziału		brak udziału
1988	Juha Kankkunen Juha Piironen	Peugeot 205 T16	Edi Orioli	Honda NXR800V	Karel Loprais	Tatra	brak udziału
1987	Ari Vatanen Bernard Giroux	Peugeot 205 T16	Cyril Neveu	Honda NXR750V	Jan de Rooy	DAF	brak udziału
1986	René Metge Dominique Lemoyne	Porsche 959	Cyril Neveu	Honda NXR750V	Giacomo Vismara	Mercedes-Benz	brak udziału
1985	Patrick Zaniroli Jean Da Silva	Mitsubishi Pajero	Gaston Rahier	BMW GS980R	Pierre Lalleu	Mercedes-Benz	brak udziału
1984	René Metge Dominique Lemoyne	Porsche 911	Gaston Rahier	BMW GS980R	Pierre Lalleu	Mercedes-Benz	brak udziału
1983	Jacky Ickx Claude Brasseur	Mercedes 280 G	Hubert Auriol	BMW GS980R	Georges Groine	Mercedes-Benz	brak udziału
1982	Claude Marreau Bernard Marreau	Renault 20	Cyril Neveu	Honda XR550	Georges Groine	Mercedes-Benz	brak udziału
1981	René Metge Bernard Giroux	Range Rover	Hubert Auriol	BMW GS800R	Adrien Villette	ALM/ACMAT	brak udziału
1980	Freddy Kottulinsky Gerd Löffelmann	Volkswagen Iltis	Cyril Neveu	Yamaha XT 500	Zohra Ataouat	Sonacome	brak udziału
1979	Alain Génestier Joseph Terbiaut	Range Rover	Cyril Neveu	Yamaha XT 500	brak udziału		brak udziału

Wypadki

Według obliczeń agencji AFP, w organizowanym od 1979 roku rajdzie zginęły do tej pory 54 osoby, w tym 19 uczestników.

W 1979 roku francuski motocyklista Patrick Dodin zginął w okolicach Agadeszu.

W 1982 roku Mark Thatcher, syn brytyjskiej premier Margaret Thatcher, zaginął na pustyni razem ze swoim pilotem i mechanikiem. Cała trójka została odnaleziona po sześciu dniach cała i zdrowa.

W 1982 roku Holender Bert Oosterhuis, jadący Yamahą, zmarł w wyniku obrażeń doznanych podczas upadku.

W 1983 roku motocyklista Francuz Jean-Noel Pineau, zginął na bardzo szybkim, utwardzonym odcinku trasy w pobliżu Wagadugu.

W 1986 roku na terenie Francji, w pobliżu Sete zginął, potrącony przez samochód na trasie dojazdowej, japoński motocyklista Yasuo Kaneko.

W 1986 roku organizator rajdu Thierry Sabine zginął w wypadku helikoptera.

W 1988 roku Holender Kees Van Loevezijn, nawigator załogi ciężarówki DAF zginął, gdy wypadł z kabiny.

W 1988 roku Francuz Patrick Canado, pilot załogi samochodu terenowego, poniósł śmierć w kolizji z innym autem biorącym udział w rajdzie.

W 1991 roku Francuz Charles Cabannes, kierowca ciężarówki serwisowej, został śmiertelnie postrzelony na terenie Mali.

W 1992 roku koło Sabhy w Libii Francuzi Jean-Marie Sounillac i Laurent Le Bourgeois zginęli w kraksie samochodu serwisowego.

W 1992 roku francuski motocyklista Gilles Lalay odniósł śmiertelne obrażenia w kolizji z autem ekipy medycznej rajdu, na trasie dojazdowej.

W 1994 roku motocyklista belgijski Michel Sansen zginął w wypadku na trasie dojazdowej.

W 1996 roku na trasie z Foum El Hassan do Smara Francuz Laurent Gueguen zginął w wyniku eksplozji swej ciężarówki.

W 1997 roku motocyklista-amator Francuz Jean-Pierre Leduc zginął na trasie na terenie Mali.

W 2002 roku Francuz Daniel Vergnes, główny mechanik zespołu Toyoty, poniósł śmierć w wypadku drogowym na trasie dojazdowej w Mauretanii.

W 2003 roku pilot załogi Toyoty, 48-letni Francuz Bruno Cauvy zginął w kraksie na trasie dziesiątego etapu rajdu.

W 2005 roku hiszpański motocyklista Jose Manuel Perez zmarł po czterech dniach od upadku na trasie siódmego etapu.

W 2005 roku dwukrotny zwycięzca rajdu, Włoski motocyklista Fabrizio Meoni zmarł w wieku 47 lat w wyniku zatrzymania akcji serca, podczas 11 etapu.

W 2006 roku na trasie zginął motocyklista Andy Caldecott z Australii. Zajmował wysokie miejsce w klasyfikacji generalnej. Zginął w wyniku upadku na 250 kilometrze dziewiątego etapu, prowadzącego z Nawakszut do Kiffy w Mauretanii.

W 2007 roku w wypadku na trasie 4 etapu zginął 29-letni motocyklista z RPA Emer Symons. Zawodnik debiutował w tej imprezie.

W 2007 roku podczas 14. etapu zmarł tuż przed metą na atak serca francuski motocyklista Eric Aubijoux.

W 2009 roku francuski motocyklista Pascal Terry zaginął podczas 2 etapu i nie można było z nim uzyskać kontaktu. Ciało sportowca odnaleziono na trasie jednego z etapów z Santa Rosa do Puerto Madryn w Argentynie w nocy z 6 na 7 stycznia w odległości 15 metrów od swojego motocykla. Przyczyną śmierci motocyklisty był obrzęk płuc, który doprowadził do zatrzymania pracy serca.

W 2009 roku ciężarówka wioząca ogumienie dla uczestników rajdu zderzyła się czołowo z innym pojazdem, którego dwóch pasażerów zginęło na miejscu. Do wypadku doszło pod miejscowością Peyerreyes, około 400 km na północ od stolicy Chile – Santiago, na trasie dziewiątego etapu.

W 2010 roku zmarła 28-letnia kobieta, która doznała obrażeń po tym, jak samochód niemieckiego kierowcy Mirco Schultisa wpadł w pobliżu Cordoby w tłum kibiców na trasie pierwszego etapu 32. Rajdu Dakar.

W 2012 roku argentyński motocyklista Jorge Martinez Boero w wyniku utracenia kontroli nad pojazdem przewrócił się. Pomimo błyskawicznej reanimacji nie udało się go uratować. Później odkryto, że kierowca tuż po katastrofie miał atak serca. Następnego dnia inny motocyklista – Bruno da Costa wjechał w byka. Zwierzę zginęło na miejscu, motocyklista trafił do szpitala.

W 2015 roku podczas trzeciego etapu rajdu śmierć, w wyniku przegrzania organizmu, poniósł polski motocyklista Michał Hernik. Stało się to na 206 km trasy z San Juan do Chilecito, 14 km przed metą, został znaleziony 300 metrów od trasy rajdu.

W 2020 roku Paulo Gonçalves na 276. kilometrze siódmego etapu w wyniku wypadku i poniesionych obrażeń poniósł śmierć^[5].

Na 11 odcinku specjalnym wypadek miał Holenderski motocyklista, Edwin Straver. Zawodnik przewrócił się przy prędkości około 50km/h i doznał złamania kręgu szyjnego. Dzięki reanimacji po 10 minutach udało się przywrócić funkcje życiowe. Straver w stanie krytycznym trafił od szpitala w Rijadzie, a następnie został przetransportowany do Holandii. Ze względu na rozległe uszkodzenia mózgu, 24 stycznia rodzina zadecydowała o odłączeniu go od aparatury podtrzymującej życie^[6].

Polacy w rajdzie

Pozostali Polacy:

• 1987: Jelcz S442 (Adam Chmielewski – Maurizio Arvetti – Paweł Taraszkiewicz), nr startowy 618
• 1987: Jelcz S442 (Feliks Gaca – Roberto Prati – Tadeusz Barbacki), nr startowy 619
• 1988: Jelcz S442 (Feliks Gaca – Roberto Prati – Tadeusz Barbacki), nr startowy 619
• 1988: Jelcz S442 (Jan Kornicki – Adam Chmielewski – Wojciech Pepłowski), nr startowy 618
• 1988: Star 266 Rally Turbo (Jerzy Mazur – Julian Obrocki), nr startowy 629
• 1988: Star 266 Rally Turbo (Tomasz Sikora – Jerzy Franek), nr startowy 630
• 1990: Land Rover 110 (Andrzej Koper – Tihomir Filipovic)

Polacy zwycięzcy

Pierwszym Polakiem zwycięzcą został w 2012 roku Dariusz Rodewald. Zawodnik kategorii ciężarówek, pilot zespołu holenderskiego Petronas Team de Rooy IVECO.^[7]. Urodzony w Lublińcu, emigrant do Holandii, uczestniczący na holenderskiej licencji rajdowej^[8]. Zespół w składzie: Gerard de Rooy NL – kierowca, Dariusz Rodewald PL – pilot, Tom Colsoul BE – mechanik, zespół ścigał się samochodem IVECO Strator – Torpedo nr wozu 502^[9][10][11]. Drugim Polakiem zwycięzcą jest Rafał Sonik w kategorii ATV, wygrał w 2015 roku jadąc Yamahą Raptor 700^[12].

Polacy w latach 1987–1989

W roku 1987 nastąpił pierwszy start Polaków i polskich samochodów. Były to Jelcze S442. Prolog rajdu w Serge-Pontoise, który został zaliczony do I etapu, obie załogi ukończyły w pierwszej 10 samochodów ciężarowych, tj. załoga z numerem 619 zajęła 10. miejsce, a z numerem 618 zajęła 8. miejsce. Problemy techniczne pojawiły się na II etapie w samochodzie Gacy. Naprawiono usterki, na mecie II etapu załoga Gacy zajęła 37. miejsce. Załoga Chmielewskiego zajęła 42. miejsce. Podczas ostatniego europejskiego, III etapu załogi umiejscowiły się w okolicach 40, z numerem 619 zajęła 37. miejsce, a z numerem 618 zajęła 42. miejsce. Znaczne problemy zaczęły się na początku afrykańskiego odcinka rajdu. Oba samochody uległy poważnemu uszkodzeniu. Najpierw w Jelczu z numerem 619 nastąpiło uszkodzenie pierwszego mostu. Załoga zdecydowała się jechać dalej z napędem wyłącznie na tylną oś. Mimo znacznego opóźnienia udało im się dogonić końcówkę kolumny. Obie załogi dotarły do końca IV etapu, umiejscawiając się na 29 miejscu (nr 618) i 66 miejscu (nr 619). Okazało się, że przedni most uległ uszkodzeniu także w drugim Jelczu. Naprawa w warunkach rajdu okazała się być niemożliwa, wobec tego powzięto decyzję o wycofaniu się z kolejnych etapów. Głównym sponsorem startu (a także startów Polaków w 1988) było francuskie przedsiębiorstwo Commerce International-Technologie Applique w Paryżu (CITA), które zajmowało się zbytem polskich wyrobów spożywczych na rynku afrykańskim. Istniała możliwość wejścia na rynek afrykański samochodów produkowanych przez JZS „Jelcz”. Umowę z CITA podpisano w 1986 roku. CITA zobowiązała się do zapewnienia włoskich pilotów oraz opłacenia kosztów dewizowych od przekroczenia granicy Niemiec Wschodnich z Niemcami Zachodnimi. Start w rajdzie w 1987, podobnie jak rok późniejszy, pozwolił na wprowadzenie do seryjnie produkowanych samochodów ciężarowych licznych zmian i ulepszeń. Start w roku 1987 w 4 dniach rajdu był praktycznym sprawdzianem możliwości, na którego w warunkach laboratoryjnych potrzebowanoby 2 lata.

W roku 1988 Polacy ponownie wzięli udział w rajdzie na samochodach Jelcz. Jelczańskie Zakłady Samochodowe „Jelcz” w Jelczu koło Oławy dokonały wielu udoskonaleń w rajdowych samochodach Jelcz S442. Załogi otrzymały numery startowe takie same jak w roku poprzednim, tj. 618 i 619. Podczas prologu załogi zajęły 36 i 41 miejsce na 115 samochodów ciężarowych. Część europejską oraz I etap afrykański Jelcze pokonały bez przeszkód. II etap afrykański także został ukończony przez obie załogi bez większych przeszkód, lecz z karą za przekroczenie limitu czasu na odcinku specjalnym. Na kolejnym odcinku samochód z numerem 618 uległ poważnemu uszkodzeniu. Pomimo prób nie udało się go przywrócić do jazdy. Pozostał na trasie rajdu, a załoga wycofała się. Załoga w samochodzie z numerem 619 kontynuowała rajd. Kolejny etap (do Tamanrasset) ukończyła jednak ze znacznym opóźnieniem. Załoga teoretycznie mogła jechać dalej, jednak pod warunkiem że do mety dojechałaby w czasie urzędowania komisji startowej. Po uzgodnieniach podjęto decyzję o wycofaniu się z rajdu, zważywszy że umowa pomiędzy Centralą Handlu Zagranicznego „Pol-Mot” a sponsorującą firmą CITA nie przewidywała tzw. honorowej jazdy po czasie kwalifikacji. Po drodze odnaleziono samochód z numerem 618 i zholowano go. Planowano start w rajdzie także w 1989 roku. Oprócz dwóch dotychczasowych samochodów Jelcz S442 (po zmianach) planowano wystawić trzeci, nowy model. Do startu nie doszło z powodu zmiany części przepisów dotyczących rajdu (np. zakaz startu modeli prototypowych), które uniemożliwiły Jelczowi start^{[13][14][15][16][17]}.

Star 266 Rally Turbo, który wziął udział w Rajdzie Paryż-Dakar. Eksponat w Muzeum Przyrody i Techniki w Starachowicach

W roku 1988 oprócz załogi Jelcza do rajdu stanęły dwie załogi Stara na samochodach ciężarowych Star 266 w wersji cywilnej, które z uwagi na modyfikacje przystosowawcze do rajdu otrzymały oznaczenie 266 Rally Turbo. Załogi dojechały na metę. Jerzy Mazur i Julian Obrocki byli pierwszymi Polakami, którzy dojechali do mety. Początkowo załoga Stara znajdowała się w pierwszej 40 klasyfikacji zawodów. Załogę Jerzego Mazura i Juliana Obrockiego na jednej z prób zatrzymała bardzo duża wydma. 6-godzinnej straty nie udało się nadrobić. Gdyby nie ten przypadek załoga znalazłaby się w czołówce. Ostatecznie załoga dojechała do mety, jednak poza limitem czasowym na opóźnienia i nie została sklasyfikowana. Na 109 samochodów ciężarowych, które stanęły do startu Rajdu Paryż – Dakar 1988, do mety dotarły 22 samochody, w tym 14 poza limitem. Polska załoga w składzie Jerzy Mazur i Julian Obrocki dojechała do mety jako 15, przekraczając limit czasu o kilkanaście minut – ok. 2 godziny. Druga załoga dojechała później i ostatecznie w klasyfikacji generalnej zajęła 39 miejsce. Do mety nie dojechały samochody ciężarowe następujących marek: Mercedes (37), Tatra (11), Liaz (5), Daf (4), Pegaso (4), Renault (4), Iveco (2), Man (2), Perlini (2), Jelcz (2), Ford (1), Magirus (1), Unimog (1), Volkswagen (1). Samochody Star 266 Rally Turbo były jak dotąd jedynymi polskimi pojazdami, które dojechały do mety. Wszystko pomimo znacznie mniejszego wsparcia w porównaniu do innych drużyn. W 1989 roku planowano także start, tym razem na dwóch nowych samochodach Star 266c „Unistar” 4x4, jednak nie doszło do tego z powodu kłopotów Fabryki Samochodów Ciężarowych „Star” im. Feliksa Dzierżyńskiego w Starachowicach i zmiany przepisów rajdu^{[18][19][20][21]}.

Samochód Star z numerem startowym 630 jest zachowany jako eksponat w Muzeum Przyrody i Techniki „Ekomuzeum” im. Jana Pazdura w Starachowicach^[22]. Los drugiego z samochodów z numerem startowym 629 jest nieznany, prawdopodobne po likwidacji Fabryki Samochodów Ciężarowych został sprzedany. W prywatnym Muzeum Górnictwa i Sportów Motorowych w Wałbrzychu, prowadzonym przez kierowcę Jerzego Mazura, znajduje się replika samochodu z numerem 629 zbudowana na podstawie samochodu wycofanego z Wojsk Lądowych^[23].

Samochody Jelcz zostały sprzedane. W 2016 roku posiadało je prywatne Przedsiębiorstwo Budowlane „Cako” w Polanicy-Zdroju po przeróbkach do innych celów^[24][25].

Media

Rajd zyskał dużą popularność w mediach, szczególnie we Francji, gdzie transmisje telewizyjne są bardzo obszerne, z licznymi wejściami „na żywo”. W Polsce relacje z rajdu relacjonuje telewizja TVN i Eurosport.

Rajd Dakar w roku 2013 relacjonują^[26]:

• Eurosport
• Eurosport 2
• Eurosport
• France 3
• TV5 Monde.

Sponsorzy

• Total / ELF (koncerny naftowe)
• Euromaster (opony)
• Telefónica

Zobacz też

• World Cup for Cross-Country Rallies
• International Cup for Cross-Country Bajas
• Heroes Legend

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona rajdu