Rajd Wilsona

Rajd Wilsona

wojna secesyjna
Czas	marzec–kwiecień 1865
Terytorium	stan Alabama
Przyczyna	ofensywa kawalerzystów USA
Wynik	zwycięstwo USA
Strony konfliktu
Stany Zjednoczone Stany Skonfederowane
Dowódcy
James Wilson Nathan Forrest
Siły
13 500 2500
Straty
725 poległych 1200 poległych lub rannych
Położenie na mapie Stanów Zjednoczonych miejsce bitwy
33,1596°N 87,3423°W/33,159600 -87,342300

Rajd Wilsona – operacja bojowa formacji kawalerii Unii na terenie stanów Alabama i Georgia w okresie od marca do kwietnia 1865 roku, pod koniec wojny secesyjnej w Ameryce. Generał brygadier James Wilson (generał) poprowadził swój korpus kawalerii w celu zniszczenia ośrodków przemysłowych Konfederatów na południu, w czym próbował przeszkadzać mu bezskutecznie generał porucznik Nathan Bedford Forrest.

Podłoże

Po zwycięstwie w bitwie pod Nashville, unijny generał major George Henry Thomas, stojący na czele Armii (doliny rzeki) Cumberland, otrzymał informacje wywiadowcze świadczące o tym, że w sercu Południa nie istnieją żadne siły zbrojne zdolne mu się przeciwstawić. W tej sytuacji natychmiast nakazał gen. Jamesowi Wilsonowi (który dowodził korpusem kawalerii z Missisipi przydzielonym do armii Thomasa), by przeprowadził rajd w celu zniszczenia arsenału konfederackiego w Selmie, współpracując z gen. Edwardem Canbym działającym na kierunku Mobile. Selma miała znaczenie strategiczne, jako jedna z niewielu baz wojskowych pozostających jeszcze w rękach konfederatów. W mieście znajdował się arsenał, zakład metalurgiczny marynarki, fabryka armat, młyn prochowy, magazyny wojskowe i zakłady naprawcze taboru kolejowego.

Wilson stał na czele około 13 500 ludzi w trzech dywizjach dowodzonych przez generałów brygadierów McCooka, Eli Longa i Emory Uptona. Każdy kawalerzysta uzbrojony był w nowoczesny siedmiostrzałowy karabinek powtarzalny Spencera. Jego przeciwnikiem był generał porucznik Nathan Bedford Forrest, którego siły – korpus kawalerii stanów Alabama, Missisipi i wschodniej Luizjany – nie przekraczały łącznie 2500 żołnierzy w dwóch niewielkich dywizjach dowodzonych przez generałów-brygadierów Chalmersa i Jacksona, dwóch szkieletowych brygadach (dowódcy gen.-bryg. Philip D. Roddey i płk Edward Crossland) oraz kilku oddziałach miejscowej milicji.

Rajd

Wilsona powstrzymywała na samym początku wyprawy rozlana po wiosennych deszczach rzeka Tennessee, ale już 22 marca 1865 roku, znalazł się w Gravelly Springs. Od tego miejsca jego wojska maszerowały w trzech odrębnych kolumnach, by ukryć przed nieprzyjacielem prawdziwy cel uderzenia, co zostało osiągnięte – Forrest bardzo późno zorientował się, że Selma jest celem ataku. W tej sytuacji doszło tylko do dwóch nieznacznych potyczek pod Houston (25 marca) i nad Black Warrior River (26 marca), przed połączeniem – następnego dnia – kolumn Wilsona w pobliżu Jasper.

28 marca pod Elyton, w pobliżu dzisiejszego Birmingham, doszło do kolejnej potyczki, w czasie której unioniści zniszczyli huty żelaza w Oxmoor i Irondale. Wilson wydzielił ze swego korpusu brygadę gen. Croxtona, śląc ją na południe i zachód celem spalenia stalowni w Roupes Valley, a następnie zabudowań Uniwersytetu Alabamy w Tuscaloosa, miejsca szkoleń milicji i wojsk konfederackich. Ten manewr odseparował dywizję Chalmera od głównych sił Forresta.

31 marca Forrest został zmuszony do odwrotu przez liczniejsze i lepiej uzbrojone siły unionistów pod Montevallo. Kawalerzyści Chalmersa nie zjawili się, by wesprzeć Forrest, a on sam nie miał chwili do stracenia. Na skutek uderzenia sił Unii główna kwatera Forresta została zajęta, a wraz z nią w ręce przeciwników wpadło wiele dokumentów ujawniających wywiadowi Unii jego plany działania. Wilson wysłał natychmiast McCooka, by połączył się z brygadą Croxtona w Trion, a pozostałe siły korpusu skierował szybkim marszem ku Selmie. Forrest próbował 1 kwietnia powstrzymać nieprzyjaciół pod Plantersville, ale ponownie przegrał. Konfederaci wycofali się w stronę Selmy, gdzie stanęli na pięciokilometrowej, półkolistej pozycji obronnej w zakolu rzeki Alabama.

Do bitwy pod Selmą doszło 2 kwietnia. Dywizje Longa i Uptona zaatakowały pospiesznie przygotowane umocnienia Forresta. Spieszeni kawalerzyści Unii pokonali je wczesnym popołudniem, po kilku starciach na szable i bagnety; niedoświadczeni w boju milicjanci zaczęli uciekać z pola, skutkiem czego konfederacka linia obrony pękła. Generał Wilson osobiście poprowadził do szarży 4. Pułk Kawalerii na odcinku, gdzie umocnienia nie zostały jeszcze zbudowane. Generał Long został w czasie tego natarcia poważnie ranny w głowę. Forrest, który również odniósł ranę i którego niewielkie siły poniosły ogromne straty, przegrupował resztki wojska pod Marion, gdzie w końcu dołączył doń Chalmers. Tymczasem ludzie Wilsona przez ponad tydzień niszczyli obiekty militarne, zanim ostatecznie udali się do Montgomery, którą to miejscowość zajęli 12 kwietnia.

Wieść o kapitulacji generała Lee dotarła do korpusu 9 kwietnia, a 14 dnia tego miesiąca żołnierze dowiedzieli się o zamachu na prezydenta Lincolna, niemniej rajd trwał nadal, a korpus skierował się na wschód, w stronę Georgii. Bitwa pod West Point miała miejsce w niedzielę wielkanocną 16 kwietnia, kiedy to brygada płk. Oskara La Grange zaatakowała umocnienia ziemne konfederatów zwane Fort Tyler. Mimo że żołnierze Unii musieli forsować fosy i okopy pod ogniem trzudziestodwufuntowego działa obrony wybrzeża i dwóch dwunastofuntowych armat polowych, słabo obsadzony fort został zdobyty. Konfederacki generał Robert C. Tyler, który leczył się z dawniejszych ran w West Point i który dowodził garnizonem składającym się z żołnierzy rozbitych oddziałów i miejscowych ochotników, został śmiertelnie raniony przez strzelca wyborowego; był to ostatni generał zabity w tej wojnie. Tyler został pochowany na konfederackim cmentarzu w West Point.

Tego samego 16 kwietnia siły dywizji Uptona starły się z konfederatami pod Columbus zajmując miasto i stocznie, gdzie spalono taranowiec CSS Jackson. 20 kwietnia ludzie Wilsona zajęli Macon i na tym rajd Wilsona został zakończony, zaledwie sześć dni przed poddaniem wszystkich wojsk konfederackich w obu Karolinach, Georgii i na Florydzie przez generała Johnstona przed gen. Shermanem.

Rezultaty

Rajd Wilsona był nadzwyczajnym sukcesem unionistów. Jego żołnierze wzięli pięć ufortyfikowanych miast, 288 dział i 6820 jeńców, przy stratach własnych 725 ludzi. Straty znacznie mniejszych sił Forresta wyniosły około 1200 zabitych i rannych. Rajd odbył się bez szkód, jakie spowodował słynny marsz Shermana ku morzu rok wcześniej. Wilson i jego dowódca, George H. Thomas, nie tolerowali zbrodni wojennych, jak np. rabunków popełnianych przez swych żołnierzy. Po bitwie mieszkańcy Selmy oskarżali ludzi Wilsona o złupienie Selmy po bitwie, dowiedziono jednak, że w trakcie walk jedynie maruderzy z obu stron oraz byli niewolnicy dopuszczali się aktów gwałtu, ale Wilson szybko przywrócił dyscyplinę w szeregach.

Bibliografia

• David J.D.J. Eicher David J.D.J., The Longest Night, A Military History of the Civil War, New York: Simon & Schuster, 2001, ISBN 0-684-84944-5, OCLC 46976549 .

Linki zewnętrzne

• Bitwa pod Selmą
• Historia stanu Alabama. alabamamoments.state.al.us. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-03-28)].
• Armia Cumberlandu i Rajd Wilsona