Rajmund Galon

Rajmund Galon

Data i miejsce urodzenia	14 sierpnia 1906 Rynek
Data i miejsce śmierci	19 czerwca 1986 Toruń
profesor nauk geograficznych
Specjalność: geomorfologia
Doktorat	1929
Habilitacja	1934
Polska Akademia Nauk
Status	członek rzeczywisty
Doktor honoris causa Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu – 1983 Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu – 1983
Uczelnia	Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
Odznaczenia

Rajmund Galon (ur. 14 sierpnia 1906 w Rynku, pow. lubawski, zm. 19 czerwca 1986 w Toruniu) – polski geograf, profesor, członek rzeczywisty Polskiej Akademii Nauk.

Życiorys

Urodził się w Rynku, w rodzinie Lucjana i Anny z Krebsów. W 1912 przeprowadził się wraz z rodziną do Łysomic pod Toruniem, gdzie jego ojciec objął posadę nauczyciela^[1]. W 1925 ukończył Gimnazjum Klasyczne im. Mikołaja Kopernika w Toruniu^[2] i zdał egzamin dojrzałości. W 1929 ukończył geografię na Uniwersytecie Poznańskim, a następnie podjął pracę na uczelni pod kierunkiem prof. Stanisława Pawłowskiego. Głównym obszarem zainteresowań prof. Galona była geomorfologia i problematyka czwartorzędu. Kierował pierwszą wyprawą geografów toruńskich na lodowce Islandii w 1968. Pierwsze wyniki badań przedstawił w swej rozprawie doktorskiej „Kujawy Białe i Czarne” (1929). W latach 1929–1930, będąc stypendystą Funduszu Kultury Narodowej, odbył staż podoktorski w Niemczech, Danii, Szwecji i Norwegii^[2]. Po odbyciu stażu naukowego w Niemczech i krajach skandynawskich dalsze wyniki opisał w pracy „Morfologia doliny Drwęcy” (1931). Obszerne opracowanie „Dolina dolnej Wisły, jej kształt i rozwój na tle budowy dolnego Powiśla” (1934) było podstawą habilitacji. Niebawem objął stanowisko docenta kontraktowego i wykłady z geografii fizycznej i kartografii. W latach 1930–1931 odbył służbę wojskową w Jarocinie, gdzie uzyskał stopnień podporucznika. Od 1931 pracował na Uniwersytecie Poznańskim jako starszy asystent w Instytucie Geografii, od 1935 jako docent geografii fizycznej na wydziale matematyczno-przyrodniczym. Podróżował w celach naukowych do Niemiec, Francji, Szwajcarii, Bułgarii, Turcji. Uczestniczył w międzynarodowych kongresach geograficznych w Wiedniu (1935), Sofii (1936), Amsterdamie (1938)^[2]. Sekretarz komitetu geograficznego Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Poznaniu, sekretarz Towarzystwa Geograficznego w Poznaniu, współpracownik komitetu geograficznego Polskiej Akademii Umiejętności, członek Międzynarodowej Unii Badań Czwartorzędu w Wiedniu^[2].

W momencie wybuchu II wojny światowej został zmobilizowany i wcielony jako oficer ordynansowy do dowództwa 17. Dywizji Piechoty, która wchodziła w skład Armii „Poznań”. Brał udział w bitwie nad Bzurą. 17 września 1939 trafił do niewoli niemieckiej. Znalazł się w Oflagu II A Prenzlau (nr jeniecki 1196)^[3], na przełomie 1943/44 w Gross Born. W tym okresie prowadził wykłady dla współtowarzyszy, które stały się podstawami wydanego po wojnie podręcznika „Siatki kartograficzne” (1951)^[4].

Po wyzwoleniu, od września 1945 do połowy 1946 przebywał w Belgii, gdzie prowadził zajęcia dla polskich studentów na uniwersytetach w Brukseli i Louvain. Po powrocie do kraju, od 1946 do emerytury w 1976 kierował katedrą (później zakładem) geografii fizycznej Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. W 1948 uzyskał tytuł profesora nadzwyczajnego, a w 1956 – profesora zwyczajnego UMK w Toruniu. W latach 1948–1949 pełnił również funkcję dyrektora Regionalnej Dyrekcji Planowania Przestrzennego w Bydgoszczy^[1].

Doktor honoris causa uniwersytetów im. Adama Mickiewicza z 1983 i Mikołaja Kopernika w Toruniu z tegoż roku^[5]. Członek Honorowy Polskiego Towarzystwa Geograficznego od 1965^[6]. Członek korespondent (od 1969), członek rzeczywisty (od 1980) Polskiej Akademii Nauk^[7] Członek Polskiego Towarzystwa Geologicznego^[8].

Był mężem Margrity z Krzewińskich (1912–1998).

Zmarł 19 czerwca 1986 w Toruniu. Spoczywa, razem z żoną, na Centralnym Cmentarzu Komunalnym w Toruniu (sektor IVB1_5-1-1)^[9].

Ordery i odznaczenia

• Złoty Krzyż Zasługi (28 września 1954)^[10]
• Medal „Za udział w wojnie obronnej 1939” (1982)^[1]
• Medal Zwycięstwa i Wolności 1945 (1974)^[1]
• Medal Komisji Edukacji Narodowej (1967)^[1]
• Odznaka Grunwaldzka (1947)^[1]
• Medal Polskiego Towarzystwa Geograficznego (1965)^[6]
• Złota Odznaka Polskiego Towarzystwa Geograficznego (1967)^[6]
• Odznaka „Zasłużony dla województwa bydgoskiego” (1960)^[1]
• Odznaka „Zasłużony dla województwa toruńskiego” (1983)^[1]

Upamiętnienie

Dla uczczenia pamięci prof. R. Galona audytorium nr 104, znajdujące się na parterze gmachu Wydziału Biologii i Ochrony Środowiska oraz Wydziału Nauk o Ziemi UMK w Toruniu, zlokalizowanego przy ul. Lwowskiej, nazwano jego imieniem.

27 lipca 2000 Rada Miasta Torunia upamiętniła zasługi R. Galona nazywając jego imieniem jedną z ulic na Podgórzu.

Wybrane prace

• Rajmund Galon (red.), 1967. Czwartorzęd Polski – studium zbiorowe; red. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
• Rajmund Galon (red.), 1972. Geomorfologia Polski. PWN.
• Rajmund Galon (red.), 1977. Contributions to Glacial Morphology of the Scandinavian Ice Sheet. Zeitschrift fur Geomorphologie, Suplementband, 27.

Przypisy

Bibliografia

• Andrzej Lisicki, Rajmund Galon, [w:] Słownik biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, Suplement I (pod redakcją Zbigniewa Nowaka), Gdańskie Towarzystwo Naukowe, Gdańsk 1998.
• Pracownicy nauki i dydaktyki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika 1945–1994. Materiały do biografii (pod redakcją Sławomira Kalembki), Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. Toruń 1995.
• Andrzej Śródka, Uczeni polscy XIX i XX stulecia, tom I: A-G, Agencja Wydawnicza „Aries”, Warszawa 1994.