Raków (Częstochowa)

Raków

Dzielnica Częstochowy
Aleja Pokoju w Częstochowie
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Miasto	Częstochowa
Data założenia	XVII wiek
W granicach Częstochowy	1928
SIMC	0931224
Zarządzający	Kamil Skubiszewski
Powierzchnia	2,12[1] km²
Wysokość	266 m n.p.m.
Populacja  • liczba ludności	21.894[1]
Strefa numeracyjna	+48 34
Tablice rejestracyjne	SC
Położenie na mapie Częstochowy
50°47′12″N 19°09′00″E/50,786667 19,150000
Portal Polska

Raków – dzielnica Częstochowy, położona na południowy wschód od centrum miasta, na lewym brzegu Warty. Od zachodu ograniczona jest drogą krajową nr 91. Graniczy z dzielnicami Błeszno, Wrzosowiak, Ostatni Grosz oraz Zawodzie-Dąbie. Przebiega przez nią linia kolejowa Warszawa Centralna–Katowice (pierwotnie kolej warszawsko-wiedeńska) wraz ze stacją Częstochowa Raków (przez wiele lat noszącą nazwę Częstochowa Błeszno). Przeważa zabudowa wielorodzinna.

Historia

W 1377 r. książę Władysław Opolczyk nadał braciom o imionach Jaśko i Niczko kuźnicę na terenie wsi Błeszno, nad rzeką Wartą, w miejscu dzisiejszej huty^[2]. Sam Raków pierwszy raz wzmiankowano w 1631 r. jako las należący do gruntów miejskich.

Losy dzielnicy związane są z położoną nieopodal Hutą Częstochowa. Do lokalizacji zakładu w tym miejscu przyczyniły się: zasoby rud żelaza w okolicach Częstochowy, bliskość kopalń węgla kamiennego w Zagłębiu Dąbrowskim, obfitość taniej siły roboczej, tanie grunty oraz dostęp do kolei Warszawsko-Wiedeńskiej^[2]. Grunty rakowskie pod budowę huty Bernard Hantke kupił od Grzegorza Błeszyńskiego w 1895 r., po czym zburzył istniejący w tym miejscu folwark, a mieszkańców wysiedlił na drugą, zachodnią stronę torów kolejowych^[3].

Prace budowlane w oparciu o projekty inżynierów Józefa Chlebowskiego, Józefa Chmurskiego i Leopolda Sobańskiego rozpoczęto w 1896 roku, a zakończono w 1902 r.^[2] Osią nowego osiedla uczyniono ścieżkę łączącą Błeszno z Dąbiem (ul. Limanowskiego), a także nowo wytyczoną prostopadłą drogę (ul. Okrzei) odchodzącą od traktu łączącego Częstochowę z Siewierzem. Nazwy ulic wprowadzono prawdopodobnie po I wojnie światowej, a po przyłączeniu do Częstochowy zmieniono, by uniknąć dublowania z ulicami w centrum Częstochowy.

Osiedle robotnicze Raków zbudowane zostało na przełomie XIX i XX wieku, gdy powstała huta; przeprowadzono wówczas elektryfikację (1904 r.)^[2], wybrukowano ulice, zbudowano szkołę i kościół. W tym czasie Raków funkcjonował jako fragment wsi Huta Stara B. W roku 1920 utworzono klub piłkarski Sparta, a w 1921 Racovia (obecnie Raków Częstochowa)^[4]. W 1928 licząca 7 tys. mieszkańców osada przemysłowa włączona została do miasta na wyraźne żądanie jej mieszkańców^[5].

Włączenie do Częstochowy nastąpiło, mimo iż Raków był wówczas nie tylko przemysłowym osiedlem, ale samowystarczalnym miasteczkiem ze sklepami, szkołą, szpitalem, pocztą i parafialną kaplicą. Formalnie osiedle rakowskie należało do gminy Huta Stara, której władzom mieszkańcy Rakowa zarzucali finansowanie inwestycji na terenach wiejskich z płaconych w Rakowie podatków kosztem zaniedbywania samego Rakowa. Z drugiej strony Częstochowa również była zainteresowana przyłączeniem Rakowa. 2 czerwca 1920 r. rada miejska podjęła uchwałę w tej sprawie, domagając się przyłączenia zurbanizowanych osiedli Aniołowa, Błeszna, Boru, Dąbia, Kamienia, Ostatniego Grosza, Rakowa, Stradomia i Zacisza, jednak proces ten był przewlekany przez władze powiatu częstochowskiego. Raków i Dąbie utworzyły dzielnicę numer XI, drugą pod względem liczby zamieszkania po śródmieściu^[3].

Gwałtowny rozrost dzielnicy nastąpił po II wojnie światowej, co było odpowiedzią na rozbudowę huty: powstały osiedla Raków I (już w 1949), Raków II i Raków III, w skład których oprócz kilkukondygnacyjnych budynków mieszkalnych weszły szkoły i przedszkola. Wytyczono wówczas socrealistyczną aleję Pokoju, którą od 1959 kursują tramwaje. Do 1971 tramwaj jeździł też ulicą Łukasińskiego. W latach 1968–2000 przy Alei Pokoju mieściło się kino Relax z 590 miejscami. W 2000 r. budynek kina przebudowano na supermarket Leader Price (obecnie Netto). Wzdłuż alei, między rzędami lip, znajduje się ścieżka rowerowa. Niegdyś pełna punktów handlowych i usługowych, aleja Pokoju obecnie podupadła.

Obiekty położone w dzielnicy

• rezerwat archeologiczny kultury łużyckiej
• pałacyk Hantkego wzniesiony w latach 1900–1903 w stylu francuskiego neobaroku z żeliwnymi dekoracjami klatki schodowej (obecnie Miejski Dom Kultury^[6]) otoczony parkiem
• domy majsterskie i robotnicze z czerwonej cegły (nieotynkowane) wybudowane w latach 1900–1902
• dawny budynek zarządu huty i siedziba dyrektora (z drewnianą werandą, wewnątrz zabytkowe kaflowe piece i kominek z płaskorzeźbioną dekoracją), w którym mieścił się przyzakładowy żłobek
• kościół parafialny (w 2002 podniesiony do godności sanktuarium) pw. św. Józefa Rzemieślnika z lat 1926–1933 (eklektyczny z elementami polskiego gotyku, renesansu i baroku, wewnątrz neobarokowe chrzcielnica i ambona z 1953) – kolebka częstochowskiej Solidarności
• Stadion Rakowa

Komunikacja

Przez dzielnicę przebiega linia tramwajowa nr 1, znajduje się tu także pętla, na której kończy swoją trasę linia tramwajowa nr 2. W południowej części dzielnicy w 2012 roku zbudowano pętlę tramwajową dla linii nr 3. Przy pętli tramwajowej linii 2 znajduje się także pętla autobusowa dla dziennych linii 12, 32, 34 i 38 i nocnej 80. Oprócz tego przez Raków jeżdżą jeszcze linie 19, 31, 35, 36, a obrzeżem dzielnicy kursują linie 10, 20, i 24 oraz autobusy podmiejskie oprócz linii 69.

Urodzeni w Rakowie

• Lech Jerzy Głuchowski ps. Jeżycki – dowódca 7 pułku ułanów Lubelskich AK kryptonim Jeleń

Galeria

Linki zewnętrzne

• Portret alei Pokoju (Gazeta.pl)
• Portret ulicy Łukasińskiego (Gazeta.pl)
• Miasto w mieście, czyli rozmowa o Starym Rakowie (Gazeta.pl)
• Serwis mieszkańców dzielnicy Raków. rakow.czest.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-08-09)].

Przypisy