Rakiszki

Rakiszki

Rokiškis

(c) Megaliuz at the Lithuanian language Wikipedia, CC-BY-SA-3.0 Kościół w Rakiszkach
Herb
Państwo	Litwa
Okręg	poniewieski
Prawa miejskie	1924[1]
Burmistrz	Arvydas Dagys
Populacja (2002[1]) • liczba ludności	17 000
Nr kierunkowy	458
Kod pocztowy	LT-42136
Położenie na mapie Litwy (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Rakiszki
55°58′N 25°35′E/55,966667 25,583333
Strona internetowa
Portal Litwa, Łotwa i Estonia

Rakiszki (lit. Rokiškis wymowa) – miasto na północy Litwy, w Auksztocie, położone w okręgu poniewieskim, 60 km na północ od Uciany, z populacją 17 tys. mieszkańców (2002).

Gospodarka

W mieście rozwinął się przemysł metalowy, maszynowy, spożywczy, drzewno-papierniczy oraz lekki^[1].

Historia

Pałac w Rakiszkach wybudowany przez Ignacego Tyzenhauza

Pierwsza wzmianka o dworze stojącym w Rakiszkach pochodzi z 1499. Kościół i parafia rakiska wzmiankowane są po raz pierwszy w 1500. Do 1547 dobra ziemskie były królewszczyzną, którą Zygmunt II August nadał kniaziom Kroszyńskim. W XVIII w. przeszły w ręce Tyzenhauzów – ostatni z tego rodu to Rajnold Tyzenhauz, po nim dobra odziedziczyła jego siostra Maria Przezdziecka^[2] i w rękach tej rodziny Rakiszki znajdowały do II wojny światowej. Pałac w stylu włoskim z 1801 wybudowany przez Ignacego Tyzenhauza, przebudowany w 1905 przez Jana Przezdzieckiego w stylu polskiego baroku^[2]. Dzięki tym właścicielom miasto bardzo rozwinęło się w XIX i XX wieku: zbudowano hale targowe, szpital, browar, młyn, szkołę i cegielnia. Tyzenhauzowie ufundowali kościół pw. św. Mateusza. Konstanty Tyzenhauz, mieszkający w Rakiszkach zoolog zgromadził na początku XIX w. zbiory przyrodnicze, które przekazał później Uniwersytetowi Wileńskiemu.

Rakiszki były siedzibą gminy w powiecie nowoaleksandrowskim, obejmującej 172 wsi. Należały do nich zaścianki Łaszupiewis^[3] i Łobokiszki^[4].

Do rozwoju miasta znacznie przyczyniła się też przechodząca nieopodal linia kolejowa Dyneburg-Lipawa, którą zbudowano w 1873.

Obecnie miasto jest znane na Litwie dzięki działającej od lat 20. fabryce serów Rokiškio sūris.

Herb

Obecny herb miasta pochodzi z 1993. Pole z lichtarzem symbolizuje pierwszych właścicieli miasta: Kroszyńskich; byk symbolizuje Tyzenhauzów, a fleur-de-lis – Przeździeckich. Ostatnie pole przedstawia organy z kościoła pw. św. Mateusza.

Zabytki

• Pałac klasycystyczny wybudował w 1801 Ignacy Tyzenhauz, a w 1905 Jan Przeździecki gruntownie go przebudował nadając mu wygląd neorenesansowy. Przed I wojną światową w pałacu zgromadzono cenne zbiory sztuki, które ewakuowane do Kijowa w 1915 uległy rozproszeniu. Częściowo zachował się wystrój wnętrz. W roku 1939 od września do grudnia zakwaterowani tu byli polscy oficerowie internowani na Litwie. Obecnie w pałacu jest muzeum krajoznawcze założone w 1940, posiadające ponad 60 tys. eksponatów.
• Zameczek – stoi w parku nad stawem, najprawdopodobniej przebudowana część XVII-wiecznego zamku Kroszyńskich.
• W zespole pałacowym zachowało się kilka zabudowań gospodarczych, a nad rzeką Laukupą^[5] (Laukupe) browar i młyn parowy.
• Park o pow. 28 ha, tzw. regularny założony w XVIII w. otacza zespół pałacowy. Na terenie parku skansen architektury ludowej z okolic Rakiszek.
• Kościół katolicki, neogotycki, fundacji Rajnolda Tyzenhauza, wybudowany w latach 1868–1885. Odnowiony w 1975. Wieżo-dzwonnica wysokości 60 m. Elementy wyposażenia wnętrza sprowadzono z całej Europy (ołtarz – Paryż, organy – Niemcy, dzwon – Strasburg, witraże – Wiedeń, meble – Belgia). W podziemiach krypta grobowa Tyzenhauzów. Obok kościoła okrągła kaplica z 1883.
• Hale targowe z początku XIX w. fundacji Tyzenhauzów.
• Zabytkowy układ przestrzenny miasta z końca XVIII w. Oś długości 1 km tworzy pałac z kościołem.

Miasta partnerskie

• Pabianice, Polska

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Pałac w Rakiszkach
• Rakiszki, 5.) wś, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 502 .
• Oszaka, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 424 .