Rakowiec (powiat kwidzyński)

Rakowiec
wieś
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 pomorskie

Powiat

kwidzyński

Gmina

Kwidzyn

Wysokość

89 m n.p.m.

Liczba ludności (2008)

1328

Strefa numeracyjna

55

Kod pocztowy

82-500

Tablice rejestracyjne

GKW

SIMC

0151319

Położenie na mapie gminy wiejskiej Kwidzyn
Mapa konturowa gminy wiejskiej Kwidzyn, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Rakowiec”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa pomorskiego
Mapa konturowa województwa pomorskiego, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Rakowiec”
Położenie na mapie powiatu kwidzyńskiego
Mapa konturowa powiatu kwidzyńskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Rakowiec”
Ziemia53°43′39″N 19°01′18″E/53,727500 19,021667

Rakowiec (niem. Groß Krebs[1]) – wieś w Polsce położona w województwie pomorskim, w powiecie kwidzyńskim, w gminie Kwidzyn na trasie zawieszonej obecnie linii kolejowej Kwidzyn-Prabuty (stacja PKP „Rakowiec Pomorski”) i drodze wojewódzkiej nr 521.

W latach 1945–1954 roku miejscowość była siedzibą gminy Rakowiec. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa elbląskiego.

Historia osadnictwa

Na ziemiach obecnej gminy Kwidzyn, do której należy Rakowiec, notowana była duża aktywność osadnicza i gospodarcza sięgająca czasów pradziejowych, związana z położeniem tych ziem w rejonie Powiśla. Elementami dziedzictwa historycznego są liczne cmentarzyska oraz osady obronne kultury łużyckiej w Baldramie i Podzamczu. Z okresu rzymskiego pochodzą znaleziska świadczące o rozwoju osadnictwa i kontaktów handlowych na szlaku bursztynowym (okolice Korzeniewa, Brokowa, Kamionki i Rakowca). Od II poł. X do XII wieku przypadł największy rozwój wczesnośredniowiecznego osadnictwa na tycg terenach[2].

W czasach panowania krzyżackiego dokonywano lokacji wsi na prawie niemieckim i chełmińskim, ustanawiano sołtysa oraz określano wysokość świadczeń wsi na rzecz właściciela.

W 1233 roku między Marezą, Lipiankami i Nebrowem zakon krzyżacki wzniósł umocowania obronne, rozpoczynając podbój Prus, a wkrótce zaczęto zakładać pierwsze wsie: Tychnowy (1288), Licze i Rakowiec (1293), Kamionka (1299).

Wojny prowadzone w XV wieku i następnych stuleciach nie oszczędziły tych terenów, co spowodowało zniszczenie wielu wsi (Baldram, Licze, Rakowiec, Szadowo) oraz spadek liczby osadników. Aby zachęcić nowych osadników, wprowadzano czynszowanie chłopów. Wkrótce zaczęli przybywać na teren wsi koloniści z Niemiec oraz Holendrzy – głównie mennonici zwani Olendrami. W roku 1788 niemal na terenie całej obecnej gminy nadano chłopom ziemię w dziedziczne użytkowanie.

Zabytki

Według rejestru zabytków NID[3] na listę zabytków wpisane są:

  • kościół parafialny pw. św. Antoniego, 2 poł. XIV, XV, XVIII-XIX, nr rej.: A-836 z 24.04.1975
  • plebania, pocz. XIX, nr rej.: A-836 z 24.04.1975
  • dwór myśliwski, nr rej.: A-924 z 24.08.1978.

We wsi znajduje się również cmentarz mennonicko-ewangelicki.

Kościół pw. św. Antoniego w Rakowcu

Kościół pw. św. Antoniego

Gotycki kościół pw. św. Antoniego został wybudowany z cegły w latach 1330–1340, przebudowany w latach 1722–1725, jednonawowy, z kwadratową wieżą dzwonową od wschodu. Przed wejściem do kościoła oraz w kruchcie znajdują się zabytkowe granitowe gotyckie kropielnice pochodzące z XV i XVI wieku, wewnątrz barokowy ołtarz i ambona oraz trzy płyty nagrobne z XVII wieku[4]. Przy kościele zabytkowa plebania.

Lokacja Rakowca Pomorskiego i uposażenie probostwa zostało dokonane w 1293 r. przez biskupa pomezańskiego Henryka. Obecny kościół parafialny został wybudowany w latach 13301340. Pierwszym znanym proboszczem ustanowionym w 1336 r. był ksiądz Jan.

O intensywnym i gorliwym życiu religijnym w tej parafii przed przejściem na protestantyzm świadczą istniejące do dziś „dołki pokutne” przy głównym wejściu do kościoła i zakrystii. Pokutujący nie mieli prawa przekraczać progów świątyni, więc w nabożeństwach uczestniczyli przed wrotami kościoła i żłobili dołki.

W czasie reformacji kościół w Rakowcu przeszedł w ręce Kościoła ewangelickiego. W latach 1722–1725 wnętrze dawnego kościoła gotyckiego zostało gruntownie przebudowane, wstawiono organy, ławki i nowy ołtarz. W 1835 roku wieża kościoła zostaje częściowo strawiona przez pożar wywołany uderzeniem pioruna. Od doszczętnego zniszczenia świątynię ratują mieszkańcy.

Okres II wojny światowej to tragiczny dla Rakowca, jak i dla większości ziem Prus okres w historii. Kościół zostaje zniszczony, w świątyni zostaje tylko ołtarz.

Po II wojnie światowej kościół w Rakowcu przejmują katolicy, a 8 września 1945 po odnowieniu wnętrza obiekt zostaje poświęcony.

Dworek myśliwski

Dworek myśliwski wraz ze stadniną pochodzi z XVIII/XIX w. Został wybudowany w połowie XVIII wieku przez junkrów pruskich. W przeszłości zamieszkany był przez społeczność szlachecką. Budynek jest otynkowany na biało, ma duże poddasze. Na posesji bardzo licznie rosną drzewa, a wokół dworku znajdują się zabudowania gospodarcze. Na szczególną uwagę zasługują dwie stajnie: jedna pochodzi z XVIII wieku, a druga z 1935 roku. Obecnie w zabytkowych zabudowaniach dworku myśliwskiego mieści się pensjonat.

Przypisy

  1. Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).
  2. Historia gminy. gminakwidzyn.pl. [dostęp 2021-11-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-11-02)].
  3. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo pomorskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2021, s. 53 [dostęp 2020-03-15].
  4. Piotr Skurzyński „Warmia, Mazury, Suwalszczyzna” Wyd. Sport i Turystyka – Muza S.A. Warszawa 2004 s. 50 ISBN 83-7200-631-8.

Media użyte na tej stronie

Pomeranian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Pomeranian Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 54.92 N
  • S: 53.40 N
  • W: 16.65 E
  • E: 19.75 E
Rakowiec k. Kwidzyna.jpg
Autor: Robert Niedźwiedzki, Licencja: CC BY-SA 4.0
Rakowiec, ul. Kwidzyńska 26 - rzymskokatolicki kościół parafialny p.w. św. Antoniego, 2 p. XIV, XV, 1725, 1893
Powiat kwidzyński location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa powiatu kwidzyńskiego, Polska
Kwidzyn (gmina wiejska) location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa gminy Kwidzyn, Polska
Rakowiec, ul. Kwidzyńska.jpg
Autor: Gdaniec, Licencja: CC BY-SA 3.0
Rakowiec, ul. Kwidzyńska - rzymskokatolicki kościół parafialny p.w. św. Antoniego