Ramienica kolczasta

Ramienica kolczasta
Systematyka[1]
Domenaeukarionty
Królestworośliny
GromadaCharophyta
KlasaCharophyceae
Rządramienicowce (Charales)
RodzinaCharaceae
RodzajChara
Gatunekramienica kolczasta
Nazwa systematyczna
Chara aculeolata Kütz. in Rchb. 1832: 147-150
Flora Germanica excursoria...Vol1:Characeae by F.T.Kützing. 147-150 Vol. 2: 843
Synonimy
  • Chara intermedia
  • Ch. hispida var. [maior] f. intermedia
  • Ch. papillosa var. ornata

Ramienica kolczasta (Chara aculeolata) – gatunek ramienicy. Gatunek Chara aculeolata Kütz. in Rchb. 1832 bywa uznawany za synonim gatunku Chara intermedia A.Braun 1859[2], co nie jest powszechnie przyjęte[1]

Morfologia

Pokrój

Stosunkowo duży makroglon (do 80 cm długości) o słabo rozgałęzionej plesze. Gruba (0,6-1,8 mm średnicy) nibyłodyga i nibyliście, a międzywęźla o zmiennej długości (1–10 cm). Plecha szarozielona, zielonopomarańczowa lub zielona, zwykle silnie inkrustowana węglanem wapnia. Wytwarza bulwki chwytnikowe. Roślina jednopienna[2].

Okorowanie

Dwurzędowe, zmienne, czasem trzyrzędowe. Rzędy główne wyraźnie przeważają nad bocznymi[2].

Nibyliście

Długie (1,5–8 cm) i cienkie (0,5 mm średnicy). Rzadko dłuższe od międzywęźli. Wygięte na zewnątrz. 7–12 (zwykle 8) w okółku. 5–7 członów, z których ostatni, zwykle jedno- lub dwukomórkowy, nieokorowany i szerszy od okorowanych[2].

Nibylistki

Zwykle widoczne gołym okiem, długie i cienkie, przy czym zewnętrzne zwykle krótsze od wewnętrznych (na płonnych nibyliściach, zwłaszcza w pierwszych węzłach, zróżnicowanie mniejsze). Wewnętrzne dłuższe od lęgni i tępo zakończone[2].

Kolce

Zmienne. O nieregularnych kształtach od małych, brodawkowatych po długie, igłowate. Pojedyncze, choć czasem po dwa, trzy w pęczku. W dolnych międzywęźlach słabiej wykształcone[2].

Przylistki

Bardzo zmienne. W dwurzędowych okółkach. Zwykle w górnym okółku dłuższe (wałeczkowate lub wałeczkowato-igiełkowate), a w dolnym brodawkowate. Rzadziej oba okółki mało zróżnicowane – wałeczkowato-igiełkowate[2].

Plemnie

Pojedyncze. Zazwyczaj w trzech, pięciu pierwszych węzłach nibyliści. Pomarańczowe. Dość duże i widoczne gołym okiem (0,5 mm średnicy), dwukrotnie mniejsze od lęgni[2].

Lęgnie

Pojedyncze. Zazwyczaj w trzech, pięciu pierwszych węzłach nibyliści. Jasnobrązowe. Koronka duża (0,2 mm wysokości), lekko rozchylona, o gładkich krawędziach[2]. Oospory ciemnobrązowe[1].

Zmienność

Gatunek bardzo zmienny. W wodach płytkich, w strefie falowania, zwykle mniejsze i delikatniejsze, zielone lub zielonopomarańczowe, w głębszych wodach formy bardziej wydłużone, zielone lub szarozielone[2].

Podobne gatunki

Ramienica omszona, ramienica zwyczajna[2]

Ekologia

Gatunek zasadniczo słodkowodny, ale znosi niewielkie zasolenie. Nie występuje w wodach szybko płynących. Występuje głównie w jeziorach o niezbyt wysokiej trofii (mezotroficzne lub słabo eutroficzne), o zasadowych wodach. Zwykle w wodach płytkich litoralu (sięga 4 m głębokości), na mulistym podłożu. Może występować w małych zbiornikach (w tym w torfiankach), a nawet rowach[2]. Tworzy zespół roślinny Charetum aculeolatae w postaci zwartej łąki ramienicowej[3].

Występowanie

Występuje w większej w Europie[1]. W Polsce w całym kraju, choć rzadka[2].

Zagrożenia i ochrona

Według Czerwonej listy roślin i grzybów Polski jest gatunkiem wymierającym. Podlega w Polsce ochronie gatunkowej[2][4]. W Wielkiej Brytanii zaś ma status gatunku narażonego[1]. Występowanie jej zbiorowiska jest natomiast podstawą do objęcia zbiornika, w którym występuje, ochroną jako siedlisko przyrodnicze 3140 (twardowodne oligo– i mezotroficzne zbiorniki z podwodnymi łąkami ramienic Charetea) w systemie Natura 2000[5].

Przypisy

  1. ↑ a b c d e Anders Langangen: Chara aculeolata Kützing (ang.). AlgaeBase. [dostęp 2012-01-10].
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l m n Mariusz Pełechaty, Andrzej Pukacz: Klucz do oznaczania gatunków ramienic (Characeae) w rzekach i jeziorach. Warszawa: Główny Inspektorat Ochrony Środowiska / Wydawnictwo Naukowe Gabriel Borowski, 2008, s. 46–47, seria: Biblioteka Monitoringu Środowiska. ISBN 978-83-7217-200-5.
  3. ↑ Henryk Tomaszewicz: Roślinność wodna i szuwarowa Polski : (klasy Lemnetea, Charetea, Potamogetonetea, Phragmitetea) wg stanu zbadania na rok 1975. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1979, s. 41–43, seria: Rozprawy Uniwersytetu Warszawskiego = Dissertationes Universitatis Varsoviensis, 0509-7177. ISBN 83-00-01088-2. (pol.)
  4. ↑ Dz.U. z 2014 r. poz. 1409 – Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin
  5. ↑ Ryszard Piotrowicz: 3140 – Twardowodne oligo– i mezotroficzne zbiorniki z podwodnymi łąkami ramienic Charetea. W: Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podręcznik metodyczny. T. 2: Wody słodkie i torfowiska. Ministerstwo Środowiska, s. 48–58. ISBN 83-86564-43-1.