Ramienica krucha

Ramienica krucha
Ilustracja
(c) Christian Fischer, CC BY-SA 3.0
Systematyka[1]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Gromada

Charophyta

Klasa

Charophyceae

Rząd

ramienicowce (Charales)

Rodzina

Characeae

Rodzaj

Chara

Sekcja

Grovesia

Gatunek

ramienica krucha

Nazwa systematyczna
Chara globularis
J.L.Thuiller 1799: 472 Flore des environs de Paris, ou, Distribution méthodique des plantes qui y croissent naturellement : exécutée d'après le systême de Linnaeus avec l'indication du temps de la floraison de chaque plante, de la couleur de ses fleurs, & des lieux où l'on trouve les especes qui sont moins communes. Éd. 2. pp. 1-595. Paris: Chez la Veuve Desaint.

Ramienica krucha (Chara globularis) – gatunek ramienicy. Polska nazwa gatunkowa nawiązuje do nazwy naukowej Chara fragilis Desv. 1810, która została uznana za synonimiczną wobec Ch. globularis Thuiller 1799.

Morfologia

Pokrój

Mały makroglon (zwykle do kilkunastu cm długości, choć wyjątkowo nawet powyżej metra) o silnie rozgałęzionej plesze. Cienka (0,3-1,2 mm średnicy) nibyłodyga i cienkich nibyliściach, krótszych od międzywęźli. Plecha od żywozielonej do szarozielonej, w zależności od stopnia inkrustowania węglanem wapnia, przez które jest delikatna i bardzo krucha. Roślina jednopienna[2].

Okorowanie

Trójrzędowe. Rzędy główne słabo przeważają nad bocznymi, choć częściej oba rodzaje są jednakowe[2].

Nibyliście

Krótkie (2–3 cm), zwykle nieznacznie krótsze od międzywęźli. W dolnych odcinkach wyraźniej krótsze, natomiast w pewnych warunkach dłuższe. Cienkie (0,5–0,7 mm). Proste, rzadko wygięte ku środkowi, sztywne. 6–9 w okółku. 6–12 członów, w tym dwa ostatnie zwykle nieokorowane[2].

Nibylistki

Wewnętrzne wykształcone wyraźniej niż zewnętrzne. Zewnętrznych okółków często może wręcz nie być. Na płodnych nibyliściach wewnętrzne zwykle dłuższe od lęgni lub jej równe i cienkie, podczas gdy na zewnątrz słabiej wykształcone, brodawkowate. Na nibyliściach płonnych bardzo małe, brodawkowate[2].

Kolce

Jeżeli w ogóle występują, to bardzo małe, brodawkowate, tylko na szczytowych międzywęźlach[2].

Przylistki

Zmienne. W dwurzędowych okółkach. Zwykle brodawkowate lub łuseczkowate (ledwo widoczne). Czasem w górnym okółku dłuższe (wałeczkowate), a w dolnym brodawkowate[2].

Plemnie

Pojedyncze. Zazwyczaj w trzech, czterech pierwszych węzłach nibyliści. Czerwonawe. Wyraźnie mniejsze od lęgni[2] (0,5 mm średnicy)[1].

Lęgnie

Pojedyncze. Zazwyczaj w trzech, czterych pierwszych węzłach nibyliści. Ciemnozielone, ewentualnie białe (na głębszych stanowiskach). Koronka wydłużona, równowąsko zamknięta lub lekko rozchylona[2]. 1,2 mm długości. Czarne oospory[1].

Zmienność

W wodach płytkich zwykle tworzy zwarte murawy, w głębszych wodach formy bardziej wydłużone, o dłuższych międzywęźlach, ale krótszych nibyliściach, podczas gdy formy wydłużone spotykane w łąkach innych roślin lub na silnie uwodnionym podłożu organicznym mają dłuższe nibyliście[2].

Podobne gatunki

Ramienica delikatna[2]

Biologia

Rośliny po sezonie wegetacyjnym obumierają lub zimują[2]. Zimozielone formy wiosną tworzą oospory. Zwykle są one jednak tworzone latem. Stosunkowo często dochodzi do zapłodnienia[1].

Ekologia

Gatunek tak słodkowodny, jak i słonawowodny. Występuje w wodach różnych typów, od strumieni, przez zbiorniki astatyczne, torfianki, jeziora, po brzegi morskie. Występuje głównie w jeziorach o umiarkowanej trofii[2]. Występuje tak w wodach eutroficznych różnego typu[3], jak i w głębszych stanowiskach w jeziora lobeliowych[4]. W wodach eutroficznych, zwłaszcza na podłożu mineralnym lub słabo zamulonym może tworzyć zespół roślinny Charetum fragilis. Z kolei w małych zbiornikach zbiorowisko to częstsze jest na podłożu organicznym. Jest jednak stosunkowo rzadkie, mimo dość szerokiego rozpowszechnienia stanowisk samej ramienicy kruchej[3], która nie tylko tworzy łąki ramienicowe, ale jest również częstą domieszką w szuwarach[2].

Występowanie

Występuje w większej części Europy (w tym w Bałtyku), sięgając Turcji, na Dalekim Wschodzie, w Australii i Brazylii[1]. W Polsce występuje w całym kraju[2].

Zagrożenia i ochrona

Według Czerwonej listy roślin i grzybów Polski jest gatunkiem narażonym, ale nie podlega w Polsce ochronie gatunkowej[2]. Jest natomiast gatunkiem reprezentatywnym siedliska przyrodniczego 3140 (twardowodne oligo– i mezotroficzne zbiorniki z podwodnymi łąkami ramienic Charetea)[5] w systemie Natura 2000 (a może występować też w innych wodnych siedliskach przyrodniczych).

Przypisy

  1. ↑ a b c d e Anders Langangen: Chara globularis J.L.Thuiller (ang.). AlgaeBase. [dostęp 2012-01-09].
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Mariusz Pełechaty, Andrzej Pukacz: Klucz do oznaczania gatunków ramienic (Characeae) w rzekach i jeziorach. Warszawa: Główny Inspektorat Ochrony Środowiska / Wydawnictwo Naukowe Gabriel Borowski, 2008, s. 42–43, seria: Biblioteka Monitoringu Środowiska. ISBN 978-83-7217-200-5.
  3. ↑ a b Henryk Tomaszewicz: Roślinność wodna i szuwarowa Polski : (klasy Lemnetea, Charetea, Potamogetonetea, Phragmitetea) wg stanu zbadania na rok 1975. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1979, s. 40–43, seria: Rozprawy Uniwersytetu Warszawskiego = Dissertationes Universitatis Varsoviensis, 0509-7177. ISBN 83-00-01088-2. (pol.)
  4. ↑ Marek Kraska: 3110 – Jeziora lobeliowe. W: Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podręcznik metodyczny. T. 2: Wody słodkie i torfowiska. Ministerstwo Środowiska, s. 29–36. ISBN 83-86564-43-1.
  5. ↑ Ryszard Piotrowicz: 3140 – Twardowodne oligo– i mezotroficzne zbiorniki z podwodnymi łąkami ramienic Charetea. W: Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podręcznik metodyczny. T. 2: Wody słodkie i torfowiska. Ministerstwo Środowiska, s. 48–58. ISBN 83-86564-43-1.

Media użyte na tej stronie

CharaGlobularis.jpg
(c) Christian Fischer, CC BY-SA 3.0
The stoneworts alga Chara globularis (Syn.: Chara fragilis; Characeae).