Ranunculus glaberrimus

Ranunculus glaberrimus
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

jaskropodobne

Rząd

jaskrowce

Rodzina

jaskrowate

Rodzaj

jaskier

Gatunek

Ranunculus glaberrimus

Nazwa systematyczna
Ranunculus glaberrimus Hook.
Fl. Bor.-Amer. 1(1): 12, pl. 5, f. A 1829[3]
Synonimy
  • Ranunculus glaberrimus var. glaberrimus[3]

Ranunculus glaberrimus Hook. – gatunek rośliny z rodziny jaskrowatych (Ranunculaceae Juss.). Występuje naturalnie w klimacie umiarkowanym Ameryki Północnej[4][5][6].

Rozmieszczenie geograficzne

Rośnie naturalnie w Ameryce Północnej. W Kanadzie występuje w południowych częściach prowincji Alberta, Kolumbia Brytyjska oraz Saskatchewan. W Stanach Zjednoczonych rośnie w stanach Kolorado, Idaho, Montana, Oregon, Waszyngton, Wyoming, w północnej części Arizony, północno-wschodniej Kalifornii, w Nevadzie, Utah, północno-zachodniej Nebrasce oraz zachodnich częściach Dakoty Południowej i Północnej[6].

Morfologia

Pokrój
Bylina dorastająca do 5–15 cm wysokości[5]. Pędów jest kilka. Są proste i rozgałęzione w górnej części i tam też lekko owłosione (poza tym są nagie). Korzenie są raczej mięsiste o grubości 2–3 mm[7].
Liście
Liście odziomkowe mają nerkowaty, owalny lub eliptyczny kształt. Mierzą 0,5–2,5 cm długości oraz 1–2 cm szerokości. Są nieco skórzaste i pokryte są długimi włosami. Nasada liścia ucięta. Blaszka jest całobrzega lub z trzema parami szczytowych ząbków. Wierzchołek jest zaokrąglony lub ostry. Na pędzie znajduje się jeden lub kilka naprzemianległych liści łodygowych[5][7].
Kwiaty
Pojedyncze lub zebrane po kilka na szczytach pędów. Mają 5 eliptycznych działek kielicha, które są zabarwione na fioletowo i dorastają do 5–8 mm długości. Są nietrwałe. Żółtych płatków korony o owalnym kształcie i długości 8–15 mm jest od 5 do 10. Miodniki mają kształt stożka lub wachlarza. Dorastają do 1,5–2 mm długości. Krawędzie boczne są połączone ze sobą na całej długości, tworząc głęboką kieszeń. Górna krawędź jest zwykle owłosiona. Dno kwiatowe ma okrągły kształt. Jest nagie lub drobno, krótko owłosione. Pręcików jest od 40 do 80[5][7].
Owoce
Drobno, krótko owłosione niełupki o odwrotnie jajowatym kształcie i długości 1,5–2 mm. Zebrane po 30–150 w owoc zbiorowy – wieloniełupkę o kulistym kształcie, osiągającą do 6–11 mm długości[5][7].

Biologia i ekologia

Rośnie na łąkach i trawiastych zboczach. Występuje na wysokości od 500 do 3600 m n.p.m. Dzieli środowisko między innymi z sosną żółtą (Pinus ponderosa) oraz z gatunkami bylicy (Artemisia). Kwitnie od marca do lipca[5]. Preferuje stanowiska w pełnym nasłonecznieniu. Dobrze rośnie na wilgotnym, żyznym i dobrze przepuszczalnym podłożu[8][7].

Wszystkie części rośliny są lekko trujące w stanie świeżym. Toksyny są niszczone przez obróbkę cieplną i suszenie. Roślina ma również silnie kwaśny sok, który może powodować powstawanie pęcherzy na skórze. Połknięcie powoduje pieczenie w ustach, bóle brzucha, wymioty oraz krwawe biegunki. Kontakt skóry z sokiem może powodować jej zaczerwienienie, pieczenie i powstawanie pęcherzy. Za te właściwości odpowiada toksyczna protoanemonina, uwolniona z ranunkuliny glikozydowej. Jednak by zaobserwować poważne efekty toksyczne, potrzebne jest spożycie jej większej ilości[7].

Zastosowanie

Indianie z plemion Nlaka'pamux i Syilx wytwarzali z gatunku R. glaberrimus truciznę, którą później pokrywali groty strzał. Ponadto członkowie plemienia Syilx suszone lub rozgniecione świeże okazy tej rośliny umieszczali w kawałkach mięsa, które służyły jako zatrute przynęty dla kojotów[5][7].

W medycynie ludowej plemię Syilx używało okładów z rozgniecionych całych roślin do uśmierzania bólu stawów i bóli wszelkiego rodzaju. Plemię Nlaka'pamux z rozgniecionych kwiatów tego gatunku wykonywało okłady na brodawki, w celu podrażnienia skóry[7].

Zmienność

W obrębie tego gatunku wyróżniono jedną odmianę[3]:

  • Ranunculus glaberrimus var. ellipticus (Greene) Greene

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-05-30] (ang.).
  3. ↑ a b c Ranunculus glaberrimus Hook. (ang.). The Plant List. [dostęp 2015-06-06].
  4. ↑ Ranunculus glaberrimus – Maps (ang.). Encyclopedia of Life. [dostęp 2015-06-06].
  5. ↑ a b c d e f g Ranunculus glaberrimus (fr.). Plantes & botanique. [dostęp 2015-06-06].
  6. ↑ a b Taxon: Ranunculus glaberrimus Hook. (ang.). Germplasm Resources Information Network - (GRIN). [dostęp 2015-06-06].
  7. ↑ a b c d e f g h Sagebrush Buttercup (ang.). Plant-Life.org. [dostęp 2015-06-08].
  8. ↑ Ranunculus glaberrimus Hook. (ang.). Rock Garden Plants. [dostęp 2015-06-06].

Media użyte na tej stronie

Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Ranunculus glaberrimus (5384211925).jpg
Autor: Matt Lavin from Bozeman, Montana, USA, Licencja: CC BY-SA 2.0
This early flowering species of the sagebrush steppe is locally common and not everywhere to be found including in mountain big sagebrush habitats.