Rapy

Rapy
Osiedle Biłgoraja
Państwo

 Polska

Województwo

 lubelskie

Powiat

biłgorajski

Miasto

Biłgoraj

SIMC

0987756

Powierzchnia

0,37 km²

Tablice rejestracyjne

LBL

Położenie na mapie Biłgoraja
Mapa konturowa Biłgoraja, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Rapy”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa lubelskiego
Mapa konturowa województwa lubelskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Rapy”
Położenie na mapie powiatu biłgorajskiego
Mapa konturowa powiatu biłgorajskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Rapy”
Ziemia50°33′00″N 22°44′36″E/50,550100 22,743300
Portal Polska

Rapy – jedno z 12 osiedli (jednostek pomocniczych gminy)[1] oraz część miasta Biłgoraja[2].

Dane ogólne

Rapy znajdują się w północno-wschodniej części Biłgoraja. Sąsiadują z osiedlami Roztocze (od strony zachodniej) i Bojary (od strony północnej). Po stronie wschodniej Rapy sięgają granicy miasta.

Pod względem powierzchni jest to jedna z najmniejszych jednostek podziału administracyjnego miasta. Obszar osiedla zajmuje ok. 37,0 ha[3].

Osią urbanistyczną osiedla jest droga wojewódzka nr 858, nosząca miano ulicy Zamojskiej i biegnąca stąd na północny wschód, w kierunku Zamościa[4]. Północną granicę Rap wyznaczają torowiska linii kolejowych nr 65 i nr 66, biegnących równoleżnikowo, równolegle do siebie. Po stronie zachodniej (w kierunku osiedla Roztocze i centrum miasta) Rapy sięgają do ronda, na którym ulica Zamojska krzyżuje się z północną obwodnicą miasta[5].

Zabudowa osiedla ma charakter mieszkalny oraz przemysłowo-usługowo-magazynowy. Budownictwo mieszkaniowe to bloki (wzdłuż ulicy Zamojskiej) i domy jednorodzinne (przy ulicach bocznych)[4]. Wśród terenów przemysłowych największy obszar zajmują zakłady produkcyjne przedsiębiorstw Model Opakowania Sp. z o.o. (przemysł lekki papierniczy – produkcja opakowań z tektury)[6] i Pol-Skone Sp. z o.o. (przemysł drzewny – produkcja okien i drzwi)[7].

Organem uchwałodawczym osiedla jako jednostki pomocniczej gminy miejskiej Biłgoraj jest Rada Osiedla. Organ wykonawczy to Zarząd Osiedla[8].

Informacje historyczne

Do XIX w. obszar dzisiejszego osiedla był niezagospodarowanym, zalesionym terenem, przez który przebiegał trakt łączący Biłgoraj z Zamościem. Z traktem krzyżowały się tu boczne drogi, wiodące do miejscowości Rapy Dylańskie (na północ) i Teodorówka (na południe)[9]. Obecnie po tych szlakach przebiegają droga wojewódzka nr 858 (wyżej wspomniana ulica Zamojska) oraz drogi powiatowe, łączące miasto z wymienionymi miejscowościami[10].

Od czasów I wojny światowej do początku lat 70. XX w. przez Rapy, równolegle do ulicy Zamojskiej, biegła kolej wąskotorowa łącząca Biłgoraj ze Zwierzyńcem. Zlokalizowany był tutaj także przystanek kolejowy[11].

Alejka i krzyż w miejscu zbrodni z 4 lipca 1944.

W okresie okupacji niemieckiej (1939-1944) władze niemieckie na Rapach, obok przystanku kolejowego, umieściły wytwórnię baraków wojskowych. 15 marca 1943 oddział partyzancki komunistycznej Gwardii Ludowej, dowodzony przez Andrzeja Flisa ps. Maksym, zaatakował i spalił obiekty zakładu i stacji[12]. 4 lipca 1944 w lesie na Rapach, przy drodze w kierunku Rap Dylańskich, hitlerowcy rozstrzelali i pochowali 65 polskich partyzantów, jeńców wojennych, pojmanych w trakcie Bitwy pod Osuchami. Ekshumacja zwłok nastąpiła już po wycofaniu się wojsk niemieckich, w sierpniu 1944[13]. Obecnie w miejscu zbrodni stoi się krzyż z tablicą pamiątkową[14].

Po wojnie, w latach 60., 70. i 80. XX w. Rapy stały się przedmieściem o charakterze przemysłowym. Wzdłuż ulicy Zamojskiej zlokalizowane były obiekty Przedsiębiorstwa Budownictwa Kolejowo-Drogowego[15]. Wówczas też powstały istniejące do dziś bloki mieszkalne oraz wytyczono obecną sieć ulic z zabudową jednorodzinną.

W 1963 przy skrzyżowaniu ulic Zamojskiej i Edwarda Gronczewskiego (obecnej Torowej[16]) wystawiono pomnik, nawiązujący do losów tej części miasta w latach II wojny światowej. Ma on formę cokołu z orłem i krzyżem grunwaldzkim; napis na inskrypcji głosi, że jest to "miejsce uświęcone krwią patriotów narodowości polskiej, rosyjskiej i żydowskiej, którzy w latach okupacji zginęli z rąk zbrodniarzy hitlerowskich"[17].

Po transformacji ustrojowej 1989 wymienione wyżej zakłady kolejowo-drogowe przestały istnieć; z ich obiektów dziś korzystają inne, prywatne przedsiębiorstwa z różnych branż. W 1998 w zachodniej części Rap wybudowano zakłady Model Opakowania sp. z o.o.[6]; również w latach 90. XX w. swoją działalność rozpoczęło przedsiębiorstwo Pol-Skone sp. z o.o.[7]. Osiedle Rapy jako jednostkę obecnego podziału administracyjnego w sensie formalnym powołano do życia Uchwałą Rady Miasta w Biłgoraju z dnia 25 sierpnia 2004; wówczas też wytyczono aktualnie obowiązujące granice osiedla[5].

Przypisy

  1. ↑ § 29 uchwały nr XIII/122/2019 Rady Miasta Biłgoraj z dnia 30 października 2019 r. w sprawie uchwalenia Statutu Miasta Biłgoraja, 2019-10-30 [dostęp 2022-08-12].
  2. ↑ Wyszukiwanie (pol.). eteryt.stat.gov.pl. [dostęp 2022-08-13].
  3. ↑ Pomiar w Geoportalu [dostęp 2018-12-10].
  4. ↑ a b Podgląd w Geoportalu [dostęp 2018-12-10].
  5. ↑ a b Rady Osiedli - Biłgoraj, www.bilgoraj.pl [dostęp 2018-12-10] (pol.).
  6. ↑ a b Lokalizacja zakładów, Model Group [dostęp 2018-12-10] (pol.).
  7. ↑ a b Z miłości do natury – POL-SKONE. pol-skone.pl. [dostęp 2021-01-30].
  8. ↑ Uchwała Rady Miasta w Biłgoraju z dnia 25 sierpnia 2004 r.
  9. ↑ Biłgoraj na Spezialkarte der osterreichisch-ungarischen Monarchie, K. u. K. Militargeographisches Institut, między 1877 a 1914.
  10. ↑ Zarząd Dróg Powiatowych w Biłgoraju – Biuletyn Informacji Publicznej – Mapa dróg powiatowych.
  11. ↑ Krzysztof Rudy, Historia kolei w Biłgoraju, Dzieje Biłgoraja. Opowieści o historii miasta [dostęp 2018-12-09] [zarchiwizowane z adresu 2018-11-11].
  12. ↑ Dzieje Biłgoraja, rozdz. Wojna okupacja i ruch oporu, Markiewicz, Śladkowski, Szczygieł, Lublin 1985.
  13. ↑ Jerzy Markiewicz, Zbrodnia wojenna na Rapach, [w:] Zeszyt Osuchowski, Osuchy 2006.
  14. ↑ Miejsce egzekucji partyzantów w Rapach koło Biłgoraja : Gmina Biłgoraj, www.gminabilgoraj.pl [dostęp 2018-12-10].
  15. ↑ Rozwój Biłgoraja, Nowa Gazeta Biłgorajska, 17 kwietnia 2018 [dostęp 2018-12-10] (pol.).
  16. ↑ Zmiana nazw ulic w Biłgoraju - Biłgoraj, www.bilgoraj.pl [dostęp 2018-12-10] (pol.).
  17. ↑ Biłgorajskie pomniki, Nowa Gazeta Biłgorajska, 4 października 2018 [dostęp 2018-12-10] (pol.).
Osiedla i części miasta Biłgoraja
Części miasta wg TERYT
Osiedla (jednostki pomocnicze gminy)

Herb Biłgoraja

Media użyte na tej stronie

Lublin Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Lublin Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 52.35 N
  • S: 50.20 N
  • W: 21.52 E
  • E: 24.25 E
Biłgoraj location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: ODbL
Location map of Biłgoraj, Poland
Ta mapa of Biłgoraj została utworzona dzięki danym z projektu OpenStreetMap, zbieranym przez społeczność. Mapa ta może być niekompletna i zawierać błędy. Niewskazane jest poleganie wyłącznie na niej w nawigacji.
Biłgoraj, krzyż w lesie Rapy.jpg
Autor: Censurable, Licencja: CC BY-SA 4.0
Krzyż w miejscu egzekucji 63 partyzantów, jeńców bitwy pod Osuchami, zamordowanych na Rapach przez hitlerowców w 1944 roku.
POL Biłgoraj COA.svg
Biłgoraj (Polish town) coat of arms.