Raróg indyjski

Raróg indyjski

Falco jugger[1]
J.E. Gray, 1834
Młody osobnik dorosły
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	sokołowe
Rodzina	sokołowate
Podrodzina	sokoły
Plemię	Falconini
Rodzaj	Falco
Gatunek	raróg indyjski
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]
bliski zagrożenia

Raróg indyjski^[3] (Falco jugger) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny sokołowatych (Falconidae). Występuje na subkontynencie indyjskim od dalekiego południowego wschodu Iranu, południowo-wschodniego Afganistanu, Pakistanu przez Indie, Nepal, Bhutan, Bangladesz i północno-zachodnią Mjanmę.

Morfologia

Z wyglądu przypomina raroga górskiego, ale całość upierzenia jest ciemniejsza i ptak ma czerniawe pióra w nogawicach. Mierzy 39–46 cm długości i 88–107 cm rozpiętości skrzydeł. Ogon ma średnią długość 16–21 cm. Dorosłe ptaki od góry są ciemnobrązowe. Środkowa część ogona ma ciemną szarobrązową barwę. Głowa i szyja ma rudoczerwony kolor. Nad oczami przebiega jaśniejszy pasek. Podgardle i przednia część piersi przybiera białawy odcień. Nakrapianie widać na brzuchu, bokach ciała i nogawicach. Osobniki młodociane mają prawie w całości ciemną dolną część ciała, a u ptaków pierwszorocznych nie w pełni jeszcze dojrzałych nadal pozostają ciemne pióra na brzuchu. Poza tym głowa – policzki i okolice oczu oraz szyja są jeszcze u nich brązowe. Nogi są szaro-zielone.

Systematyka

Gatunek jest blisko związany z grupą sokołów, zwaną Hierofalco. Ujawnia się tu w widoczny sposób rozprzestrzeniające się krzyżowanie (tworzenie mieszańców) i niecałkowite oddzielenie linii ewolucyjnej. Jeszcze bardziej obraz pozycji systematycznej mogą zagmatwać analizy sekwencji DNA na szeroką skalę. Dane otrzymane z badań molekularnych na małych próbkach mogą nie przynieść wiarygodnych wyników, które by doprowadziły do przekonujących wniosków. Proces radiacji gatunkowej tej grupy sokołów rozpoczął się prawdopodobnie w interglacjale eemskim na początku późnego plejstocenu, zaledwie 130 000 – 115 000 lat temu. Raróg indyjski reprezentuje linię, która wywodzi się ze wschodniej Afryki. Wywędrował on na obecne tereny występowania przez Półwysep Arabski, który w tamtych czasach posiadał bardziej wilgotny klimat niż obecnie^[4].

Nie wyróżnia się podgatunków^[5][6].

Ekologia

Jajo z kolekcji muzealnej

Rarogi indyjskie zasiedlają suche, otwarte lasy, równiny, pola uprawne, zarośla i półpustynie. Obecne mogą być też w miastach, pod warunkiem, że tamtejsza roślinność nie jest zbyt gęsta. Spotyka się go zwykle na wysokościach do 1000 metrów, a wyjątkowo do 1980 metrów n.p.m.

Zwykle wykorzystuje stare gniazda wron, sępów lub innych jastrzębiowatych umieszczone na drzewach, klifach lub budynkach. W zniesieniu zwykle 3 lub 4 jaja, które są jaśniejsze i bardziej różowe niż jaja sokoła wędrownego^[6].

Status

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) od 2004 roku uznaje raroga indyjskiego za gatunek bliski zagrożenia (NT – Near Threatened); wcześniej, od 1988 roku klasyfikowano go jako gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern). Liczebność populacji szacuje się na 10–20 tysięcy dorosłych osobników^[2].

Na obszarach występowania to najpospolitszy z sokołów, ale liczebność populacji spadła znacznie w ostatnim czasie i obecnie nigdzie nie jest to prawdopodobnie ptak liczny. Głównymi zagrożeniami dla ptaka są wzmożone użycie pestycydów i stosowanie sideł do łapania tych drapieżników.

Przypisy

Bibliografia

• Species factsheet: Falco jugger. BirdLife International. [dostęp 2019-11-18]. (ang.).
• Helbig, A.J.; Seibold, I.; Bednarek, W.; Brüning, H.; Gaucher, P.; Ristow, D.; Scharlau, W.; Schmidl, D. & Wink, Michael (1994): Phylogenetic relationships among falcon species (genus Falco) according to DNA sequence variation of the cytochrome b gene. In: Meyburg, B.-U. & Chancellor, R.D. (eds.): Raptor conservation today: 593–599. PDF fulltext
• F.F. Nittinger F.F. i inni, Out of Africa? Phylogenetic relationships between Falco biarmicus and the other hierofalcons (Aves: Falconidae), „Journal of Zoological Systematics and Evolutionary Research”, 43 (4), 2005, s. 321–331, DOI: 10.1111/j.1439-0469.2005.00326.x, ISSN 1439-0469  (ang.).
• Wink, Michael; Seibold, I.; Lotfikhah, F. & Bednarek, W. (1998): Molecular systematics of holarctic raptors (Order Falconiformes). In: Chancellor, R.D., Meyburg, B.-U. & Ferrero, J.J. (eds.): Holarctic Birds of Prey: 29–48. Adenex & WWGBP. PDF fulltext
• Wink, Michael; Sauer-Gürth, Hedi; Ellis, David & Kenward, Robert (2004): Phylogenetic relationships in the Hierofalco complex (Saker-, Gyr-, Lanner-, Laggar Falcon). In: Chancellor, R.D. & Meyburg, B.-U. (eds.): Raptors Worldwide: 499–504. WWGBP, Berlin. PDF fulltext

Linki zewnętrzne

• Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).