Ras il-Wardija

Ras il-Wardija
Distinctive emblem for cultural property.svg nr rej. 00002 (NICPMI)
Ilustracja
Wykuta w skale sala w Ras il-Wardija
Państwo Malta
MiejscowośćSan Lawrenz, Gozo
Wyznanieświątynia punicka
Rodzajkompleks religijny, prawdopodobnie nimfeum
Historia
Data budowyIII wiek p.n.e.
Data likwidacjiIV w.
Dane świątyni
BudulecWapień
Stan obecnyzaniedbany
Położenie na mapie Malty
Mapa konturowa Malty, blisko lewej krawiędzi u góry znajduje się punkt z opisem „Ras il-Wardija”
Położenie na mapie Morza Śródziemnego
Mapa konturowa Morza Śródziemnego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Ras il-Wardija”
Ziemia36°02′11,8″N 14°11′13,3″E/36,036611 14,187028

Ras il-Wardija – przylądek w granicach San Lawrenz, na południowo-zachodnim wybrzeżu Gozo, Malta. Znajdują się tam pozostałości punicko-rzymskiego sanktuarium, odkrytego przez włoskich archeologów w latach sześćdziesiątych XX wieku. Teren ma prywatnego właściciela, jest w stanie podupadłym.

Stanowisko

Ras il-Wardija było prawdopodobnie zamieszkałe po raz pierwszy w epoce brązu, około roku 1500 p.n.e. Około III wieku p.n.e.[1], podczas okresu punickiego powstał na tym terenie kompleks religijny, prawdopodobnie nimfeum. Ponieważ miejsce jest dobrze widoczne z morza, mogło też pełnić rolę latarni morskiej dla statków pływających pomiędzy wyspami maltańskimi a północną Afryką[2].

Miejsce pozostawało w użytkowaniu przez cały okres rzymski. Wydrapane krzyże na ścianach mogą sugerować, że ostatecznie zostało chrześcijańskim miejscem odprawiania obrządków religijnych[2]. Tak było do około IV wieku[1]. W okresie średniowiecznym mogła tutaj istnieć pustelnia[3].

Głównymi elementami strukturalnymi tego miejsca są:

  • wykuta w skale prostokątna komnata, z niszami w ścianach
  • wykuty w skale korytarz w kształcie litery T, wiodący do komnaty
  • cysterna na wodę i studnia w kształcie dzwonu, obie wykute w skale
  • pozostałości zewnętrznych struktur kamiennych, w tym ołtarza

Wspomniana kamienna struktura ma pewne podobieństwa do pozostałości punicko-rzymskiego sanktuarium w Tas-Silġ w Marsaxlokk[2].

Wykopaliska i historia współczesna

Teren wokół Ras il-Wardija podczas II wojny światowej był wykorzystywany w celach obronnych[2]. Po raz pierwszy miejsce to było przeszukiwane pod względem archeologicznym przez Missione Archaeologica Italiana a Malta w latach 1964–67[1]. Do czasów wykopalisk świątynia była dobrze zachowana, lecz od tamtego czasu popada w ruinę[4].

30 marca 1988 roku odkryto, że skaradzione zostało antyczne graffito wyryte na jednej ze ścian świątyni. Przedstawia ono ludzką postać z ramionami wyciągniętymi w kształcie krzyża. Sugerowano, że postać ta symbolizuje punicką boginię Tanit, lecz może to być również średniowieczne przedstawienie chrześcijańskiego krzyża. Skradzione graffito zostało odzyskane w czerwcu 2011 roku, jest teraz wystawiane w Muzeum Archeologii Gozo w Cittadelli[2].

Teren, na którym znajduje się sanktuarium, jest w rękach prywatnego właściciela, George'a Spiteri, i może być potrzebne jego zezwolenie na wejście na ten teren[4].

Sanktuarium umieszczone jest na liście National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands[1].

Przypisy

  1. ↑ a b c d Ras il-Wardija (ang.). National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands, 2011-12-16. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-05-01)].
  2. ↑ a b c d e Ras il-Wardija – the return of the lost graffito (ang.). Superintendence of Cultural Heritage, 2011-06-03. [dostęp 2021-04-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-03)].
  3. ↑ Lino Bugeja: Gozo – a historical and scenic cornucopia (ang.). W: Times of Malta [on-line]. 2016-01-10. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-03)].
  4. ↑ a b Duncan Barry: Sanctuary advertised on Visit Gozo site but owner of land where temple stands has 'reservations' (ang.). W: The Malta Independent [on-line]. 2015-05-25. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-08-11)].
Pozostałości rzymskie na Malcie

Mosaic at the Domvs Romana, Mdina

  • ^ Zburzone

Media użyte na tej stronie

Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Roman Malta.jpg
Autor: Immaculate, Licencja: CC BY-SA 3.0
Roman Mosaic in Malta.
Ras il-wardija Punic Temple.jpg
Autor: BrandyMay, Licencja: CC BY-SA 4.0
This media is about Maltese cultural property with inventory number 00002.