Rataje (województwo świętokrzyskie)

Rataje

wieś
Rataje – widok ogólny
Państwo	Polska
Województwo	świętokrzyskie
Powiat	starachowicki
Gmina	Wąchock
Liczba ludności (2021)	480[1]2021
Strefa numeracyjna	41
Kod pocztowy	27-215[2]
Tablice rejestracyjne	TST
SIMC	0276788[3]
Położenie na mapie gminy Wąchock Rataje
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Rataje
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego Rataje
Położenie na mapie powiatu starachowickiego Rataje
51°03′28″N 21°00′43″E/51,057778 21,011944

Rataje – wieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie starachowickim, w gminie Wąchock^[3][4]. Leży na skraju Sieradowickiego Parku Krajobrazowego.

Wierni Kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Floriana w Wąchocku^[5].

Części wsi

Historia

Pierwotnie wieś była własnością opatów wąchockich, którzy posiadali tu dworek myśliwski oraz pola uprawne, stąd wcześniejsza nazwa wsi to Zalesie (XVI-XVII w.). W roku 1888 wieś liczyła 18 domostw, 82 mieszkańców, 367 mórg dworskich i 105 mórg włościańskich. W tym czasie folwark Rataje stanowił majorat rządowy, nadany Mikołajowi Miliutinowi^[6].
Po kasacie Opactwa Cystersów tutejszy majątek ziemski wraz z dworem zmieniał kilkakrotnie właścicieli: rodzina Miliutinów, skarb państwa, a od okresu międzywojennego rodzina Grotowskich. Część zabudowań dworskich przetrwała do początku lat 90. XX w., kiedy to ostatecznie rozebrano zniszczone już budynki. Obecnie zachowały się jedynie pozostałości dawnego parku dworskiego oraz fragmenty bramy wjazdowej.

Kaplica św. Zofii w Ratajach

We wsi znajduje się modrzewiowa kaplica św. Zofii najprawdopodobniej z połowy XIX w., z późniejszą murowaną zakrystią, spełniająca rolę kościoła filialnego parafii Wąchock. Fundator kaplicy nie jest znany. W ołtarzu głównym znajduje się obraz będący alegorią św. Zofii z jej trzema córkami: Wiarą, Nadzieją i Miłością. Obraz ten wraz z szafą ołtarza to jedyne pozostałości po rozebranym w 1845 dawnym kościele parafialnym pod wezwaniem św. Elżbiety w Wąchocku.

W czasie powstania styczniowego doszło w Ratajach 11 czerwca 1863 r.^[7] do potyczki oddziału Dionizego Czachowskiego z wojskami rosyjskimi. Liczące ok. 100 ludzi zgrupowanie, ścigane przez Rosjan w dniach wcześniejszych, zostało tu rozbite^[8], a żołnierzom dowódca rozkazał rozproszyć się w okolicznych lasach. Potyczkę z 1863 r., w której zginęło trzech powstańców, upamiętnia okazały krzyż w południowej części wioski. Wzniesiono go w 1973 r. w miejsce pierwotnego, który uroczyście ustawiono 20 maja 1923 r. w miejscu domniemanej mogiły nieznanego powstańca. Pierwotny napis „Tobie Polsko! fundatorowie młodzież wsi Rataje 1863-1923” oraz żelazna tablica z napisem „Cześć Nieznanemu Powstańcowi z 1863 r.” zaginęły^[9].

W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie kieleckim.

Związani z Ratajami

W Ratajach urodziła się mieszkała i tworzyła Marianna Wiśnios (1909/14–1996), znana i ceniona malarka ludowa.

Turystyka

Przez wieś przechodzi niebieski szlak turystyczny im. E. Wołoszyna z Wąchocka do Cedzyny, niebieski szlak rowerowy ze Skarżyska-Kamiennej do Ostrowca Świętokrzyskiego oraz czerwony szlak rowerowy do Starachowic.

Zabytki

Do rejestru zabytków nieruchomych zostały wpisane obiekty^[10]:

• murowano-drewniana kaplica pw. św. Zofii, z końca XVIII w., przebudowana w 1 ćwierci XX (nr rej.: A.829 z 19.01.1973),
• ogród folwarczny z końca XIX w. (nr rej.: A.830 z 9.12.1957).

Przypisy

Bibliografia

• Kazimierz Winiarczyk Szikce z dziejów Wąchocka i okolicy, Wąchock, PU Compus, 2008 ISBN 978-83-89714-31-2.
• Kazimierz Winiarczyk Rataje i okolice. Zarys dziejów, Wąchock, 2013.