Ratusz w Szprotawie
 nr rej. 233 z 27.03.1961 | |
_ID_595541.jpg) Widok na ratusz w Szprotawie od strony południowo-zachodniej | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres | Rynek 45 |
| Ukończenie budowy | 1583-1586 |
Położenie na mapie Szprotawy  | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa lubuskiego  | |
Położenie na mapie powiatu żagańskiego  | |
Położenie na mapie gminy Szprotawa _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy Szprotawa") | |
 51°33′57″N 15°32′14″E/51,565833 15,537222 | |
Ratusz w Szprotawie – zabytkowy budynek ratusza w Szprotawie w woj. lubuskim, powstały prawdopodobnie po nadaniu praw miejskich magdeburskich w 1260.
Historia
Najstarsze zachowane fragmenty budynku pochodzą z XIV wieku. Według ustaleń Felixa Matuszkiewicza była to początkowo budowla drewniana z izbą zebrań, kancelarią, archiwum i straganami.
Corocznie w środę popielcową przed ratuszem zbierali się wszyscy szprotawianie, którzy posiadali obywatelstwo miejskie. Na zebraniu tym wybierali spośród siebie 4 radnych, burmistrza i 7 ławników.
Źródła donoszą o licznych pożarach w mieście, które nie oszczędzały także budynku ratusza. Według Matuszkiewicza najstarszą murowaną izbą ratuszową było najprawdopodobniej archiwum, dzięki czemu od pewnego czasu akta miejskie wychodziły z pożarów obronną ręką, co potwierdzają licznie zachowane do dziś miejskie dokumenty począwszy od XIV wieku[1].
W ratuszu gościł swojego czasu dolnośląski konserwator zabytków Günther Grundmann, znany z tego, iż pod koniec ostatniej wojny odpowiadał za ukrywanie dzieł sztuki na terenie Dolnego Śląska[2].
Architektura
Ratusz posiada dwie wieże, co należy w kraju do rzadkości. Wieża wschodnia jest krzywa. Pierwotnie została zbudowana w latach 1536–1587. Wieżę zachodnią dobudowano w pierwszym dziesięcioleciu XVII wieku. Obie poważnie ucierpiały podczas pożarów w latach 1672 i 1702. Krótko po roku 1720 odbudowano ponownie wieżę wschodnią, zaś zachodnią w roku 1730. Zaraz po oddaniu do użytku wieży zachodniej runęła cała jej konstrukcja, którą dzięki zabiegom burmistrza Geigera odbudowano w roku 1732[1].
Architektonicznie budowlę określa się jako renesansową, przebudowaną w stylu późnobarokowym, z rozbudową neoklasyczną z lat 1819 i 1864. Między innymi barokową wieżę zegarową zaprojektował mistrz Martin Frantz.
W 2021 w wyniku pomiarów wieży wschodniej przez Muzeum Ziemi Szprotawskiej potwierdzono różnice w wysokości kolumn wspierających kopułę na wysokości pierwszej kondygnacji z balustradami, w efekcie których wieża jest pochylona. Nie wiadomo jednak, czy pochylenie wieży było zabiegiem zamierzonym czy niespodziewanym[3].
Wyposażenie
W urządzonej na parterze w roku 2000 sali rycerskiej zachowały się: zabytkowy zielony piec kaflowy ze znakami zodiaku oraz wychodzące na dziedziniec okna witrażowe. Sala rycerska posiada ponadto stare sklepienia kolebkowe, stanowiąc prawdopodobnie najstarsze pomieszczenie ratusza.
W wieży wschodniej zachowała się do chwili obecnej cela dla aresztantów, gdzie zarówno na drewnianych drzwiczkach z okratowanym okienkiem jak i na ścianach widnieją podpisy osób oczekujących na wyroki sądowe sprzed blisko 200 lat. W ratuszowych piwnicach na ścianach widnieją fosforyzowane napisy informujące o zejściu do schronu z lat 1939-1945. Na wieży zachodniej znajduje się zabytkowy zegar mistrza Weissa, obecnie sprzężony z niedawno zaprojektowanym hejnałem miasta i komputerem zegarowym, a we wnętrzu zachowały się fragmenty dawnej ornamentyki elewacyjnej, zamkniętej w wyniku późniejszej przebudowy.
Do 1945 r. na ścianach ratuszowych komnat wisiały portrety dawnych burmistrzów, a na sali obrad stał pośrodku drewniany fotel włodarzy miasta, posiadający na zwieńczeniu oparcia rzeźbiony herb miasta. Godna uwagi jest kolumnowa sala obrad, której sufit ozdobiono bogatą ornamentyką i herbem miejskim.
W ciągu komunikacyjnym przed salą obrad usytuowana jest sala ślubów, na której sklepieniu umieszczono nadtynkowe przedstawienie kosmologiczne oktagramu. Prawdopodobnie nawiązuje do cyklu planety Wenus i związanej z tym wymowy symbolicznej[4].
Przypisy
- ↑ a b Dr Felix Matuszkiewicz Geschichte der Stadt Sprottau, 1908
- ↑ Maciej Boryna Ratusz w Szprotawie, Urząd Miejski w Szprotawie 2003
- ↑ Maciej Boryna Krzywa wieża w Szprotawie, [w:] Zwiedzamy Szprotawę [dostęp 10.03.2021]
- ↑ Maciej Boryna Tajemne znaki masonów w Szprotawie, [w:] Zwiedzamy Szprotawę [dostęp 17.02.2021]
Linki zewnętrzne
- Zabytki Szprotawy. [w:] Oficjalna strona Szprotawy [on-line]. [dostęp 2017-06-02].
- Ratusz w Szprotawie – galeria zdjęć. Stowarzyszenie Wratislaviae Amici. [dostęp 2017-06-02].
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Lubusz Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 53.18 N
- S: 51.33 N
- W: 14.40 E
- E: 16.60 E
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Autor: Maciej Boryna, Licencja: CC BY-SA 4.0
Oficjalne przewodniki turystyczne określają szprotawski ratusz jako europejski unikat, co zawdzięcza posiadaniu aż dwóch wież. Obok Szprotawy wymienia się Pardubice w Czechach czy ratusz w Oslo, gdzie odbywają się ceremonie wręczenia Nagrody Nobla. Jednak szprotawski to podwójny unikat, bo jedna z jego wież jest krzywa.
Autor: Maciej Boryna, Licencja: CC BY-SA 4.0
Oktagram na sklepieniu sali ślubów w ratuszu w Szprotawie. Prawdopodobnie nawiązuje do ruchu planety Wenus oraz symbolu cyfry osiem.
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Żagań County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
- N: 51.80 N
- S: 51.39 N
- W: 14.97 E
- E: 15.88 E
Autor: Sławomir Milejski, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Szprotawa, ratusz, 1583-1586, XVII, XIX