Ratusz w Tarnowskich Górach
 nr rej. :- A/1631/96 z 30.04.1996 (woj. katowickie)[1] - A/585/2019 z 09.12.2019 (woj. śląskie)[1] | |
 Ratusz w Tarnowskich Górach | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres | Rynek 4 |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt | Herman Guth |
| Kondygnacje | trzy |
| Rozpoczęcie budowy | 1896 |
| Ukończenie budowy | 1898 |
| Właściciel | Urząd Miejski w Tarnowskich Górach |
Położenie na mapie Tarnowskich Gór  | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu tarnogórskiego  | |
 50°26′39,19″N 18°51′20,05″E/50,444219 18,855569 | |
Ratusz w Tarnowskich Górach – górujący nad rynkiem w Tarnowskich Górach zabytkowy obiekt architektoniczny.
Budowa
Do 1894 r. znajdował się w tym miejscu sąd okręgowy, wcześniej – górnośląska szkoła górnicza, zasłużona dla miasta i regionu placówka edukacyjna. W tymże roku magistrat pod kierownictwem burmistrza Simona Kotitschke zakupił parcelę sądową za 57 tys. marek. Stary budynek sądu wyburzono, a w jego miejsce od 1896 r. architekt Carl Benjamin Szametike rozpoczął wznosić ratusz, kolejny już w historii Tarnowskich Gór. Projektantem nowej siedziby władz miejskich był berliński architekt Herman Guth (1851-1924), twórca szeregu obiektów administracyjnych i sakralnych (Jawor, Celle, Spandau, Plauen, Malmö). Pracom budowlanym towarzyszyło tragiczne wydarzenie: 19 listopada 1897 wskutek nieuwagi pracowników spłonął doszczętnie hełm wieży, wznoszącej się prawie 40 metrów ponad płytą rynku. Mimo to kilka miesięcy później, 11 sierpnia 1898, nowy ratusz uroczyście oddano do użytku.
Przeznaczenie
Trójkondygnacyjny obiekt o fasadzie obłożonej lśniącą cegłą klinkierową (zniszczoną w trakcie czyszczenia w 2. poł. XX w.), wykorzystywany był pierwotnie w następujący sposób: na parterze zlokalizowano sklepy, na pierwszym piętrze biura magistrackie, na drugim – mieszkanie burmistrza oraz salę posiedzeń rady miejskiej.
Architektura
W elewacji ratusza kontrastują trzy zastosowane surowce: czerwona klinkierówka, śląski granit użyty do cokołu oraz piaskowiec (pochodzący z Warty Bolesławieckiej na Dolnym Śląsku), z którego wykonane zostały m.in. herby i godła Donnersmarcków, Hohenzollernów, Śląska, Prus, Rzeszy i Tarnowskich Gór, dłuta Matthiasa Carla Schillinga (1851-1909), nadwornego mistrza kamieniarskiego z Berlina. Do 1957 roku frontową elewację zdobiła figura Jerzego von Hohenzollern-Ansbach. Posąg ten, dzieło wrocławskiego rzeźbiarza Heinricha Kiesewaltera (1854-?), stanął w niszy ratuszowej elewacji w październiku 1899, jako dar władz powiatu tarnogórskiego. Usunięty w 1934 roku, przywrócony (kopia) w czasie okupacji. W 1957 roku został usunięty po raz drugi, a rok później z okazji święta Gwarków na froncie ówczesnego gmachu Miejskiej Rady Narodowej stanęła rzeźba przedstawiająca gwarka[2].
Wnętrze
Sala posiedzeń rady miejskiej, przerabiana podczas gruntownej renowacji ratusza w 1925 roku, wyróżnia się ciekawym wystrojem: boazerią i drewnianym sklepieniem, zbliżonym przekrojem do koniczyny. Jej ozdobą jest też piękne, duże okno. W 1899 roku w niej właśnie odbył się pierwszy w dziejach Tarnowskich Gór zjazd reprezentantów Górnego Śląska. Wnętrze ratuszowe często zmieniało swój wygląd, np. podczas II wojny światowej na ścianach klatki schodowej widniały sceny z historii miasta (od aktu założycielskiego Jerzego Hohenzollerna po zajęcie miasta przez armię niemiecką w 1939 roku), wykonane przez miejscowego malarza Józefa Machwitza. Piękna kuta balustrada z wicią roślinną zachowała się w klatce schodowej do dziś.
W 1994 roku przeprowadzono remont dachu oraz rekonstrukcję wieży, zaś w 2010 odnowiono fasadę główną ratusza.
Przypisy
- ↑ a b Rejestr zabytków nieruchomych w województwie śląskim. Narodowy Instytut Dziedzictwa. [dostęp 2019-12-31].
- ↑ Ryszard Bednarczyk. Straszydło na ratuszu. „Montes Tarnovicensis”, grudzień 2010. Oficyna Monos. ISSN 1640-0216. [zarchiwizowane z adresu]. (pol.).
Bibliografia
- Sztuka Górnego Śląska od średniowiecza do końca XX wieku, red. Ewa Chojecka, wydawca: Muzeum Śląskie, Katowice 2004, ISBN 83-87455-77-6, s. 184.
- Tarnowskie Góry. Architektura, fot. Jan Renka, tekst Sebastian Rosenbaum, Urząd Miejski w Tarnowskich Górach. Tarnowskie Góry 2007, str. 9-13.
Zobacz też
Linki zewnętrzne
- ↑ obiekty objęte wpisem pod nazwą Kopalnia rud ołowiu, srebra i cynku wraz z systemem gospodarowania wodami podziemnymi w Tarnowskich Górach
| Pierzeja południowa |
|
|---|---|
| Pierzeja wschodnia |
|
| Pierzeja północna |
|
| Pierzeja zachodnia |
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of en:Silesian Voivodeship with counties (powiats) and municipalities (gminas). Geographic limits of the map:
- N: 51.1617 N
- S: 49.2956 N
- W: 17.8872 E
- E: 20.0559 E
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Autor:
Location map of the old town of Tarnowskie Góry, Poland
Autor: Tadeusz Gajl, vector version Bastianow, Licencja: CC BY-SA 3.0
Herb Tarnowskich Gór
Autor: Lestat (Jan Mehlich), Licencja: CC-BY-SA-3.0
Figura gwarka na frontonie ratusza w Tarnowskich Górach.
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Tarnowskie Góry County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
- N: 50.6412 N
- S: 50.3183 N
- W: 18.55 E
- E: 19.154 E
Figura margrabiego Jerzego Hohenzollerna-Ansbacha umieszczona w niszy elewacji frontowej tarnogórskiego ratusz (obecnie figura nie istnieje). 1913
Autor: Gabriel Wilk, Licencja: CC BY-SA 4.0
Herby na fasadzie budynku ratusza w Tarnowskich Górach
Autor: Gabriel Wilk, Licencja: CC BY-SA 4.0
Ratusz w Tarnowskich Górach