Raul Chadżymba

Raul Chadżymba

(c) Kremlin.ru, CC BY 4.0
Data i miejsce urodzenia	1958 Tkwarczeli
Wiceprezydent Abchazji
Okres	od 12 lutego 2005 do 28 maja 2009
Poprzednik	Walerij Arszba
Następca	Siergiej Szamba
Premier Abchazji
Okres	od 22 kwietnia 2003 do 6 października 2004
Poprzednik	Gennadi Gagulia
Następca	Nodar Chaszba
Minister Obrony
Okres	od 2002 do 22 kwietnia 2003
Prezydent Abchazji
Okres	od 25 września 2014 do 12 stycznia 2020
Poprzednik	Walerij Bganba (p.o.)
Następca	Walerij Bganba (p.o.)

Raul Dżumkowicz Chadżymba (abch. Рауль Џьумка-иҧа Ҳаџьымба: ur. 1958 w Tkwarczeli) – abchaski polityk, minister obrony w latach 2002–2003, premier nieuznanej Abchazji od 2003 do 2004, wiceprezydent Abchazji w latach 2005–2009. Kandydat w wyborach prezydenckich w 2004, 2009, 2011 oraz w 2014. Prezydent nieuznanej Abchazji od 25 września 2014^[1] do 12 stycznia 2020.

Życiorys

Raul Chadżymba urodził się w Tkwarczeli w ówczesnej Abchaskiej ASRR w ZSRR. W 1965 rozpoczął naukę w miejscowej szkole podstawowej, następnie kształcił się w gimnazjum (1972–1975). Po ukończeniu szkoły pracował krótko jako ślusarz. W latach 1976–1978 odbywał służbę wojskową w siłach obrony przeciwlotniczej^[2].

Od 1978 do 1978 pracował ponownie jako ślusarz w domu wypoczynkowym w okolicach Suchumi. Od 1979 do 1984 studiował prawo na Abchaskim Uniwersytecie Państwowym. Po studiach podjął pracę jako radca prawny w fabryce chemicznej w Suchumi. Od 1985 do 1986 studiował w Szkole KGB w Mińsku, po czym, w latach 1986–1992, był agentem KGB w Tkwarczeli. W czasie wojny gruzińsku-abchaskiej w latach 1992–1993, był szefem wywiadu wojskowego i kontrwywiadu na froncie wschodnim. Po wojnie, od 1995 do 1996, pracował jako szef departamentu bezpieczeństwa Republiki Abchazji. W latach 1996–1998 pełnił funkcję szefa wydziału ds. zwalczania przemytu w Państwowym Komitecie Celnych Abchazji. Od 1998 do 1999 był wicedyrektorem Państwowego Komitetu Celnego^[2].

W latach 1999–2001 zajmował stanowisko szefa Służby Bezpieczeństwa Abchazji. Od 2001 do 2003 pełnił funkcję wicepremiera. Dodatkowo od 2002 do 22 kwietnia 2003 był ministrem obrony. Od 22 kwietnia 2002 do 6 października 2004 zajmował urząd premiera Abchazji^[2].

Raul Chadżymba jest żonaty, ma dwoje dzieci^[2].

Wybory prezydenckie 2004 i mandat wiceprezydenta

W ostatnich latach prezydentury Władysława Ardzinby zastępował chorego prezydenta w pełnieniu licznych obowiązków głowy państwa. Otrzymał także jego poparcie przed październikowymi wyborami prezydenckimi w 2004. Jego kandydaturę poparł także prezydent Rosji Władimir Putin. W wyborach z 3 października 2004 jego głównym rywalem był kandydat opozycji, Siergiej Bagapsz, który sprzeciwiał się zbyt dużym wpływom rosyjskim w nieuznawanej republice^[3]. Wybory doprowadziły do ostrego kryzysu politycznego w Abchazji.

Pierwsze sondażowe wyniki wyborów exit polls wskazywały na zwycięstwo Chadżymby na poziomie 61% głosów, daleko przed Bagapszem (22%)^[4]. W sytuacji przeciągającego się oczekiwania na wynik wyborów, każdy z kandydatów ogłosił swoje własne zwycięstwo^[5].

11 października 2004 komisja wyborcza ogłosiła zwycięstwo Bagapsza, który według jej wyników zdobył 50,08% głosów, co oznaczało wygraną już w I turze głosowania. Chadżymba nie uznał tych wyników, zapowiedział zaskarżenie ich do Sądu Najwyższego i zażądał ponownego przeliczenia głosów^[6]. W celu zażegnania kryzysu powołana została specjalna komisja, złożona z przedstawiciela Chadżymby, Bagapsza i komisji wyborczej, której zadaniem było powtórne przeliczenie głosów. 28 października 2004 Sąd Najwyższy potwierdził zwycięstwa Bagapsza stosunkiem głosów 44000 do 30800. W odpowiedzi na orzeczenie sądu, zwolennicy Chadżymby otoczyli jego budynek i zażądali zmiany decyzji. Pod ich presją, następnego dnia Sąd Najwyższy anulował wcześniejsze orzeczenie i ogłosił zwycięzcą wyborów Chadżymbę. Jednak wkrótce potem oświadczył, że działał pod groźbą i przywrócił swoje pierwotne orzeczenie o zwycięstwie Bagapsza. Głos w konflikcie zabrał również prezydent Ardzinba, który 6 października 2004 zdymisjonował Chadżymbę ze stanowiska premiera, a 29 października 2004 zarządził przeprowadzenie nowych wyborów w dniu 6 grudnia^[7]. Bagapsz odrzucił decyzję prezydenta i zapowiedział na 6 grudnia 2004 inaugurację swojej prezydentury^[8].

21 listopada Chadżymba odrzucił ofertę Bagapsza objęcia stanowiska premiera lub wiceprezydenta w zamian za uznanie porażki w wyborach. 23 listopada zwycięstwo Bagapsza uznała Rada Starszych, a trzy dni później parlament^[9]. Do porozumienia między Chadżymbą a Bagapszem doszło dopiero 5 grudnia 2004. Bagapsz zgodził się wówczas na ponownie wybory w styczniu 2005, w których miał wystartować wspólnie z Chadżymbą jako kandydatem na stanowisko wiceprezydenta^[8]. W powtórnych wyborach prezydenckich z 12 stycznia 2005 duet Bagapsz-Chadżymba uzyskał 91,54% głosów poparcia^[10]. 12 lutego 2005 Chadżymba został zaprzysiężony na stanowisku wiceprezydenta^[11].

28 maja 2009 Chadżymba podał się do dymisji w proteście przeciw polityce prezydenta Bagapsza i braku sukcesów jego rządu w kluczowych sprawach. Stwierdził, że kraj cierpi na „kryzys władzy” z powodu stylu i metod rządzenia obranych przez prezydenta i jego krąg. Zarzucił mu naruszenie warunków porozumienia o podziale władzy między prezydentem a wiceprezydentem z 2004, a także skrytykował zawarcie porozumienia z Rosją o ochronie granic. Stwierdził, że nie był w stanie kontynuować walki z korupcją i wzmacniania bezpieczeństwa państwa z powodu braku wsparcia ze strony Bagapsza i ograniczania mu pola manewru^[12].

Wybory prezydenckie 2009

Na początku listopada 2009 Chadżymba został jednym z pięciu kandydatów w wyborach prezydenckich w grudniu 2009. Jego głównym rywalem ponownie był Siergiej Bagapsz^[13][14].

Według oficjalnych wyników, Chadżymba w I turze wyborów z 13 grudnia 2009 zajął drugie miejsce, zdobywając 15,4% głosów. Wybory wygrał prezydent Bagapsz, który uzyskał 59,4% głosów, zapewniając sobie tym samym reelekcję na stanowisku^[15][16]. Chadżymba odrzucił wyniki wyborów, oskarżając władze o fałszerstwa wyborcze i liczne nieprawidłowości w czasie głosowania. Wybory nie zostały uznane przez społeczność międzynarodową (oprócz trzech państw uznających niepodległość Abchazji) i potępione przez Gruzję. W ich kontroli nie uczestniczyli obserwatorzy z żadnych organizacji międzynarodowych. Obserwatorzy z Rosji i Wenezueli uznali je za „wolne i uczciwe”^[17][18].

Wybory prezydenckie 2011

Chadżymba wziął w udział w wyborach prezydenckich zorganizowanych 26 sierpnia 2011 po śmierci prezydenta Siergieja Bagapsza. Zajął w nich trzecie miejsce z wynikiem 19,83% głosów, przegrywając z wiceprezydentem Aleksandrem Ankwabem (54,86%) i premierem Siergiejem Szambą (21,04%). Rosyjskie ministerstwo spraw zagranicznych nazwało wybory „sukcesem”. Wybory nie zostały oficjalne uznane przez zdecydowaną większość państw oraz organizacji międzynarodowych (jako że Abchazję uznawały tylko 4 państwa na świecie), w tym NATO i OBWE^[19][20].

Wybory prezydenckie 2014

W 2014 roku Chadżymba po raz czwarty wziął udział w wyborach prezydenckich. Według informacji komisji wyborczej, Chadżymba zwyciężył w pierwszej turze zdobywając ponad 50% głosów, przy frekwencji wynoszącej ok. 70%^[21].

Wybory prezydenckie 2019 i rezygnacja

We wrześniu 2019 został ponownie wybrany na prezydenta kraju, zdobywając 26,33% głosów w pierwszej turze i 48,68% w drugiej. W styczniu 2020 wybuchły w Abchazji protesty przeciw jego prezydenturze. 10 stycznia Sąd Najwyższy Abchazji unieważnił wyniki wyborów prezydenckich. 12 stycznia Chadżymba podał się do dymisji^[22].

Przypisy

Szefowie państw i rządów Azji

Szefowie państw	Prezydent lub władca pełni równocześnie funkcję szefa rządu Brunei Cypr Filipiny Indonezja Malediwy Oman Turcja Turkmenistan Prezydent lub władca, który nie pełni równocześnie funkcji szefa rządu Arabia Saudyjska Armenia Afganistan Azerbejdżan Bahrajn Bangladesz Bhutan Chiny Gruzja Indie Irak Iran Izrael Japonia Jemen Jordania Kambodża Katar Kazachstan Kirgistan Korea Południowa Korea Północna (1, 2) Kuwejt Laos Liban Malezja Mjanma Mongolia Nepal Pakistan Rosja Singapur Sri Lanka Syria Tadżykistan Tajlandia Timor Wschodni Uzbekistan Wietnam Zjednoczone Emiraty Arabskie
Szefowie państw nieuznawanych	Abchazja Cypr Północny Górski Karabach Osetia Południowa Palestyna Tajwan[A]
Szefowie rządów	Arabia Saudyjska Armenia Afganistan Azerbejdżan Bahrajn Bangladesz Bhutan Chiny Gruzja Indie Irak Iran Izrael Japonia Jemen Jordania Kambodża Katar Kazachstan Kirgistan Korea Południowa Korea Północna Kuwejt Laos Liban Malezja Mjanma Mongolia Nepal Pakistan Rosja Singapur Sri Lanka Syria Tadżykistan Tajlandia Timor Wschodni Uzbekistan Wietnam Zjednoczone Emiraty Arabskie
Szefowie rządów państw nieuznawanych	Abchazja Cypr Północny Górski Karabach Osetia Południowa Palestyna Tajwan[A]

(c) Aotearoa z polskiej Wikipedii, CC-BY-SA-3.0

1. ↑ ^{a b} Republika Chińska (Tajwan) jest uznawana przez 13 państw członkowskich ONZ oraz Stolicę Apostolską.