Rdest ptasi

Rdest ptasi
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domenaeukarionty
Królestworośliny
Podkrólestworośliny zielone
Nadgromadarośliny telomowe
Gromadarośliny naczyniowe
Podgromadarośliny nasienne
Nadklasaokrytonasienne
KlasaMagnoliopsida
Nadrządgoździkopodobne
Rządgoździkowce
Rodzinardestowate
Rodzajrdest
Gatunekrdest ptasi
Nazwa systematyczna
Polygonum aviculare L.
Sp. pl. 1:362. 1753
Synonimy
  • Polygonum calcatum Lindm.
  • P. heterophyllum Lindm.
Kwiaty
Pędy z kwiatami

Rdest ptasi, rdest różnolistny (Polygonum aviculare L.) – gatunek rośliny z rodziny rdestowatych. Nazwy ludowe: wróble języczki, świńska trawa, podorożnik. Jest bardzo szeroko rozprzestrzeniony na Ziemi. Początkowo występował na półkuli północnej, ale został zawleczony i zadomowiony także na półkuli południowej.

Morfologia

Łodyga
Rozgałęziona, rozścielona i pełzająca (rzadziej wznosząca się), osiąga długość 50 cm. Sinozielona.
Liście
Eliptyczne lub równowąskie, drobne, sinozielone, krótkoogonkowe, z pochwą obejmującą łodygę.
Kwiaty
Białozielone lub czerwonawozielone, niepozorne, po 1-5 w kątach liści. Okwiat 5-krotny. Działki okwiatu do połowy zrośnięte, długości 2-3 mm.
Owoce
Trójkanciaste orzeszki o długości ok. 3 mm. Rozsiewane są przez zwierzęta (zoochoria).
Korzeń
Rozgałeziony, wrzecionowaty.

Biologia i ekologia

Roślina jednoroczna lub dwuletnia. Pospolity chwast w uprawach[3][4], rośnie na podwórzach, przydrożach, nad rzekami. Liścienie ma długie (do 15 mm), wąskie, tępo zakończone. Ponieważ pierwsze liście są także wąskie, stąd zapewne występuje zwyczajowa nazwa świńska trawa[3]. W Polsce występuje na niżu i w górach po regiel dolny. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla klasy (Cl.) Stellarietea mediae[5]. Roślina kwitnie od czerwca do października, jest samopylna.

Zastosowanie

  • Roślina lecznicza – o łagodnym działaniu.
    • Surowiec zielarski: ziele rdestu ptasiego (Herba Polygoni avicularis)[6]. Zawiera flawonoidy (m.in. kwercetynę i awikularynę), krzemionkę rozpuszczalną (ok. 0,2%), garbniki (ok. 1,4%), kwasy polifenolowe, cukry (20%), sole mineralne (ok. 8%).
    • Zbiór i suszenie: zbiór na początku kwitnienia (czerwiec), ścina się ulistnione i kwitnące pędy. Suszenie w temperaturze do 40 °C, w cieniu.
    • Działanie: wyciąg zwiększa wydalanie moczu, stosowany w kamicy nerkowej, jako środek moczopędny, przy schorzeniach płucnych, zewnętrznie przy krwawiących, źle gojących się ranach.
  • Jest bardzo chętnie zjadany przez domowe ptaki: kury, gęsi i kaczki i stąd pochodzi jego nazwa gatunkowa.
  • Korzenie zawierają barwnik indygotynę.

Zmienność

Gatunek jest bardzo zmienny, wyróżniono wiele form, z których część traktowana jest czasem jako odrębne gatunki[7].

Przypisy

  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website [online], Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-10-07] (ang.).
  3. a b Jerzy Lisek: Sadowniczy Atlas Chwastów. Skierniewice: Instytut Sadownictwa i Kwiaciarstwa im. Szczepana Pieniążka, 1997, s. 129. ISBN 83-86772-80-8.
  4. Włodzimierz Tymrakiewicz: Atlas chwastów. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1976, s. 56.
  5. Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
  6. Farmakognozja Online – cechy ziela. [dostęp 2009-12-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-12-29)].
  7. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-02-05].

Bibliografia

  • Jakub Mowszowicz: Flora jesienna. Przewodnik do oznaczania dziko rosnących jesiennych pospolitych roślin zielnych. Warszawa: WSiP, 1986. ISBN 83-02-00607-6.

Media użyte na tej stronie

Polygonum aviculare 2.JPG
Autor: Dalgial, Licencja: CC BY-SA 3.0
Polygonum aviculare
Polygonum aviculare Sturm63.jpg

Polygonum aviculare L. (s. l.)

Original Description
Echter Vogelknöterich, Polygonum aviculare
Polygonum aviculare flower kz.jpg
Autor: Krzysztof Ziarnek, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Polygonum aviculare, flower. Szczecin Dąbie, NW Poland