Rdestnica nawodna

Rdestnica nawodna
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domenaeukarionty
Królestworośliny
Podkrólestworośliny zielone
Nadgromadarośliny telomowe
Gromadarośliny naczyniowe
Podgromadarośliny nasienne
Nadklasaokrytonasienne
KlasaMagnoliopsida
Nadrządliliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rządżabieńcowce
Rodzinardestnicowate
Rodzajrdestnica
Gatunekrdestnica nawodna
Nazwa systematyczna
Potamogeton nodosus Poir.
Encycl. suppl. 4:535. 1816[3]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]
Status iucn3.1 LC pl.svg
Morfologia

Rdestnica nawodna[5] (Potamogeton nodosus Poir.) – gatunek byliny należący do rodziny rdestnicowatych (Potamogetonaceae).

Rozmieszczenie geograficzne

Rdestnica nawodna rośnie w wodach płynących na obu półkulach. W Europie występuje we wschodniej i środkowej części, północna granica jej zasięgu sięga po 57°, a w Ameryce Północnej po 50° szerokości geograficznej. W Polsce jest dość rzadka. Częściej występuje w południowej części kraju, głównie w dorzeczu Warty, Wieprza i Sanu. W Karpatach znane są tylko 3 stanowiska: w miejscowości Dąbrówka w dolinie Skawy, w Hłomczy na Pogórzu Dynowskim i w Rzeszowie na Pogórzu Strzyżowskim[6].

Morfologia

Łodyga
Osiąga długość do 2,5 m. Wyrasta z trwałego, obłego kłącza o różnej grubości[6].
Liście
Jest gatunkiem różnolistnym. Wiosną na podwodnej części pędu wyrastają na ogonkach półprzeźroczyste liście o ostrym wierzchołku. Gdy pęd dosięgnie powierzchni wody, rozwijają się na nim skórzaste liście pływające, a liście podwodne stopniowo zanikają, tak że w okresie kwitnienia roślina zazwyczaj nie posiada już liści podwodnych[6]. Liście pływające mają szerokość 2,5–5 cm, długość do 15 cm, mają zaostrzony szczyt i klinowatą nasadę, nie posiadają fałdów, a ich ogonki liściowe nie są rynienkowate[7]. Mają wypełnione gazami duże przestwory międzykomórkowe, dzięki czemu utrzymują się na powierzchni wody[8].
Kwiaty
Zebrane w kłosy na sztywnych szypułach, górą znacznie zgrubiałych (są około dwukrotnie grubsze od łodygi)[7]. Powstają tuż pod powierzchnią wody, ale podczas kwitnienia wyrastają tuż nad powierzchnię. Ich wynurzanie się następuje wskutek powiększania się podczas dojrzewania przestworów międzykomórkowych[8].
Owoce
Orzeszki o długości do. 3,5 mm z ostrym skrzydełkiem i krótkim, prostym lub zakrzywionym dzióbkiem na brzusznej stronie[9].
Gatunki podobne
Rdestnica pływająca. Ma liście pływające o zaokrąglonej nasadzie i zaokrąglonym szczycie, znacznie różniące się od liści podwodnych, które są bezogonkowe, wąskie i długie[9].

Biologia i ekologia

Rozwój
Bylina, hydrofit o biologii rozwoju bardzo podobnej do rdestnicy pływającej. Gdy rośnie w miejscu o małej ilości wody tworzy formę lądową, charakteryzującą się silnie skróconą łodygą i skórzastymi liśćmi podobnymi do liści pływających. Kwitnie od czerwca do sierpnia[6]. Ma kwiaty przedsłupne, zapylane przez wiatr. Po zapyleniu owocostan pogrąża się w wodzie. Po odpadnięciu od niego owoce mogą przez jakiś czas pływać i są wówczas roznoszone przez prądy wodne (hydrochoria). Mogą być zjadane przez ryby i ptaki wodne, ich nasiona przechodzą wówczas niestrawione przez ich układ pokarmowy. W ten sposób zwierzęta te rozprzestrzeniają nasiona (endozoochoria). Mogą się rozprzestrzeniać także po przyczepieniu się do odnóży lub piór ptaków (egzozoochoria). Roślina może się rozmnażać także wegetatywnie przez pączki przetrwalnikowe wytwarzane na kłączach. Po odpadnięciu od rośliny zimują w mule dennym. Zimują również kłącza i pędy leżące na dnie[8].
Siedlisko
Występuje w wolno płynących rzekach, rzadziej w wodach stojących, jeziorach, starorzeczach i wyrobiskach pożwirowych[6]. Występuje w wodach o głębokości do 3 m. Dość dobrze wynurzenie wahania poziomu wody i wynurzenie. Występuje zarówno w wodach o dnie mineralnym, jak i organicznym[9].
Genetyka
Liczba chromosomów 2n = 52[6].

Zagrożenia i ochrona

Gatunek umieszczony na polskiej czerwonej liście w kategorii VU (narażony)[10].

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-06-29] (ang.).
  3. ↑ The Plant List. [dostęp 2017-03-15].
  4. ↑ Potamogeton nodosus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
  5. ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
  6. ↑ a b c d e f Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.
  7. ↑ a b Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
  8. ↑ a b c Zbigniew Podbielkowski, Henryk Tomaszewicz: Zarys hydrobotaniki. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 1979. ISBN 83-01-00566-1.
  9. ↑ a b c Klucz do oznaczania makrofitów dla potrzeb oceny stanu ekologicznego wód powierzchniowych. [dostęp 2017-03-15].
  10. ↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

Media użyte na tej stronie

Status iucn3.1 LC pl.svg
Autor: unknown, Licencja: CC BY 2.5
Potamogeton nodosus.jpg
This plant is probably American Pondweed, Potamogeton nodosus. Fruiting spikes can be seen, and some carry drupe-like single-seeded fruits. These plants also have submersed leaves.