Rdestowiec sachaliński
 | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek | rdestowiec sachaliński | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Reynoutria sachalinensis (F. Schmidt) Nakai in Mori, Enum. Pl. Cor. 135 (1922) | |||
| Synonimy | |||
| |||
Rdestowiec sachaliński, falopia sachalińska, rdest sachaliński, rdestówka sachalińska (Reynoutria sachalinensis) – gatunek rośliny z rodziny rdestowatych. Pochodzi z wschodniej części Azji (Kuryle, Sachalin, Honsiu, Hokkaido)[3].
W Europie pojawił się w latach 1890−1940. Sprowadzony został przez ogrodników, a następnie samorzutnie rozprzestrzenił się w środowisku. W Polsce po raz pierwszy stwierdzony został na Warmii i Mazurach. Jest gatunkiem inwazyjnym, bardzo ekspansywnym. Obecnie występuje w całej Polsce i coraz bardziej rozprzestrzenia się, jest jednak mniej pospolity niż pokrewny gatunek rdestowiec ostrokończysty. Status gatunku we florze Polski: kenofit, agriofit. Uważany jest za gatunek niepożądany w środowisku naturalnym, gdyż wypiera rodzime gatunki, zalecane jest usuwanie go przed okresem kwitnienia i późniejsze niszczenie mechaniczne (łatwo odrasta). Bezwzględnie powinien być usuwany z obszarów chronionej przyrody[4]. Również na terenie USA uważany jest za chwast i na niektórych obszarach za gatunek inwazyjny[5].
Morfologia
- Pokrój
- Bylina dorastająca do 1,5–4 m wysokości. Kłącza są pełzające, poziomo się rozrastające, usytuowane maksymalnie do głębokości 1 m. Pędy są wyprostowane, pojedyncze lub nieco rozgałęzione, mają zielonkawą barwę, podobne są do łodyg bambusa[6].
- Liście
- Ich blaszka liściowa ma podłużnie jajowaty kształt. Mierzy 20–40 cm długości oraz 10–20 cm szerokości, jest całobrzega, o nasadzie od sercowatej do zaokrąglonej i ostrym wierzchołku, osadzone na długich, zaczerwienionych ogonkach liściowych. Mają co najmniej 14 par żyłek. Gatka dorasta do 6 cm długości[6].
- Kwiaty
- Drobne, zebrane po 4–7 w wiechy. Listki okwiatu mają biało-zielonkawą lub żółtą barwę. Sam okwiat mierzy do 1–2 mm długości[6]. W okresie owocowania zewnętrzne listki okwiatu posiadają na grzbiecie skrzydełko. Słupek z 3 frędzelkowatymi znamionami, wyrastającymi na szczycie trzech dość długich rozgałęzień szyjki. Pręciki mieszczą się wewnątrz okwiatu.
- Owoc
- Orzeszki osiągające około 5 mm długości[6]. Nasiona bardzo drobne, zwykle roznoszone przez wodę (hydrochoria).
Biologia i ekologia
Bylina o zdrewniałych pędach, geofit ryzomowy. Siedlisko: zarośla nadrzeczne, łęgi, przydroża, nasypy kolejowe i inne siedliska ruderalne. Roślina ruderalna. Występuje w 5 strefie mrozoodporności[6]. Kwitnie późno – od września do października (według innych źródeł w lipcu[6]). Jest rośliną miododajną. Roślina posiada kłącze i często tworzy rozłogi, za pomocą których rozmnaża się wegetatywnie, tworząc gęste, jednogatunkowe łany.
Systematyka i zmienność
Tworzy mieszańca z rdestowcem ostrokończystym (występującego również w Polsce) noszącego nazwę rdestowiec czeski (Reynoutria × bohemica Chrtek & Chrtkova).
Stan prawny
Rdestowiec sachaliński uznawany jest w Polsce za gatunek inwazyjny, groźny dla rodzimej przyrody. Jego wprowadzanie do środowiska lub przemieszczanie w środowisku przyrodniczym jest zabronione przez ustawę o ochronie przyrody z 2004 roku. Od 2012 roku także jego import, posiadanie, prowadzenie hodowli, rozmnażanie i sprzedaż wymagają specjalnego pozwolenia Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska. Nieprzestrzeganie wymienionych ograniczeń według ustawy o ochronie przyrody jest wykroczeniem podlegającym karze aresztu lub grzywny pieniężnej[7][8].
Zastosowanie
- Początkowo, po sprowadzeniu go do Europy był uprawiany w ogrodach botanicznych i parkach dworskich. Ponieważ dla pszczelarzy był cenną rośliną miododajną, ze względu na swój późny okres kwitnienia, był też w tym celu uprawiany na ogródkach działkowych i wysiewany na nieużytkach.
- Jest cenną rośliną energetyczną, charakteryzującą się dużym przyrostem biomasy i dużą jej wartością energetyczna (17,2 MJ/Kg). 1 ha uprawy może dać aż 580 GJ energii. Szybki przyrost i łatwe odnawianie się ścinanych pędów, które to cechy tak utrudniają jego wyeliminowanie ze środowiska naturalnego, na uprawach energetycznych roślin są wielką zaletą.
- Możliwe jest też wykorzystanie tej rośliny do oczyszczania gleb silnie skażonych, w tym również metalami ciężkimi, gdyż rdestowiec łatwo akumuluje je w swoim organizmie. Zebrane z takich gleb pędy można wykorzystać energetycznie, spalając je, a z popiołów łatwiej już odseparować bardzo szkodliwe w glebie metale ciężkie.
Przypisy
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website [online], Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-10-07] (ang.).
- ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-02-05].
- ↑ IOP PAN Gatunki obce w Polsce. [dostęp 2008-01-11].
- ↑ Polygonum sachalinense F. Schmidt ex Maxim. giant knotweed.
- ↑ a b c d e f Beata Grabowska, Tomasz Kubala: Encyklopedia bylin, tom II, K–Z. Poznań: Zysk i S-ka, 2012, s. 739. ISBN 978-83-7506-846-7. (pol.).
- ↑ Tekst ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U. z 2022 r. poz. 916)
- ↑ Tekst rozporządzenia z dnia 9 września 2011 r. w sprawie listy roślin i zwierząt gatunków obcych, które w przypadku uwolnienia do środowiska przyrodniczego mogą zagrozić gatunkom rodzimym lub siedliskom przyrodniczym (Dz.U. z 2011 r. nr 210, poz. 1260)
Bibliografia
- Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
Media użyte na tej stronie