Rdza grochu

(c) James Lindsey at Ecology of Commanster, CC BY-SA 3.0

Objawy choroby na liściach grochu

Zasięg występowania rdzy grochu na świecie

(c) Björn S., CC BY-SA 3.0

Ecja i spermogonia patogenu na liściach wilczomlecza

Rdza grochu (ang. rust of broad bean^[1]) – grzybowa choroba grochu i groszku. Należy do grupy chorób zwanych rdzami. Wywołuje ją Uromyces pisi-sativi (synonim: Uromyces pisi)^[2].

Objawy i szkodliwość

W Polsce choroba występuje rzadko, głównie na plantacjach, w których groch wysiany został późno^[3].

Pierwsze objawy pojawiają się wiosną na liściach wilczomleczu sosnka (Euphorbia cyparissias) i wilczomleczu lancetowatego (Euphorbia esula). Porażone wilczomlecze nie krzewią się, są zżółknięte i nie rozwijają się na nich kwiatostany. Liście są krótsze i grubsze i tworzą się na ich dolnej stronie czarne spermogonia i pomarańczowoczerwone ecja. Na grochu objawy pojawiają się później, na dolnej stronie liści. Mają postać początkowo jasnobrunatnych, a potem czarnych grudek o średnicy około 1 mm^[4].

Epidemiologia i etiologia

Jest to rdza pełnocyklowa, tzn. wytwarza wszystkie 5 rodzajów zarodników właściwych dla rdzy. Jest pasożytem dwudomowym, tzn. do pełnego cyklu rozwojowego wymagającym dwóch gatunków. Żywicielem ecjalnym (pośrednim) są w Polsce 2 gatunki wilczomleczy, na których tworzą się sporogonia i ecja, żywicielem ostatecznym różne gatunki grochu i groszku, na których powstają jasnobrunatne uredinia i czarne telia. Powstające w teliach teliospory są przetrwalnikami. Zimują na pozostałych w ziemi po zbiorze resztkach roślin (resztki pożniwne). Wiosną wytwarzają na drodze płciowej bazydiospory, które przenoszone przez wiatr infekują wilczomlecze^[3]. Wytwarzane na wilczomleczach ecjospory dokonują infekcji pierwotnej grochu i groszku. Powstające na nich urediniospory rozprzestrzeniają chorobę dokonując infekcji wtórnych^[4].

Patogen może także w formie grzybni przetrwać zimę na podziemnych pędach wilczomleczy. Wiosną z pędów takich wyrastają zainfekowane rośliny, na liściach których rozwijają się ecja^[3].

Konieczność występowania dwóch żywicieli, oraz fakt, że patogen najpierw musi rozwijać się na wilczomleczach, powoduje, że na grochu pojawia się później, wskutek czego nie wyrządza mu większych szkód. Z tego też powodu najbardziej zagrożone są te plantacje grochu i groszku, w bliskim sąsiedztwie których rosną porażone przez rdzę grochu wilczomlecze^[3].

Zwalczanie

Zapobiega się chorobie przez eliminowanie źródeł infekcji. W tym celu należy po zbiorze grochu usuwać z pola resztki roślin. Zaleca się także niszczenie w otoczeniu plantacji porażonych wilczomleczy. Ważną rolę w zapobieganiu chorobie odgrywa wczesny siew grochu. W przypadku zaobserwowania objawów choroby należy jak najwcześniej rozpocząć ochronę chemiczna. Do opryskiwania używa się fungicydów zawierających mankozeb: Dithane M-45 80 WP, Penncozeb 80 WP, Sancozeb 80 WP^[4].

Przypisy