Referendum niepodległościowe w Chorwacji w 1991 roku

Referendum niepodległościowe w Chorwacji w 1991 roku – referendum przeprowadzone 19 maja 1991 w następstwie wyborów parlamentarnych w Chorwacji w 1990 roku i wzrostów napięć na tle etnicznym. 93% głosujących opowiedziało się za niepodległością przy 83% frekwencji. Niepodległość oraz rozwiązanie stowarzyszenia z Jugosławią ogłoszono 25 czerwca 1991.

Tło

Po II wojnie światowej i upadku Niezależnego Państwa Chorwackiego, Chorwacja jako Socjalistyczna Republika Chorwacji została włączona do Jugosławii z niewielką autonomią w ramach federacji. W 1967 roku grupa pisarzy oraz lingwistów opublikowała deklarację w sprawie statusu i nazwy chorwackiego języka literackiego, domagając się jednocześnie większej autonomii dla języka chorwackiego, co zapoczątkowało narodziny ruchu narodowego dążącego do zwiększenia praw obywatelskich i decentralizacji jugosłowiańskiej gospodarki^[1]. Punktem kulminacyjnym działalności ruchu narodowego w Chorwacji była tzw. Chorwacka Wiosna w 1971 roku stłumiona przez władze centralne Jugosławii. Uchwalona w 1974 roku nowa konstytucja Jugosławii dawała poszczególnym jednostkom federacji większą autonomię, zapewniając podstawę prawną dla niezależności jednostek^[2].

Po śmierci Josipa Broz Tity, odradzające się napięcia i konflikty narodowościowe pogorszyły sytuację polityczną w Jugosławii. W styczniu 1990 roku partia komunistyczna została podzielona według granic narodowych, a frakcja chorwacka zażądała luźniejszej federacji. W tym samym roku w Chorwacji oraz pozostałych republikach federacyjnych odbyły się pierwsze wielopartyjne wybory. Wybór Franjo Tuđmana na prezydenta doprowadził do dalszej eskalacji napięć nacjonalistycznych. Na zamieszkałych przez Serbów terenach dochodziło do demonstracji i blokad dróg, nawoływano do uznania ich za autonomiczne obwody, które wkrótce zjednoczyły się, tworząc nieuznawaną na arenie międzynarodowej Republikę Serbskiej Krajiny dążącą do uniezależnienia się od Chorwacji^[3][4].

Wyniki

Chorwacki parlament 25 kwietnia 1991 przegłosował organizację referendum w sprawie niepodległości, wyznaczając jego datę na 19 maja 1991. Decyzja została ogłoszona i opublikowana w dzienniku urzędowym Republiki Chorwacji 2 maja 1991^[5]. Władze serbskie wezwały do bojkotu referendum. W referendum głosujący otrzymali dwie karty niebieską – w której zawarto pytania o niezależność Chorwacji oraz czerwoną, w której zawarto pytania o pozostanie Chorwacji w Jugosławii jako państwo federalne. Ordynacja wyborcza pozwalała użyć obu bądź tylko jednej karty do głosowania^[5]. Większość głosujących opowiedziała się za uznaniem Chorwacji za niepodległe i suwerenne państwo i odrzuciła propozycję pozostania w federacji Jugosławii.

Zobacz też

• rozpad Jugosławii
• wojna w Chorwacji

Przypisy

Bibliografia

• Bugajski J., Ethnic politics in Eastern Europe. A guide to nationality policies, organizations and parties. The Center for Strategic and International Studies, 1995, Nowy Jork.

Linki zewnętrzne

• https://hrcak.srce.hr/file/76413
• https://narodne-novine.nn.hr/clanci/sluzbeni/1991_05_21_646.html
• https://www.nytimes.com/1990/10/02/world/croatia-s-serbs-declare-their-autonomy.html