Referendum w Kazachstanie w czerwcu 2022 roku

Referendum w Kazachstanie odbyło się 5 czerwca 2022 roku. Pytanie dotyczyło przyjęcia poprawek do Konstytucji Republiki Kazachstanu^[1]. Frekwencja wyniosła 68,05%. Za poprawkami opowiedziało się 77,18% głosujących^[2].

Tło

Na początku stycznia 2022 roku w mieście Żangaözen wybuchły masowe protesty spowodowane nagłą podwyżką cen skroplonego gazu ziemnego. Wkrótce na ulice wyszli ludzie z całego kraju, a żądania ekonomiczne przekształciły się w polityczne: domagano się dymisji rządu, prawa wyboru akimów (władz lokalnych) i otwarcie występowano przeciwko Nursułtanowi Nazarbajewowi, który sprawował władzę w kraju przez 29 lat.

Podczas gdy tłumiono protesty, prezydent Kazachstanu, Kasym-Żomart Tokajew zdymisjonował rząd, obniżył ceny skroplonego gazu ziemnego i artykułów spożywczych oraz ogłosił projekt budowy „Nowego Kazachstanu”, proponując 56 poprawek do Konstytucji^[3].

Logotyp Referendum

Karta do głosowania w referendum w Kazachstanie w 2022 roku

Referendum

Pytanie referendalne

5 maja ogłoszono treść pytania referendalnego^[1]:

Poprawki

Według autorów poprawek, ich celem jest ograniczenie uprawnień prezydenta: prezydent nie będzie mógł wstępować do żadnych partii politycznych. Poprawki zabraniają tego również sędziom, członkom komisji wyborczych, wojskowym, pracownikom służb bezpieczeństwa narodowego oraz funkcjonariuszom organów ścigania. Członkom rodziny prezydenta zakazuje się zajmowania stanowisk państwowych i kierowniczych w sektorze quasi-publicznym.

Poprawki przewidziały także zmianę sposobu wyboru akimów: nadal będą oni mianowani przez prezydenta, ale ich nominacje będą teraz wymagały zatwierdzenia przez lokalne organy przedstawicielskie (maslihaty).

Ponadto poprawki wykluczają z polityki pierwszego prezydenta Kazachstanu, Nursułtana Nazarbajewa: mimo że jego ostatnia kadencja prezydencka zakończyła się w 2019 r., faktycznie pozostał on u władzy do stycznia 2022 r. Nowe poprawki znoszą jego status „jełbasy” (tłum. „przywódca ludu”).

Wyniki

Z 11 734 642 osób uprawnionych do głosowania udział w referendum wzięło 7 985 769 osób, tj. 68,05%. Spośród nich 6 163 516 osób (77,18%) opowiedziało się za poprawkami.

1 490 470 osób, tj. 18,66% zagłosowało przeciwko poprawkom.

Liczba kart do głosowania, w których wybrano obie odpowiedzi, czyli uznanych za ważne, ale nieuwzględnionych przy liczeniu głosów, wyniosła 1,58%. Liczba innych nieważnych głosów wyniosła 2,58%^[4][5].

Najniższą frekwencją wyróżniło się miasto wydzielone Ałmaty (32,99%), najwyższą – w obwodzie turkiestańskim (80,31%). Najniższe poparcie poprawki uzyskały również wśród mieszkańców Ałmaty (65,22%), najwyższe – w obwodzie akmolskim (81,98%).

Przypisy