Referendum w Kenii w 2010 roku

KeniaTen artykuł jest częścią serii:
Ustrój i polityka
Kenii
Ustrój polityczny
Konstytucja
Władza ustawodawcza
Władza wykonawcza
Władza sądownicza
Kontrola państwowa
Finanse
Samorząd terytorialny
Partie polityczne
Wybory
Polityka zagraniczna

Wikiprojekt Polityka

Referendum w Kenii w 2010 roku odbyło się 4 sierpnia 2010. Jego przedmiotem było udzielenie przez obywateli zgody na przyjęcie nowej konstytucji. 67% głosujących zaakceptowało projekt nowej ustawy zasadniczej.

Organizacja referendum

W grudniu 2007 w Kenii odbyły się wybory powszechne, w których reelekcję uzyskał prezydent Mwai Kibaki. Jednak oskarżenia o fałszerstwa wyborcze doprowadziły do wybuchu przemocy na tle etnicznym na masową skalę, w wyniku której zginęło 1,3 tys. osób. W lutym 2008 zwaśnione strony podpisały porozumienie polityczne, na mocy którego przegrany kandydat Raila Odinga objął nowo utworzone stanowisko premiera. Dodatkowo porozumienie zakładało stworzenie specjalnego panelu, złożonego z kenijskich i afrykańskich ekspertów, w celu opracowania projektu nowej konstytucji[1][2][3].

Pierwsza (i obowiązująca nadal) konstytucja Kenii została uchwalona tuż po uzyskaniu przez kraj niepodległości w 1963. Charakteryzuje się silną pozycją prezydenta, który pozostając szefem państwa i rządu, dysponuje rozległymi prerogatywami. Pierwsze próby zmiany tego stanu rzeczy podejmowane były już wcześniej. Już w 2005 z inicjatywy prezydenta Kibakiego odbyło się referendum konstytucyjne. Ówczesny projekt nowej ustawy zasadniczej przewidywał ograniczenie uprawnień prezydenta i wprowadzenie urzędu premiera. Referendum przerodziło się w praktyce w plebiscyt popularności prezydenta, a opozycja oraz część ministrów prowadziła aktywną kampanię na rzecz odrzucenia proponowanych zmian. Raila Odinga wyrósł wówczas na głównego oponenta prezydenta Kibakiego. Ostatecznie 57% głosujących opowiedziało się przeciw zmianie konstytucji[1][2].

W listopadzie 2009 Komitet Ekspertów przedłożył pierwszy projekt nowej konstytucji, który został poddany do debaty publicznej. W styczniu 2010 poprawiony projekt trafił do specjalnej komisji parlamentarnej i po uwzględnieniu jej poprawek Komitet Ekspertów w lutym 2010 ostatecznie przedstawił go na forum parlamentu. Parlament nie zdołał wprowadzić własnych poprawek do zaprezentowanego projektu i 1 kwietnia 2010 zatwierdził projekt konstytucji w brzmieniu przygotowanym przez komitet. 14 maja 2010 przewodniczący Tymczasowej Niezależnej Komisji Wyborczej (IIEC) wyznaczył datę referendum na 4 sierpnia 2010[4]. Od 22 marca do 21 maja 2010 IIEC przeprowadziła nową rejestrację wyborców[5][4].

Główne propozycje zmian w konstytucji

Do głównych zmian w proponowanym projekcie nowej konstytucji należało ograniczenie kompetencji prezydenta i decentralizacja władzy. Prezydent miał dalej pozostawać szefem państwa i rządu (projekt nie wprowadzał stanowiska premiera), ale jego pozycja uległa osłabieniu. Członkowie gabinetu (oraz prezydent) nie mogli być odtąd członkami parlamentu, a ich liczba została ograniczona do 22. Prawo ich nominacji przypadało szefowi państwa, ale za zgodą Zgromadzenia Narodowego. Wyborcy zyskali możliwość odwoływania deputowanych, jeśli sprawowali mandat w sposób nieodpowiedni. Projekt wprowadzał drugą izbę parlamentu – Senat oraz nowy podział administracyjny kraju na 47 jednostek - ang. counties, na czele których mieli stanąć wybierani w wyborach powszechnych gubernatorzy[2].

W projekcie znalazł się przepis o powołaniu komisji ds. ziemi i przejmowaniu nielegalnie nabytych gruntów. Wyznaczony został także maksymalny i minimalny areał dla prywatnych działek. Dotychczasowa konstytucja umożliwiała prezydentowi przekazywanie państwowej ziemi w ręce prywatne. Projekt wprowadzał możliwość posiadania podwójnego obywatelstwa[2][4].

Sprzeciw kościołów chrześcijańskich wywołały przepisy dotyczące aborcji oraz sądów Kadhi. Projekt zezwalał na przerywanie ciąży wyłącznie w przypadku zagrożenia zdrowia lub życia matki lub potrzeby wykonania nagłego zabiegu ratującego życie. Zdaniem hierarchów kościoła oznaczało to lukę prawna dla legalizacji aborcji w przyszłości. Projekt utrzymywał również system islamskich sądów Kadhi, orzekających w sprawach małżeństwa i dziedziczenia, co kościoły uznały za przejaw dyskryminacji[2][4].

Kampania referendalna i sondaże wyborcze

27 maja 2010 rozpoczęła się kampania przed referendum[4]. W jej trakcie prezydent Mwai Kibaki oraz większość członków rządów, na czele z premierem Railą Odingą, wiceprezydentem Kalonza Musyoką i wicepremierem Uhuru Kenyattą opowiadali się za przyjęciem nowej konstytucji. W obozie przeciwników zmian znaleźli się m.in. były prezydent Daniel Moi, minister szkolnictwa wyższego William Ruto oraz przedstawiciele kościołów chrześcijańskich. Według sondaży większość respondentów wyrażała poparcie dla nowej ustawy zasadniczej[2]:

Data sondażuTakNieNiezdecydowani
24 kwietnia 2010[6]64%17%19%
29 maja 2010[7]63%21%16%
4 czerwca 2010[8]57%20%19%
7 lipca 2010[9]49%22%22%
16 lipca 2010[10]62%20%18%
23 lipca 2010[11]58%22%17%

W obawie o bezpieczeństwo władze rozlokowały w całym kraju dodatkowe 10 tys. sił policyjnych, zwłaszcza w prowincji Rift Valley, która była główną areną starć etnicznych w 2008 oraz głównym bastionem przeciwników zmiany konstytucji. 13 czerwca 2010 w Nairobi doszło do eksplozji granatu w czasie wiecu przeciwników zmian. W wyniku wybuchu zginęło 6 osób, a ponad 100 zostało rannych[2][12].

Do przyjęcia nowej konstytucji niezbędne było poparcie w wysokości ponad 50% głosów oraz co najmniej 25% w co najmniej 5 z 8 prowincji. Do głosowania zarejestrowało się ok. 12,5 mln obywateli[3].

Głosowanie i wyniki

Wyniki według prowincji
1. Centralna
2. Nadbrzeżna
3. Wschodnia
4. Nairobi		5. Północno-Wschodnia
6. Nyanza
7. Rift Valley
8. Zachodnia

Głosowanie odbyło się 4 sierpnia 2010 w godzinach 6:00-17:00 czasu lokalnego w ponad 27,6 tys. lokalach wyborczych w całym kraju. Przebiegło w pokojowej atmosferze, a służby porządkowo nie odnotowały większych incydentów[3].

Według oficjalnych wyników ogłoszonych 5 sierpnia 2010, 66,9% głosujących poparło projekt nowej konstytucji, a 30,1% było jemu przeciwnych. Frekwencja wyniosła 72,1%[13]. We wszystkich 8 prowincjach poparcie dla konstytucji przekroczyło wymagane 25% głosów. Jedynie w prowincji Rift Valley większość głosujących odrzuciła jej projekt. Obóz przeciwników konstytucji zaakceptował porażkę. Prezydent Mwai Kibaki i premier Raila Odinga z zadowoleniem przyjęli wyniki głosowania. Prezydent stwierdził, że historyczna podróż rozpoczęta 20 lat temu dobiegła do szczęśliwego końca[14].

  • Wyniki referendum:[13]
ProwincjaTakNie
1. Centralna1 274 907235 588
2. Nadbrzeżna425 626111 531
3. Wschodnia741 089572 109
4. Nairobi678 621208 195
5. Północno-Wschodnia110 9924 570
6. Nyanza1 174 033101 491
7. Rift Valley668 1751 326 079
8. Zachodnia681 264127 230
Razem6 092 593 (66,9%)2 795 059 (30,1%)

Przypisy

  1. ↑ a b Kenya passes draft constitution (ang.). news24, 2 kwietnia 2010. [dostęp 2010-07-28].
  2. ↑ a b c d e f g Q&A: Kenya's constitution referendum (ang.). BBC News, 26 lipca 2010. [dostęp 2010-07-28].
  3. ↑ a b c Kenyans vote peacefully in constitution referendum (ang.). Reuters, 4 sierpnia 2010. [dostęp 2010-08-04].
  4. ↑ a b c d e Kenya referendum date set (ang.). Daily Nation, 14 maja 2010. [dostęp 2010-07-28].
  5. ↑ Kibaki starts voter enrolment (ang.). news24, 22 marca 2010. [dostęp 2010-07-28].
  6. ↑ 64pc Kenyans say Yes: Synovate poll (ang.). capitalfm.co.ke, 24 kwietnia 2010. [dostęp 2010-07-28].
  7. ↑ Kadhi ruling will not affect Kenya referendum vote-poll (ang.). Daily Nation, 29 maja 2010. [dostęp 2010-07-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-12)].
  8. ↑ Poll: Support for new Kenya law drops to 57pc (ang.). Daily Nation, 4 czerwca 2010. [dostęp 2010-07-28].
  9. ↑ Annan: What 'Yes' team must do for clear win (ang.). The Standard, 7 lipca 2010. [dostęp 2010-07-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-03-29)].
  10. ↑ 62pc Kenyans want Yes: Poll (ang.). capitalfm.co.ke, 16 lipca 2010. [dostęp 2010-07-28].
  11. ↑ Poll: Support for Kenya new law drops to 58pc (ang.). Daily Nation, 23 lipca 2010. [dostęp 2010-08-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-12)].
  12. ↑ Kenya bomb attacks kill six at constitution rally (ang.). csmonitor.com, 14 czerwca 2010. [dostęp 2010-07-28].
  13. ↑ a b Results Centre (ang.). Daily Nation. [dostęp 2010-08-04].
  14. ↑ Kenya votes "Yes" to new constitution (ang.). Reuters, 6 sierpnia 2010. [dostęp 2010-08-06].

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie