Refik Saydam

Refik Saydam

Refik Saydam (1939)
Data i miejsce urodzenia	8 września 1881 Stambuł, Imperium Osmańskie
Data i miejsce śmierci	8 lipca 1942 Stambuł, Turcja
Premier Turcji
Okres	od 25 stycznia 1939 do 8 lipca 1942
Przynależność polityczna	Republikańska Partia Ludowa
Poprzednik	Celâl Bayar
Następca	Şükrü Saracoğlu
Minister zdrowia Turcji
Okres	od 10 marca 1921 do 20 grudnia 1921
Przynależność polityczna	Republikańska Partia Ludowa
Poprzednik	Adnan Adıvar
Następca	Rıza Nur
Minister zdrowia Turcji
Okres	od 30 października 1923 do 21 listopada 1924
Poprzednik	Rıza Nur
Następca	Mazhar Germen
Minister zdrowia Turcji
Okres	od 4 marca 1925 do 25 października 1937
Poprzednik	Mazhar Germen
Następca	Ahmet Hulusi Alataş

Refik Saydam (ur. 8 września 1881 w Stambule, zm. 8 lipca 1942 tamże) – turecki lekarz, polityk kemalistowski, długoletni (1921-1937)^[1] minister zdrowia, premier Turcji (1939-1942).

Życiorys

Syn Hacı Ahmet Efendi, kupca. Po ukończeniu szkoły kadetów kontynuował naukę w tureckiej wojskowej szkole medycznej, którą ukończył w 1905 jako porucznik lekarz. W 1910 wyjechał do Niemiec, gdzie odbywał praktyki lekarskie w renomowanych klinikach Berlina. Powrócił do Stambułu w 1912 po wybuchu I wojny bałkańskiej. W czasie wojen bałkańskich walczył z epidemią cholery w armii tureckiej. Stworzył wówczas szczepionkę przeciw durowi brzusznemu, cholerze i dyzenterii, stosowaną później masowo przez armie państw centralnych podczas I wojny światowej.

1 grudnia 1913 został mianowany wicedyrektorem departamentu zdrowia w Ministerstwie Wojny. Utworzył Instytut Bakteriologii, który w czasie I wojny światowej dostarczał na skalę masową szczepionki przeciw chorobom zakaźnym dla amii tureckiej. Po przystąpieniu Turcji do wojny został 1 czerwca 1915 awansowany do stopnia majora. Po zawarciu rozejmu w Mudros, kończącego udział Imperium Osmańskiego w wojnie został inspektorem sanitarnym w Inspektoracie IX Armii tureckiej, dowodzonym przez Mustafę Kemala. IX armia w maju 1919 wycofała się na wschód, zajmując 19 maja 1919 Samsun. Po odmowie objęcia funkcji szefa kliniki zakaźnej w szpitalu wojskowym w Erzurum Refik Saydam wystąpił z wojska i rozpoczął działalność polityczną. 23 kwietnia 1920 został deputowanym do Wielkiego Zgromadzenia Narodowego Turcji z aglomeracji Stambułu (obecna dzielnica Beyazit).

Od 10 marca 1921 był pierwszym ministrem zdrowia w historii Turcji, pełnił funkcję prawie nieprzerwanie do 24 października 1937, położył podstawy pod turecką publiczną służbę zdrowia, budując szpitale i przychodnie lekarskie, tworząc szkoły pielęgniarskie i internaty dla studentów medycyny, rozwijając opiekę przeciwgruźliczą. Przez 15 lat był prezesem Tureckiego Czerwonego Półksiężyca.

Po śmierci Kemala Atatürka (10 listopada 1938) w nowo powołanym 11 listopada rządzie Celâla Bayara objął tekę ministra spraw wewnętrznych. Został też sekretarzem generalnym kemalistowskiej Republikańskiej Partii Ludowej. 25 stycznia 1939 prezydent İsmet İnönü powierzył mu urząd premiera. W związku z rozwijającą się chorobą Parkinsona chciał zrezygnować ze stanowiska. Zmarł nagle na atak serca podczas podróży inspekcyjnej do Stambułu.

Pochowany na cmentarzu Cebeci Asri w Ankarze.

Przypisy

Bibliografia

• Refik Saydam