Regulatory wzrostu i rozwoju roślin

Regulatory wzrostu i rozwoju roślin, regulatory wzrostu roślin, regulatory rozwoju roślin – drobnocząsteczkowe substancje o zróżnicowanej budowie chemicznej, które w organizmach roślinnych inicjują lub modyfikują przebieg procesów życiowych. Do grupy tej nie zalicza się metabolitów pierwotnych, a jedynie metabolity wtórne oraz substancje syntetyczne stosowane w celu modyfikacji naturalnego wzrostu i rozwoju roślin[1].

Endogenne regulatory wzrostu wpływają na podziały komórkowe, różnicowanie komórek oraz wzrost całego organizmu. Zapewniają także roślinie możliwość reakcji na zmieniające się warunki środowiska[1]. Grupę endogennych regulatorów wzrostu stanowią fitohormony. W tej grupie znajdują się auksyny, cytokininy, gibereliny, kwas abscysynowy, etylen, brasinosteroidy oraz kwas jasmonowy[2]. Kryterium przynależności związku chemicznego do fitohormonów jest wywoływanie efektu fizjologicznego w stężeniach nieprzekraczających 10-6 mol/l. Dla substancji regulatorowych przyjmuje się graniczne stężenie wynoszące 10-4 mol/l. Drugim kryterium zaliczenia do fitohormonów jest powszechność występowania substancji w świecie roślin[1]. Kryteria te nie są jednak stosowane przez wszystkich autorów i określenia „regulatory wzrostu” i „fitohormony” bywają uznawane za tożsame[3].

Poznano także wiele substancji wpływających na ich wzrost i rozwój roślin, ale niewytwarzanych przez nie. Syntetyczne regulatory rozwoju mogą być związkami o strukturze zbliżonej do fitohormonów i działać tak jak endogenne substancje; mogą też działać antagonistycznie do nich. Syntetyczne regulatory znajdują zastosowanie w rolnictwie, między innymi jako herbicydy[1]. Do tej grupy zalicza się także retardanty i morfaktyny[3].

Ze względu na główną funkcję regulatory wzrostu są dzielone na stymulatory i inhibitory. Do stymulatorów zaliczane są auksyny, cytokininy, gibereliny oraz poliaminy, a do inhibitorów etylen, kwas abscysynowy, jasmoniany oraz niektóre związki fenolowe, a także inhibitory syntetyczne należące do retardantów i morfaktyn[3].

Przypisy

  1. ↑ a b c d Lewak Stanisław: Regulacja procesów fizjologicznych przez czynniki endogenne. W: Fizjologia roślin. red. Kopcewicz Jan, Lewak Stanisław. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002, s. 137-166. ISBN 83-01-13753-3.
  2. ↑ WM. Gray. Hormonal regulation of plant growth and development.. „PLoS Biol”. 2 (9), s. E311, Sep 2004. DOI: 10.1371/journal.pbio.0020311. PMID: 15367944. 
  3. ↑ a b c Alicja Szweykowska: Fizjologia roślin. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, 1997, s. 168-198. ISBN 83-232-0815-8.