Reichsuniversität Posen

Reichsuniversität Posen
Ilustracja
Data założenia

27 kwietnia 1941

Data likwidacji

1945

Państwo

 III Rzesza

brak współrzędnych
Stempel Uniwersytetu
Jeden z profili działalności Uniwersytetu Rzeszy - na zdjęciu krematorium w którym palono zwłoki zamordowanych Polaków (w budynku Collegium Anatomicum Akademii Medycznej)[1]

Reichsuniversität Posen (dosłownie Uniwersytet Rzeszy w Poznaniu) – niemiecki, narodowosocjalistyczny uniwersytet działający w czasie okupacji niemieckiej w Poznaniu.

Historia i działalność

Rozpoczął działalność 20 kwietnia 1941 (w 52. rocznicę urodzin Adolfa Hitlera). Uroczystość inauguracyjna odbyła się 27 kwietnia w auli Collegium Minus. W uroczystej inauguracji uczestniczył minister Rzeszy ds. Nauki, Wychowania i Oświaty dr Bernhard Rust oraz Arthur Greiser - namiestnik Rzeszy w Kraju Warty. Uczelnia przestała działać pod koniec II wojny światowej, w 1945[2][3].

Reichsuniversität Posen nie był kontynuatorem rozwiązanego przez Niemców 21 września 1939 polskiego Uniwersytetu Poznańskiego, ani istniejącej w latach 1903-1919 pruskiej Akademii Królewskiej w Poznaniu. Głównym jego celem było wprzęgnięcie nauki w proces likwidacji polskości na terenach okupowanych. Prace przygotowawcze do otwarcia uczelni prowadził SS-Hauptsturmführer Hans Streit, urodzony w Poznaniu w 1896 i zamieszkały w Charlottenburgu. Była to osoba wyjątkowo wrogo nastawiona do Polaków i posiadająca skrajnie narodowosocjalistyczne poglądy. Streit pozostawał także wodzem Związku Docentów oraz Związku Studentów na terenach okupowanych[3].

Uczelnia skupiała wokół siebie Niemców, w znacznej liczbie przesiedlonych do Poznania, m.in. Niemców bałtyckich (Baltendeutsche). Pod koniec 1943 Niemcy bałtyccy stanowili około 30% ze 152-osobowej niemieckiej kadry naukowej Uniwersytetu, a wśród 755 studentów stanowili znaczną liczebnie grupę[4].

Poważnym hamulcem rozwoju uczelni był brak zaplecza naukowego - Niemcy w 1939 poważnie zdewastowali zakłady i instytuty naukowe Uniwersytetu Poznańskiego. Brakowało też odpowiednio wykształconej kadry naukowej. Niewielką grupę stanowili profesorowie mianowani przed II wojną światową, reszta była bardzo młoda. Część naukowców sprowadzono z krajów nadbałtyckich. W 1941 było 60 samodzielnych pracowników naukowych, a w 1945 było ich 131. Rektorem (siedem semestrów) został 31-letni Peter Carstens, organizator wysiedleń ludności polskiej we wsiach Wielkopolski. Jego następcą (jeden, ostatni semestr) był prof. dr Otto Hummel. Struktura uniwersytetu w Poznaniu różniła się od innych uczelni na terenie Niemiec (był w nich tylko jeden zarząd akademicki). W Poznaniu oprócz takiego zarządu z rektorem na czele, istniał jeszcze zarząd państwowy pełniony przez komisarycznego kuratora mianowanego przez ministra oświaty (Hans Streit). Był on m.in. odpowiedzialny za politykę personalną uczelni. Na studia przyjmowano głównie młodzież niemiecką zamieszkującą tereny Polski przed wybuchem wojny, która studiowała na uczelniach polskich. Mniejszą grupę stanowili kolonizatorzy Kraju Warty pochodzący z państw nadbałtyckich. Nie przyjmowano osób spokrewnionych z Polakami oraz obywateli niemieckich zaszeregowanych do IV kategorii Volkslisty. Przed przyjęciem kandydat był szczegółowo badany przez Studentenfürung (kierownictwo ds. studentów). W 1944 studiowało na uczelni 1228 osób (78 na Wydziale Rolnym, 514 na Medycznym, 254 na Filozoficznym, 156 na Przyrodniczym i 226 na Prawno-Ekonomicznym)[3].

Na uniwersytecie było pięć wydziałów nastawionych na realizację potrzeb wojennych III Rzeszy (przodowały przyrodniczy i medyczny):

  • filozoficzny (z Instytutem Polityczno-Narodowościowym, Instytutem Historii Żydów i Instytutem Polityki Rasowej),
  • prawno-ekonomiczny,
  • medyczny (z Instytutem Anatomii i Fizjologii, Instytutem Medycyny Sądowej i Instytutem Kryminalistyki),
  • przyrodniczy (z Instytutem Fizyki Doświadczalnej, Instytutem Fizyki Stosowanej, Instytutem Chemii Nieorganicznej i Instytutem Geografii),
  • rolny (zainteresowany wyzyskiem ziem wschodnich i kolonizacją z Instytutem Polityki Agrarnej i Osadnictwa)[3].

Władze

Stanowiskosemestr letni
1941
semestr zimowy
1941/1942
semestr letni
1942
semestr zimowy
1942/1943
semestr letni
1943
semestr zimowy
1943/1944
semestr letni
1944
semestr zimowy
1944/1945
Akademische Verwaltung
Rektorprof. Peter Carstensprof. Otto Hummel
Prorektorprof. Walter Geislerprof. Peter Carstens
Staatliche Verwaltung
KuratorHanns Streit
VerwaltungsdirektorGerhard Papenfuss
AmtsratHelmut Garbrecht
Verwaltungsamtmann, Amtmann, UniversitätsamtmannAlfred Plewa
RechnungsrevisorLudwig Renner
UniversitätsoberinspektorFriedrich HappelWilhelm Jeschke
Willy Neumann
UniversitätsinspektorWilly Neumann
Reinhold Ulbrich
Willy Neumann
Rudolf Zebro
Willy Neumann
Otto Schönrogge
Rudolf Zebro
Willy Neumann
Otto Schönrogge
Rudolf Zebro
Wilhelm Jeschke
Willy Neumann
Wilhelm Jeschke
Heinz Grützbach
Anton Bunse
Kurt Langhammer
VerwaltungsobersekretärKarl FuhrmannHans GolhammerWilli Müller
VerwaltungsassistentOtto Rudolph
AngestellterAlbert Wehner
ExpedientAlbert Wehner
Universitätsrat
AssessorHeinz Müller

Wydziały

Wydział / Dziekansemestr letni
1941
semestr zimowy
1941/1942
semestr letni
1942
semestr zimowy
1942/1943
semestr letni
1943
semestr zimowy
1943/1944
semestr letni
1944
semestr zimowy
1944/1945
Rechts- und Wirtschaftswissenschaftliche Fakultätprof. N. N.dr v Siversdr Otto Hummelprof. dr Becker
Medizinische Fakultätprof. Hermann Vossprof. Monje
Philosophische Fakultätprof. Reinhard Wittram
Naturwissenschaftliche Fakultätprof. Krögerprof. Spohr
Landwirtschaftlche Fakultätprof. Gleisbergdr Niehaus

Wykładowcy

  • Horst Bartholomeyczik (1903-1975), prawnik
  • Karl Boekholt (1902-1983), naukowcy roślin i hodowców roślin
  • Hans Brockmann (1903-1988), chemik
  • Johann Friedrich Crome (1906-1962), archeolog klasyczny
  • Theodor Förster (1910-1974), chemik fizyczny
  • Walter Geisler (1891-1945) geograf i ekspert spraw wschodnich
  • Robert Herrlinger (1914-1968), anatom i historyk medycyny
  • Heinz John (1901-1945), architekt, historyk sztuki
  • Werner Lindebeim (1902-1987), specjalista w dziedzinie agronomii i nasiennictwa
  • Rudolf Lochner (1895-1978), pedagog
  • Lutz Mackensen (1901-1992), językoznawca
  • Gerhard von Mende (1904-1963), turkolog
  • Gertruda Otto (1895-1970)
  • Hans Schmalfuß (1894-1955), chemik żywności
  • Karl Schmalfuß (1904-1976), chemik rolnictwa
  • Hans Ulrich Scupin (1903-1990), prawnik konstytucjonalista i filozof
  • Friedrich Vittinghoff (1910-1999), historyk
  • Hermann Voss (1894-1987), anatom
  • Heinrich Karl Walter (1898-1989), ekolog
  • Hans-Oskar Wilde (1907-1992), anglista (nie objął swojego stanowiska, w latach 1941-1945 powołany do wojska)
  • Reinhard Wittram (1902-1973), historyk

Zobacz też

Przypisy

  1. W hitlerowskim zakładzie "naukowym", w: Kronika Miasta Poznania nr 4/1976, s. 50
  2. Czesław Łuczak: Dzień po dniu w okupowanej Wielkopoce i Ziemi Łódzkiej (Kraj Warty). Kalendarium wydarzeń 1939-1945. Urząd Wojewódzki w Poznaniu, Poznań 1993, s. 129-130
  3. a b c d Tadeusz Klanowski, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu 1945-1964, Wydawnictwo UAM, Poznań, 1965, s.54-61
  4. Poznański Rocznik Archiwalno-Historyczny, rocznik VIII/IX (2001/2002), Stow. Archiwistów Polskich, Wartheland... s. 151-152; on-line: [1]

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Flag of Germany (1935–1945).svg
National flag and merchant ensign of Germany from 1935 to 1945.
Uniwersytet Rzeszy w Poznaniu - krematorium.jpg
Uniwersytet Rzeszy w Poznaniu - krematorium w którym palono zwłoki zamordowanych Polaków (Collegium Anatomicum Akademii Medycznej im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu)
Uniwersytet Rzeszy w Poznaniu - siedziba.jpg
Poznań podczas okupacji niemieckiej - Uniwersytet Rzeszy, siedziba
Stamp of Reichuniversitat Posen in Poznan (2).jpg
Stempel tzw. Uniwersytetu Rzeszy w Poznaniu.