Rejencja katowicka

Podział administracyjny rejencji w 1943 r.

Rejencja katowicka (niem. Regierungsbezirk Kattowitz) − jednostka administracyjna utworzona w większości na okupowanych terenach II RP w 1939 roku, istniejąca do 1945 roku, obecnie część województwa śląskiego i województwa małopolskiego.

Rejencja została utworzona 26 listopada 1939 roku w ramach pruskiej prowincji Śląsk (śląskiej). Złożyły się na nią tereny zarówno polskiego Śląska (bez powiatu lublinieckiego, który przeszedł do rejencji opolskiej) z polską częścią Zaolzia, Kraiku hulczyńskiego, jak i ziem polskich wcześniej ze Śląskiem niezwiązanych, a należących w okresie II RP do województw kieleckiego i krakowskiego. Do rejencji przyłączono też część terenów należących w latach 1922−1939 do Niemiec, by skupić w jednej jednostce administracyjnej wszystkie miasta i powiaty tworzące Górnośląski Okręg Przemysłowy, likwidując przy okazji ślady międzywojennej granicy państwowej.

W latach 1939−1941 rejencja katowicka stanowiła część prowincji Śląsk (śląskiej, Provinz Schlesien) z siedzibą we Wrocławiu, a od 18 stycznia 1941 roku wraz z rejencją opolską tworzyła odrębną prowincję Górny Śląsk (górnośląską, Provinz Oberschlesien) z siedzibą w Katowicach.

Lista powiatów rejencji katowickiej:

  • powiaty miejskie (niem. Stadtkreise)
    • Beuthen O.S. (Bytom) – niemiecki powiat od 1890 (rejencja opolska),
    • Gleiwitz (Gliwice) – niemiecki powiat od 1897 (rejencja opolska),
    • Hindenburg (Zabrze) – niemiecki powiat od 1927 (rejencja opolska),
    • Kattowitz (Katowice) – polski powiat (woj. śląskie; utworzony w Niemczech w 1899),
    • Königshütte O.S. (Królewska Huta = Chorzów) – polski powiat (woj. śląskie; utworzony w Niemczech w 1898),
    • Sosnowitz (Sosnowiec) – polski powiat utworzony w 1928 (woj. kieleckie),
  • powiaty ziemskie (niem. Landkreise)
    • Landkreis Bendsburg (będziński) – utworzony w 1939 (do 1941 pod nazwą Landkreis Bendzin[1]) z obszaru polskiego powiatu będzińskiego (woj. kieleckie),
    • Landkreis Beuthen-Tarnowitz (bytomsko-tarnogórski) – niemiecki powiat, do 1939 w rejencji opolskiej, utworzony w 1927 ze skrawków powiatów bytomskiego i tarnogórskiego, które w 1922 pozostały przy Niemczech; w 1941 powiększony o obszar polskiego powiatu tarnogórskiego (w latach 1939–1941 Landkreis Tarnowitz, zob. poniżej),
    • Landkreis Bielitz (bielski) – utworzony w 1939 z polskich jednostek: powiatu ziemskiego bielskiego i miasta wydzielonego Bielsko (woj. śląskie) oraz powiatu bialskiego i części wadowickiego (woj. krakowskie; Andrychów, Kalwaria, Mucharz, Spytkowice, Wadowice, Wieprz, Zator),
    • Landkreis Ilkenau (olkuski) – utworzony w 1939 (do 1941 pod nazwą Landkreis Olkusch[2]) z części polskiego powiatu olkuskiego (woj. krakowskie; Olkusz, Bolesław, Sławków, częściowo Rabsztyn i Ogrodzieniec),
    • Landkreis Kattowitz (katowicki) – utworzony w 1939 z obszarów polskich powiatów katowickiego i świętochłowickiego (woj. śląskie),
    • Landkreis Krenau (chrzanowski) – utworzony w 1939 (do 1941 pod nazwą Landkreis Chrzanow[3]) z większej części polskiego powiatu chrzanowskiego (woj. krakowskie; bez Krzeszowic, Alwerni, Nowej Góry i Tenczynka, które pozostały w GG)
    • Landkreis Pleß (pszczyński) – utworzony w 1939 z obszaru polskiego powiatu pszczyńskiego (woj. śląskie),
    • Landkreis Rybnik (rybnicki) – utworzony w 1939 z obszaru polskiego powiatu rybnickiego (woj. śląskie),
    • Landkreis Saybusch (żywiecki) – utworzony w 1939 z obszaru polskiego powiatu żywieckiego (woj. krakowskie),
    • Landkreis Tarnowitz (tarnogórski) – utworzony w 1939 z obszaru polskiego powiatu tarnogórskiego (woj. śląskie); w 1941 włączony do powiatu bytomsko-tarnogórskiego,
    • Landkreis Teschen (cieszyński) – utworzony w 1939 z polskich powiatów cieszyńskiego i frysztackiego (woj. śląskie),
    • Landkreis Tost-Gleiwitz (toszecko-gliwicki) – niemiecki powiat, do 1939 w rejencji opolskiej.

Przypisy

  1. ↑ Das Schlesienbuch. Handbuch für die Provinzen Niederschlesien u. Oberschlesien, 1. Jahrgang mit ausführlichen Ortsverzeichnissen der Provinzen Niederschlesien und Oberschlesien, Dresden: Kurt Gruber Verlag Wirtschaft – Recht, 1942, 5. Teil, s. 10 (Bendzin), 7. Teil, s. 1 (Landkreis Bendsburg).
  2. ↑ Das Schlesienbuch. Handbuch für die Provinzen Niederschlesien u. Oberschlesien, 1. Jahrgang mit ausführlichen Ortsverzeichnissen der Provinzen Niederschlesien und Oberschlesien, Dresden: Kurt Gruber Verlag Wirtschaft – Recht, 1942, 5. Teil, s. 104 (Olkusch), 7. Teil, s. 1 (Landkreis Ilkenau).
  3. ↑ Das Schlesienbuch. Handbuch für die Provinzen Niederschlesien u. Oberschlesien, 1. Jahrgang mit ausführlichen Ortsverzeichnissen der Provinzen Niederschlesien und Oberschlesien, Dresden: Kurt Gruber Verlag Wirtschaft – Recht, 1942, 5. Teil, s. 22 (Chrzanow), 7. Teil, s. 1 (Landkreis Krenau).

Bibliografia

Pruskie rejencje śląskie

Media użyte na tej stronie

Regierungsbezirk Kattowitz (1943).png
Map of "Gau Oberschlesien", 1943