Rekordy klimatyczne w Polsce

Rekordy klimatyczne – skrajne wartości (najwyższe lub najniższe) elementów meteorologicznych lub zjawisk pogodowych, które zostały wyznaczone na podstawie wieloletnich pomiarów meteorologicznych. Pod uwagę bierze się tylko wartości zmierzone lub zaobserwowane w określonym miejscu i czasie, czyli tam gdzie znajdują się punkty pomiarowe. W Polsce autorytatywne pomiary meteorologiczne prowadzi Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej.

Temperatura powietrza

Poniższe dane obejmują obecny obszar Polski, bez względu na przynależność administracyjną danej miejscowości w momencie zanotowania temperatury.

Najwyższa temperatura powietrza[1]
WartośćMiejsceWojewództwoData
40,2 °CPrószków opolskie29 lipca 1921
40,0 °C[2]Zbiersk wielkopolskie29 lipca 1921
39,6 °C[2]Kończewice kujawsko-pomorskie11 lipca 1959
39,6 °C[2]Pętkowo wielkopolskie29 lipca 1921
39,5 °C[3]Słubice lubuskie30 lipca 1994
39,4 °C[4]Rzeszów podkarpackie4 sierpnia 1905
39,0 °C[3]Ceber dolnośląskie8 sierpnia 2015
38,9 °C[3]Grodków opolskie31 lipca 1994
38,9 °C[2]Legnica dolnośląskie19 sierpnia 1892
38,9 °C[5]Łowicz łódzkie12 sierpnia 1921
38,9 °C[2]Silniczka łódzkie8 sierpnia 2013
38,9 °C[2]Zielona Góra lubuskie19 sierpnia 1892
38,8 °C[6]Ciechocinek kujawsko-pomorskie12 lipca 1959
38,7 °C[3]Korfantów opolskie31 lipca 1994
38,7 °C[5]Poznań wielkopolskie29 lipca 1921
38,7 °C[5]Skierniewice łódzkie12 sierpnia 1921
38,7 °C[3]Trzcińsko-Zdrój zachodniopomorskie31 lipca 1994
38,7 °C[5]Złoty Potok śląskie12 sierpnia 1921
38,5 °C[5]Mydlniki małopolskie12 sierpnia 1921
38,4 °C[3]Koło wielkopolskie21 lipca 1998
38,4 °C[7]Kraków małopolskie30 czerwca 1833
38,3 °C[6]Bydgoszcz kujawsko-pomorskie11 lipca 1959
38,3 °C[5]Końskie świętokrzyskie12 sierpnia 1921
38,3 °C[8]Krzyż wielkopolskie8 sierpnia 2015
38,3 °C[3]Radzyń lubuskie26 czerwca 2019
38,3 CSłubicelubuskie19 czerwca 2022
38,3 °C[3]Wielichowo wielkopolskie8 sierpnia 2015
38,3 °C[5]Wieliczka małopolskie12 sierpnia 1921
38,3 °C[6]Zbąszyń wielkopolskie11 lipca 1959
38,2 °C[5]Chrzanów małopolskie12 sierpnia 1921
38,2 °C[3]Dobrocin dolnośląskie31 lipca 1994
38,2 °C[3]Gorzyń wielkopolskie21 lipca 1998
38,2 °C[5]Tarnów małopolskie12 sierpnia 1921
38,2 °C[3]Toruń kujawsko-pomorskie11 lipca 1959
38,2 °C[6]Wałcz zachodniopomorskie10 lipca 1959
38,1 °C[9]Dęba – Rozalin podkarpackie5 lipca 1957
38,0 °C[3]Babimost lubuskie7 sierpnia 2015
38,0 °C[3]Cieszyn śląskie8 sierpnia 2013
38,0 °C[3]Kalisz wielkopolskie10 sierpnia 1992
38,0 °C[3]Kołobrzeg zachodniopomorskie10 sierpnia 1992
38,0 °C[3]Kórnik wielkopolskie26 czerwca 2019
38,0 °C[2]Opole opolskie29 lipca 1921
38,0 °C[5]Sobieszyn lubelskie12 sierpnia 1921
38,0 °C[10]Sulejów łódzkie8 sierpnia 2013
38,0 °C[5]Żywiec śląskie12 sierpnia 1921
Najniższa temperatura powietrza[11][12]
WartośćMiejsceWojewództwoData
–41,0 °C[13]
Siedlce mazowieckie11 stycznia 1940
–40,6 °C[14]Żywiec śląskie10 lutego 1929
–40,4 °C[14]Olkusz małopolskie10 lutego 1929
–40,4 °C[15]Poronin małopolskie10 lutego 1929
–40,1 °C[14]Sianki podkarpackie10 lutego 1929
–40,0 °C[4]Dobrzechów podkarpackie30 grudnia 1875
–39,7 °C[14]Ustroń (Hermanice) śląskie10 lutego 1929
–39,4 °C[14]Libusza małopolskie10 lutego 1929
–39,3 °C[2]Sanok podkarpackie28 lutego 1963
–39,2 °C[16]Maniowy małopolskie2 stycznia 1888
–38,9 °C[17]Puścizna Rękowiańska małopolskie8 stycznia 2017
–38,7 °C[18]Białowieża podlaskie11 stycznia 1950
–38,6 °C[2]Lubaczów podkarpackie28 lutego 1963
–38,6 °C[4]Stara Wieś podkarpackie30 grudnia 1875
–38,5 °C[4]Szczawnica małopolskie2 stycznia 1888
–38,4 °CBiałystok podlaskie12 stycznia 1950
–38,4 °C[19]Brzegi Dolne podkarpackie28 lutego 1963
–38,1 °C[14]Mydlniki małopolskie10 lutego 1929
–37,9 °C[14]Dęblin lubelskie10 lutego 1929
–37,7 °C[3]Jabłonka małopolskie7 stycznia 1985
–37,5 °C[2]Przemyśl podkarpackie11 stycznia 1950
–37,5 °C[20]Zakopane małopolskie10 lutego 1929
–37,4 °C[3]Biała Podlaska lubelskie8 stycznia 1987
–37,2 °C[14]Olesno opolskie11 lutego 1929
–37,1 °C[21]Hala Izerska dolnośląskie24 stycznia 2004
–37,1 °C[2]Stuposiany podkarpackie28 grudnia 1996
–37,0 °C[22]Duszniki-Zdrój dolnośląskie11 lutego 1929
–37,0 °C[14]Tomaszów Lubelski lubelskie10 lutego 1929
–37,0 °C[14]Zemborzyce lubelskie10 lutego 1929
–36,9 °C[14]Cieszyn śląskie11 lutego 1929
–36,9 °C[23]Jelenia Góra dolnośląskie10 lutego 1956
–36,9 °C[19]Krosno podkarpackie28 lutego 1963
–36,8 °C[2]Ustrzyki Górne podkarpackie25 grudnia 1961
–36,6 °C[14]Złoty Potok śląskie10 lutego 1929
–36,4 °C[23]Ostojów świętokrzyskie31 stycznia 1956
–36,2 °C[14]Puławy lubelskie10 lutego 1929
–36,1 °C[14]Częstochowa śląskie10 lutego 1929
–35,9 °C[24]Istebna – Zaolzie śląskie27 stycznia 1954
–35,5 °C[14]Piotrków Trybunalski łódzkie10 lutego 1929
–35,8 °C[25]Nowy Targ małopolskie24 stycznia 1922
–35,8 °C[14]Racibórz śląskie11 lutego 1929
–35,8 °C[14]Skierniewice łódzkie10 lutego 1929
–35,7 °C[19]Czorsztyn małopolskie28 lutego 1963
–35,6 °C[26]Komańcza podkarpackie25 grudnia 1961
–35,6 °C[19]Rzeszów podkarpackie28 lutego 1963
–35,5 °C[14]Kraków – Rakowice małopolskie10 lutego 1929
–35,5 °C[14]Lublin lubelskie10 lutego 1929
–35,0 °C[3]Łopuszna małopolskie3 lutego 2012
–35,0 °C[14]Radom mazowieckie10 lutego 1929
–35,0 °C[14]Tarnów małopolskie10, 11 lutego 1929

Pomiary temperatury w Siedlcach z zimy 1939/40 są bardzo podejrzane, prawdopodobnie mocno zaniżone w okresie kilku miesięcy. Wiele na to wskazuje, że słynny rekord –41,0 °C jest błędem. Pozostałe stacje w rejonie w styczniu 1940 roku notowały dużo łagodniejsze ekstrema, co tylko potwierdza wątpliwości. Zatem prawdziwy rekord zimna Polski padł w czasie najsilniejszej fali mrozów, która wystąpiła w dniach 10–11 lutego 1929 roku[27].

Stacja meteorologiczna w Zakopanem dawniej znajdowała się w innej lokalizacji (na 833 m n.p.m.), która sprzyjała notowaniu niższych temperatur minimalnych. Stąd też było możliwe zanotowanie –37,5 °C w lutym 1929 roku. W latach 50 i 60. XX wieku stacja działała już na trochę wyżej położonym miejscu (844 m n.p.m.) i jej rekord zimna wyniósł –34,1 °C 1 lutego 1956 roku. Natomiast od 1967 roku stacja meteorologiczna w Zakopanem znajduje się w aktualnej lokalizacji na górnej Równi Krupowej (na 855 m n.p.m.) i w tej lokalizacji jeszcze nie udało się zanotować spadków temperatury poniżej –30 °C (rekord to –27,1 °C z 13 stycznia 1987 roku)[28].

Stacja meteorologiczna na Hali Izerskiej w punkcie Jagnięcy Potok (825 m n.p.m.) działa dopiero od połowy lat 90. XX wieku. Wyniki tam notowane wskazują, iż Hala Izerska jest mocnym mrozowiskiem, gdzie temperatury minimalne przeważnie bywają wyraźnie niższe niż w pobliskiej Kotlinie Jeleniogórskiej. Stąd też można przypuszczać, że zarówno w 1929 roku, jak i w 1956 roku temperatura minimalna spadała tam poniżej –40 °C[29].

Na Puściźnie Rękowiańskiej (torfowisko w rejonie Czarnego Dunajca uznawane za biegun zimna Kotliny Orawsko-Nowotarskiej) 8 stycznia 2017 roku odnotowano najniższą temperaturę w Polsce w XXI wieku. –38,9 °C zmierzyła główna profesjonalna stacja, zaś w pobliżu dodatkowy punkt pomiarowy osiągnął nawet –39,8 °C[17].

Najzimniejszym miejscem w Polsce prawdopodobnie jest Litworowy Kocioł w masywie Czerwonych Wierchów (Tatry Zachodnie), co odkryto w latach 2015–2017. Wstępne pomiary potwierdziły, że to dużo zimniejsze mrozowisko niż Hala Izerska i Puścizna Rękowiańska. Potencjalnym konkurentem może być sąsiedni Mułowy Kocioł (tylko w warunkach zimowych)[30].

Średnia wieloletnia temperatura roczna[11]
ParametrWartośćMiejsceWojewództwoData
Najwyższa średnia
temperatura		8,6 °CSłubice lubuskie1931–1960
Najniższa średnia
temperatura		–0,6 °CKasprowy Wierch małopolskie1931–1960
Wybitne amplitudy wieloletnie[1]
WartośćMiejsceWojewództwoData
od –40,6 °C
do 38,0 °C		Żywiec śląskie10 lutego 1929
12 sierpnia 1921
od –35,5 °C
do 37 °C		Suwałki podlaskie12 stycznia 1950
11 lipca 1946
od –32,7 °C
do 38,4 °C		Kraków małopolskie10 lutego 1929
30 czerwca 1833

Opady

Najwyższe średnie opady roczne[1]
WartośćMiejsceWojewództwoData
1913 mmKasprowy Wierch małopolskiewielolecie
1740 mmKasprowy Wierch małopolskiewielolecie
Najniższe średnie opady roczne[11]
WartośćMiejsceWojewództwoData
333 mmSłubice lubuskie1931–1960
333 mmSuwałki podlaskie1931–1960
Najwyższe opady roczne[1]
WartośćMiejsceWojewództwoData
2770 mm[11]Dolina Pięciu Stawów Polskich małopolskie2001
2663 mmDolina Pięciu Stawów Polskich małopolskie1980
2628 mmHala Gąsienicowa małopolskie2001
2599 mmKasprowy Wierch małopolskie2001
2418 mmKasprowy Wierch małopolskie1938
2396 mmKasprowy Wierch małopolskie1945
2338 mm[31]Hala Gąsienicowa małopolskie1934
2292 mm[32]Dolina Pięciu Stawów Polskich małopolskie1958
2192 mm[31]Morskie Oko małopolskie1934
2171 mm[33]Hala Gąsienicowa małopolskie1980
2027 mmŚnieżka dolnośląskie1941
Najniższe opady roczne[11]
WartośćMiejsceWojewództwoData
275 mmPoznań wielkopolskie1982
Najwyższe opady miesięczne[1]
WartośćMiejsceWojewództwoData
950 mmHala pod Śnieżnikiem dolnośląskielipiec 1997
806 mm[34]Dolina Pięciu Stawów Polskich małopolskielipiec 1980
788 mm[34]Dolina Pięciu Stawów Polskich małopolskielipiec 2001
743 mm[34]Hala Gąsienicowa małopolskielipiec 2001
702 mmKamienica dolnośląskielipiec 1997
684 mmHala Gąsienicowa małopolskielipiec 1934
651 mm[34]Kasprowy Wierch małopolskielipiec 2001
631 mmKlimczok śląskielipiec 1970
528 mm[31]Morskie Oko małopolskielipiec 1934
521 mm[35]Maków Podhalański małopolskielipiec 2001
516 mm[31]Kuźnice małopolskielipiec 1934
512 mm[10]Bielsko-Biała śląskiemaj 2010
511 mm[32]Dolina Chochołowska małopolskieczerwiec 1958
506 mm[36]Hala Gąsienicowa małopolskielipiec 1949
Najbardziej wydajne opady w określonym czasie[1]
Przedział czasuWartośćMiejsceWojewództwoData
1 minuta8,1 mmLegionowo mazowieckie22 czerwca 1935
5 minut25,3 mmNowy Bieruń śląskie12 czerwca 1914
10 minut50,3 mmTrzciana małopolskie30 lipca 1972
15 minut79,8 mmOzorków łódzkie13 września 1966
30 minut90,7 mmWalentynowo kujawsko-pomorskie23 lipca 1914
60 minut180,0 mmSułoszowa małopolskie18 maja 1996
180 minut220,0 mm[34]Dopiewiec, Palędzie wielkopolskie6 czerwca 1988
Najwyższe opady w ciągu określonej liczby dób pomiarowych[1]
Liczba dóbWartośćMiejsceWojewództwoData
1 doba300 mmHala Gąsienicowa małopolskie30 czerwca 1973
2 doby428 mmHala pod Śnieżnikiem dolnośląskie6–7 lipca 1997
3 doby557 mmHala pod Śnieżnikiem dolnośląskie5–7 lipca 1997
4 doby472 mmKamienica dolnośląskie1. dekada lipca 1997
5 dób482 mmKamienica dolnośląskie1. dekada lipca 1997
Najwyższe opady w ciągu 3 dób pomiarowych[1]
WartośćMiejsceWojewództwoData
557,0 mmHala pod Śnieżnikiem dolnośląskie5–7 lipca 1997
456,0 mmKamienica dolnośląskie1. dekada lipca 1997
431,2 mmMiędzygórze dolnośląskie1. dekada lipca 1997
422,4 mmHala Gąsienicowa małopolskie16–18 lipca 1934
382,8 mmWitów małopolskie16–18 lipca 1934
353,8 mmZalesie małopolskie15–17 lipca 1934
329,0 mmBielsko-Biała śląskie16–18 maja 2010

Inne dane klimatyczne

Ciśnienie atmosferyczne znormalizowane[11] i wiatr[1]
ParametrWartośćMiejsceWojewództwoData
Najwyższe
ciśnienie atmosferyczne[37]		1064,8 ± 0,5 hPaSuwałki podlaskie23 stycznia 1907
Najniższe
ciśnienie atmosferyczne[38]		960,2 hPaGdynia pomorskie17 stycznia 1931
Największa prędkość wiatru
(w porywie)		> 80 m/sŚnieżka dolnośląskie2004
Największa prędkość wiatru
(w trąbie powietrznej)		140 m/sokolice Lublina lubelskie20 lipca 1931
Najdłuższa cisza
(bez wiatru)		74 hNowy Sącz małopolskie1966–1990
Pozostałe rekordy klimatyczne[11]
ParametrWartośćMiejsceWojewództwoData
Największa średnia
roczna liczba dni z burzą		37 dniKasprowy Wierch małopolskiewielolecie
Największa liczba dni
z burzą w roku		54 dniKasprowy Wierch małopolskie1963
Największa średnia
roczna liczba dni z mgłą		300 dniŚnieżka dolnośląskiewielolecie
Największa liczba dni
z mgłą w roku		338 dniŚnieżka dolnośląskie1974
Najdłużej
utrzymująca się mgła		144 hŚnieżka dolnośląskie1974
Najgrubsza pokrywa
śnieżna[39]		388 cmKasprowy Wierch małopolskie31 marca 1939
Najgrubsza pokrywa
śnieżna w miesiącach letnich[40]		200 cmKasprowy Wierch małopolskie8 czerwca 1962

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g h i Tablice geograficzne. W. Mizerski, J. Żukowski (red.). Warszawa: Wydawnictwo Adamantan, 2001. ISBN 83-7350-025-1.
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l https://web.archive.org/web/20170630073828/http://meteomodel.pl/index.php/component/content/article/9-cat-history/2-art-polskierekordy.
  3. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s IMGW-PIB dane publiczne.
  4. ↑ a b c d Materyały do Klimatografii Galicyi.
  5. ↑ a b c d e f g h i j k Rocznik Meteorologiczny 1921, PIHM.
  6. ↑ a b c d T. Kozłowska-Szczęsna, D. Limanówka, T. Niedźwiedź, Z. Ustrnul, S. Paczos, Charakterystyka termiczna Polski, 1993.
  7. ↑ Alma Mater UJ.
  8. ↑ Temperatury maksymalne – 08.08.2015. [dostęp 2015-08-10].
  9. ↑ Rocznik Meteorologiczny 1957, PIHM.
  10. ↑ a b [1]Ogimet.
  11. ↑ a b c d e f g Encyklopedia szkolna. Geografia. A. Jackowski (red.). Kraków: Wydawnictwo Zielona Sowa, 2006. ISBN 83-7389-845-X.
  12. ↑ W literaturze cytowane są wartości znacznie niższe od podanych w tabeli temperatur minimalnych. J. Michalczewski wskazuje, że 13.02.1929 w Jabłonce p. E. Wierczyk odczytał –46 °C, jednak pomiaru dokonano za pomocą zwykłego termometru okiennego. –42 °C odnotowano również w Czarnym Dunajcu – tu za pomocą prawidłowych instrumentów, lecz stacja ta (szkolna) nie należała do sieci Państwowego Instytutu Meteorologicznego. Michalczewski uznaje wartości niższe od –45 °C za bardzo prawdopodobne, wskazując że nawet wartość –49 °C (odnotowana przez inż. Poholskiego) „leży w granicach możliwości klimatycznych tego rejonu”, jednak nie są one powszechnie uznane z powodów formalnych. (Źródło: Michalczewski J., 1962, Długotrwale zastoiska mrozowe Kotliny Podhalańskiej. [W:] Zagadnienia klimatyczne Kotliny Podhalańskiej. Acta Geogr. Lodziendzia, t. 13, Łódź.).
  13. ↑ Biuro Prasowe IMGW, Rekordy klimatyczne w Polsce – Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowy Instytut Badawczy, imgw.pl [dostęp 2016-12-14].
  14. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u Rocznik Meteorologiczny 1929, PIM.
  15. ↑ https://web.archive.org/web/20140908021421/http://www.dendrolab.ch/download/articles/Niedzwiedz_etal_TheorApplClimatol_2014.pdf.
  16. ↑ Pamiętniki Towarzystwa Tatrzańskiego.
  17. ↑ a b –39,8 °C i –38,9 °C, „Pogoda i Klimat”, 8 stycznia 2017 [dostęp 2017-01-10] (ang.).
  18. ↑ http://rcin.org.pl/Content/132/PG216_Zarnowiecki_G-internetowa-Zwiazek-pomiedzy-pokrywa%20-z.pdf.
  19. ↑ a b c d Rocznik Meteorologiczny 1963, PIHM.
  20. ↑ Zima 1928/29 w Polsce – R. Gumiński – Pogoda i Klimat, meteomodel.pl [dostęp 2017-11-26] (ang.).
  21. ↑ Wyjątkowe zdarzenia przyrodnicze na Dolnym Śląsku i ich skutki, Uniwersytet Wrocławski.
  22. ↑ Bronisław Głowicki, Ekstremalne zjawiska termiczne w Sudetach w okresie współczesnych zmian klimatu, PAN, 2008.
  23. ↑ a b Rocznik Meteorologiczny 1956, PIHM.
  24. ↑ Rocznik Meteorologiczny 1954, PIHM.
  25. ↑ Rocznik Meteorologiczny 1922, PIHM.
  26. ↑ Rocznik Meteorologiczny 1961, PIHM.
  27. ↑ Czy w Siedlcach notowano –41 °C? [2].
  28. ↑ Roczniki Meteorologiczne, IMGW,Ogimet.
  29. ↑ Grzegorz Urban, Uwarunkowania przymrozków na przykładzie epizodu z lipca 1996 roku na Hali Izerskiej w Górach Izerskich w kontekście gospodarki leśnej, Wyjątkowe zdarzenia przyrodnicze na Dolnym Śląsku i ich skutki, Uniwersytet Wrocławski.
  30. ↑ Odkryliśmy biegun zimna Polski.
  31. ↑ a b c d Rocznik Meteorologiczny 1934, PIHM.
  32. ↑ a b Rocznik Meteorologiczny 1958, PIHM.
  33. ↑ Dolina Suchej Wody w Tatrach środowisko i jego współczesne przemiany, PAN.
  34. ↑ a b c d e Zagrożenia naturalne, IMGW, Warszawa 2002.
  35. ↑ M. Cebulska, R. Twardosz, Zmienność czasowa najwyższych miesięcznych sum opadów atmosferycznych w polskich Karpatach Zachodnich (1951 – 2005).
  36. ↑ Klimat Hali Gąsienicowej 1949 – 1958, PAN, Warszawa 1961.
  37. ↑ Maksymalne ciśnienie w Polsce 23 stycznia 1907.
  38. ↑ Ciśnienie najniższe – aktualizacja – Pogoda i Klimat.
  39. ↑ Zarchiwizowana kopia. [dostęp 2015-10-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-08-24)].
  40. ↑ Rocznik Meteorologiczny 1962, PIHM.

Media użyte na tej stronie

POL województwo podkarpackie flag.svg
Flaga województwa podkarpackiego
POL województwo dolnośląskie flag.svg
Flaga województwa dolnośląskiego