Remiz zwyczajny

Remiz zwyczajny
	Remiz pendulinus
	(Linnaeus, 1758)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	remizy
Rodzaj	Remiz
Gatunek	remiz zwyczajny
Synonimy
	Motacilla pendulinus Linnaeus, 1758; Remiz macronyx (Severtsov, 1873);
	Motacilla pendulinus Linnaeus, 1758; Remiz macronyx (Severtsov, 1873);
Podgatunki
	zobacz opis w tekście
	zobacz opis w tekście
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	; tylko w sezonie lęgowym występuje przez cały rok przeloty zimowiska

Remiz zwyczajny, remiz^[5] (Remiz pendulinus) – gatunek niewielkiego ptaka wędrownego z rodziny remizów (Remizidae).

Zasięg występowania

Zamieszkuje środkową, południową i wschodnią Europę, Bliski Wschód i pas Azji Środkowej. Zimuje na południowym skraju Europy, w Azji Mniejszej, Iranie; lokalnie w Azji Środkowej na południe od stanowisk letnich. Przeloty III–IV i IX–XI. Południowe populacje są zazwyczaj osiadłe^[4]. W Polsce nieliczny ptak lęgowy^[6].

Systematyka

Dawniej klasyfikowany w rodzinie sikor (Paridae), obecnie zaliczany do oddzielnej rodziny remizów (Remizidae). W Europie jest jedynym przedstawicielem tej rodziny. Od sikor różni się przede wszystkim ostro zakończonym dziobem i niezwykłą budową gniazda, niespotykaną u innych gatunków ptaków. Wyróżniono kilka podgatunków R. pendulinus^[2]^[3]:

R. p. pendulinus (Linnaeus, 1758) – Europa do Uralu, Kaukazu i zachodniej Turcji.
R. p. menzbieri (Zarudny, 1913) – południowa i wschodnia Turcja i Syria do Armenii i północno-zachodniego Iranu.
R. p. caspius (Peltzam, 1870) – południowo-zachodnia Rosja i północno-zachodni Kazachstan.
R. p. jaxarticus (Severtsov, 1873) – wschodni Ural do zachodniej Syberii i północnego Kazachstanu.

Kolejne cztery podgatunki są przez część autorów wydzielane do osobnego gatunku o nazwie R. macronyx^[3] (remiz trzcinowy), badania molekularne sugerują jednak, że różnice między tymi taksonami nie są duże i lepiej traktować je jako przedstawicieli tego samego gatunku^[5]^[7]^[8].

R. p. macronyx (Severtsov, 1873) – południowo-zachodni Kazachstan, Uzbekistan, północny i południowo-wschodni Turkmenistan, Tadżykistan, północno-wschodni Afganistan.
R. p. neglectus (Zarudny, 1908) – północny Iran i południowy Turkmenistan.
R. p. nigricans (Zarudny, 1908) – południowo-wschodni Iran i południowo-zachodni Afganistan.
R. p. ssaposhnikowi (H. E. Johansen, 1907) – południowo-wschodni Kazachstan.

Opisano jeszcze kilka innych podgatunków (m.in. bostanjogli, loudoni i altaicus), ale okazały się one hybrydami^[7] lub traktuje się je obecnie jako synonimy^[9].

Morfologia

Wygląd: Swoim upierzeniem przypomina wąsatkę. Upierzenie biało-szare z rudawym nalotem, dziób krótki, ostry. Wierzch głowy i kark szare, przez oko szeroka czarna pręga, tułów czerwonordzawy, kuper i brzuch jaśniejszy, lotki i sterówki czarnobrązowe o jaśniejszych brzegach. Samice jaśniejsze, u młodych przez oko biegnie brązowa pręga zamiast czarnej.
Wymiary średnie: długość ciała 11 cm
rozpiętość skrzydeł 16–17,5 cm
masa ciała ok. 9 g

Ekologia i zachowanie

Biotop: Łęgi, brzegi mniej uczęszczanych, zaniedbanych jezior i rzek, zarosłych trzcinami, krzewami i drzewami, głównie wierzbą, rzadziej bagna i torfowiska.

Gniazdo remiza

Gniazdo: Przyczepione do końca zwisającej gałązki, często nad wodą, na wysokości od 1 do 10 metrów nad jej powierzchnią. Gniazdo jest zbudowane z włókien roślinnych i puchu (wierzby, topoli), w kształcie miękkiej, workowatej, pękatej torby z bocznym otworem wlotowym. Budowa trwa przez 3 tygodnie i bardzo często samiec przystępuje do budowy następnego tak, że w niektórych okolicach liczba gniazd przekracza liczbę samic, które składają jaja w dwóch lub więcej gniazdach.

Jaja z kolekcji muzealnej

Jaja: Wyprowadza 1–2 lęgi w roku od maja do sierpnia. Jaja w liczbie od 1–8 o wydłużonym kształcie i zupełnie białych, posiadają wymiary średnie 14–18 × 10–11,8 mm.
Wysiadywanie, pisklęta: Od ostatniego lub przedostatniego jaja trwa przez okres 13–14 dni. Jaja wysiaduje samica lub samiec, nigdy razem. Młode opuszczają gniazdo po ok. 20 dniach. Po tym czasie mogą jeszcze nocować w gnieździe (nawet do 3 tygodni).
Pożywienie: Owady, pająki, jesienią również nasiona trzciny.

Ciekawostka

Gniazda remiza były wykorzystywane dawniej na wsiach jako onuce lub ciepłe skarpety^[10].

Status i ochrona

IUCN uznaje remiza zwyczajnego za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern). Liczebność światowej populacji (bez podgatunku macronyx) w 2019 roku szacowano na ponad 1,4 miliona dorosłych osobników. Globalny trend liczebności populacji uznawany jest za wzrostowy^[4].

Na terenie Polski remiz jest objęty ścisłą ochroną gatunkową^[11]. Na Czerwonej liście ptaków Polski został sklasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski (LC)^[12]. W latach 2008–2012 jego liczebność na terenie kraju szacowano na 14–34 tysięcy par^[6], te same wartości podano dla lat 2013–2018^[13].

Zobacz też

ptaki Polski

Przypisy

↑ Remiz pendulinus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
↑ ^a ^b Madge, S.: Eurasian Penduline-tit (Remiz pendulinus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2019. [dostęp 2019-09-20].
↑ ^a ^b ^c F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Waxwings and allies, tits, penduline tits. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-02-15]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Remiz pendulinus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
↑ ^a ^b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Remizidae Olphe-Galliard, 1891 - remizy - Penduline tits (wersja: 2017-08-22). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-02-14].
↑ ^a ^b T. Chodkiewicz i inni. Ocena liczebności populacji ptaków lęgowych w Polsce w latach 2008–2012. „Ornis Polonica”. 56, s. 149–189, 2015.
↑ ^a ^b Species factsheet: Remiz pendulinus. BirdLife International, 2021. [dostęp 2021-02-15]. (ang.).
↑ Barani Beiranvand, Hossein & Aliabadian, Mansour & Irestedt, Martin & Qu, Yanhua & Darvish, Jamshid & Székely, Tamás & van Dijk, René & Ericson, Per. Phylogeny of Penduline Tits inferred from mitochondrial and microsatellite genotyping. „Journal of Avian Biology”. 48 (7), s. 932–940, 2017. (ang.).
↑ Penduline-tits (Remizidae). IBC: The Internet Bird Collection. [dostęp 2012-08-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-11)]. (ang.).
↑ JacekJ. Karczewski JacekJ., Jej Wysokość Gęś, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2019, s. 191, ISBN 978-83-66431-06-5 .
↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).
↑ Wilk T., Chodkiewicz T., Sikora A., Chylarecki P., Kuczyński L.: Czerwona lista ptaków Polski. OTOP, Marki, 2020.
↑ Chodkiewicz T., Chylarecki P., Sikora A., Wardecki Ł., Bobrek R., Neubauer G., Marchowski D., Dmoch A., Kuczyński L.. Raport z wdrażania art. 12 Dyrektywy Ptasiej w Polsce w latach 2013–2018: stan, zmiany, zagrożenia. „Biuletyn Monitoringu Przyrody”. 20, s. 1–80, 2019.

Linki zewnętrzne

Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
Zdjęcia i nagrania audiowizualne – remiz trzcinowy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
Remiz pendulinus (Remiz). W: M. Gromadzki (red.): Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podręcznik metodyczny. T. 8: Ptaki (część II). Warszawa: Ministerstwo Środowiska, 2004, s. 355–357. ISBN 83-86564-43-1.

[itis-1] Remiz pendulinus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).

[hbwa-2] Madge, S.: Eurasian Penduline-tit (Remiz pendulinus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2019. [dostęp 2019-09-20].

[ioc-3] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Waxwings and allies, tits, penduline tits. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-02-15]. (ang.).

[iucn-4] Remiz pendulinus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).

[Mielczarek&Kuziemko-5] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Remizidae Olphe-Galliard, 1891 - remizy - Penduline tits (wersja: 2017-08-22). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-02-14].

[ocena2015-6] T. Chodkiewicz i inni. Ocena liczebności populacji ptaków lęgowych w Polsce w latach 2008–2012. „Ornis Polonica”. 56, s. 149–189, 2015.

[birdlife-7] Species factsheet: Remiz pendulinus. BirdLife International, 2021. [dostęp 2021-02-15]. (ang.).

[beiranvand-8] Barani Beiranvand, Hossein & Aliabadian, Mansour & Irestedt, Martin & Qu, Yanhua & Darvish, Jamshid & Székely, Tamás & van Dijk, René & Ericson, Per. Phylogeny of Penduline Tits inferred from mitochondrial and microsatellite genotyping. „Journal of Avian Biology”. 48 (7), s. 932–940, 2017. (ang.).

[ibc-9] Penduline-tits (Remizidae). IBC: The Internet Bird Collection. [dostęp 2012-08-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-11)]. (ang.).

[10] JacekJ. Karczewski JacekJ., Jej Wysokość Gęś, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2019, s. 191, ISBN 978-83-66431-06-5 .

[11] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).

[clpp-12] Wilk T., Chodkiewicz T., Sikora A., Chylarecki P., Kuczyński L.: Czerwona lista ptaków Polski. OTOP, Marki, 2020.

[biuletyn2019-13] Chodkiewicz T., Chylarecki P., Sikora A., Wardecki Ł., Bobrek R., Neubauer G., Marchowski D., Dmoch A., Kuczyński L.. Raport z wdrażania art. 12 Dyrektywy Ptasiej w Polsce w latach 2013–2018: stan, zmiany, zagrożenia. „Biuletyn Monitoringu Przyrody”. 20, s. 1–80, 2019.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne