Repty Śląskie

Repty Śląskie

Repten

Dzielnica Tarnowskich Gór
Ulica Wincentego Witosa – jedna z głównych ulic dzielnicy
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Powiat	tarnogórski
Miasto	Tarnowskie Góry
Data założenia	przed 1201
W granicach Tarnowskich Gór	1973[1]
Zarządzający	Justyna Kosmała
Powierzchnia	7,77 km²
Populacja (31.12.2018) • liczba ludności	2 627[2]
• gęstość	338,1 os./km²
Strefa numeracyjna	(+48) 32
Kod pocztowy	42-603, 42-604
Tablice rejestracyjne	STA
Położenie na mapie Tarnowskich Gór Repty Śląskie
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Repty Śląskie
Położenie na mapie województwa śląskiego Repty Śląskie
Położenie na mapie powiatu tarnogórskiego Repty Śląskie
50°25′14″N 18°49′04″E/50,420417 18,817722
Portal Polska

Repty Śląskie – dzielnica Tarnowskich Gór, utworzona w 1998 roku. Obejmuje obszar miejscowości Repty^[3] (składającej się ze Starych i Nowych Rept), włączonej w granice miasta Tarnowskie Góry w 1973 roku^[1].

Nazwa

Toponomastycy nazwę Repty wywodzą od staropolskiego czasownika reptać oznaczającego ‘szemrać’, ‘szumieć’, sugerując związek z przepływającą przez te tereny rzeką Dramą. Istnieje jednak również hipoteza głosząca pochodzenie nazwy Rept od właścicieli – Reptów. Wówczas byłaby to nazwa rodowa^[4].

Johann Knie w wykazie miejscowości Śląska z 1830 roku podaje równocześnie polskie i niemieckie formy nazw obu miejscowości: wsi Stare Repty – Alt-Repten oraz jej ówczesnej kolonii Nowe Repty – Neu-Repten^[5].

Historia

Stare Repty

Nieistniejący pałac w Reptach, niemiecka pocztówka

Stare Repty (niem. Alt Repten) to miejscowość^[3], średniowieczna wieś, najstarsza część dzisiejszych Tarnowskich Górach. Pierwsza wzmianka pochodzi z bulli papieża Innocentego III z 12 sierpnia 1201 roku^[6]. Należała wówczas do klasztoru norbertanów we Wrocławiu. Parafia repecka pw. św. Mikołaja obejmowała praktycznie cały teren dzisiejszego miasta Tarnowskie Góry. Jej pierwszym znanym proboszczem był Witoslaus, wymieniony w dokumencie z 1326 roku w spisie parafii dekanatu sławkowskiego w diecezji krakowskiej.

Na przełomie XV i XVI wieku wieś należała do rodziny Wrochemów. Na początku XVII w. dziedzicem Rept był już Jerzy Ibram z Suchej na Reptach (sędzia ziemski państwa bytomskiego) W połowie XVIII wieku na wschód od osady powstały Nowe Repty.

W 1824 roku Repty przeszły na własność rodziny Henckel von Donnersmarck ze Świerklańca. Kolejnymi właścicielami wsi, a później tylko majątku ziemskiego i zamku byli:

• Karol Łazarz Henckel von Donnersmarck (1824–1848)
• Guido Henckel von Donnersmarck (1848–1916)
• Kraft Henckel von Donnersmarck (1916–1945)

Po plebiscycie została przyłączona do Polski w 1922 roku. W latach 1945–1954 siedziba gminy Repty Stare.

Nowe Repty

Nowe Repty (niem. Neu Repten) to miejscowość^[3], pierwotnie kolonia Rept (Starych). Została założona w 1748 roku, tuż po przejściu historycznego Śląska pod władzę Prus. Aż do początku XX wieku stanowiła osobną wieś i gminę. Około 1925 roku na wschód od wsi działała kopalnia „Segiet”. Po plebiscycie została przyłączona do Polski w 1922 roku.

W okresie międzywojennym w miejscowości stacjonowała placówka Straży Granicznej I linii „Repty Nowe”^[7].

W latach 1945–1954 wchodziły w skład gminy Repty Stare.

Obecnie umowną granicę pomiędzy Starymi a Nowymi Reptami stanowi ulica Gliwicka (dawniej granica między gminami przebiegała polami na zachód od tej ulicy). W 1973 roku obie wsie (jako części gromady Repty) zostały włączone do Tarnowskich Gór^[1].

Herb

Według statutu dzielnicy Repty Śląskie do 2015 roku herbem dzielnicy był:

Zabytki

Zabytkowe obiekty na terenie dzielnicy pochodzą w większości z XIX oraz I połowy XX wieku. Park Repecki (dawny zwierzyniec) oraz kościół świętego Mikołaja wpisane są do rejestru zabytków województwa śląskiego, natomiast inne obiekty, głównie zabytkowe domy mieszkalne zlokalizowane przy ulicy Gliwickiej, Witosa i Żeromskiego, a także Źródełko Młodości w Starych Reptach, figurują w gminnej ewidencji zabytków Tarnowskich Gór^[9][10].

Park w Reptach

Spacerowa alejka w Parku Repeckim prowadząca do Sztolni Czarnego Pstrąga

W północno-zachodniej części dzielnicy znajduje się zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Park w Reptach i dolina rzeki Dramy” (obejmujący głównie Park Repecki wpisany do rejestru zabytków; nr rej. A/660/66 z 30 grudnia 1966 roku^[9]). Na jego terenie usytuowane są Sztolnia Czarnego Pstrąga (udostępniony do zwiedzania przez turystów fragment Głębokiej Sztolni „Fryderyk”), Górnośląskie Centrum Rehabilitacji „Repty”, Salezjański Ośrodek Szkolno-Wychowawczy, a także stadion klubu TS Tarnowiczanka Stare Tarnowice oraz stary amfiteatr.

Kościół św. Mikołaja

Kościół św. Mikołaja w Reptach Śląskich

Na zachodnim skraju dzielnicy i miasta, tuż przy granicy z Ptakowicami znajduje się kościół pw. św. Mikołaja, wzniesiony w latach 1867–1871 w miejscu dawnej, XIII- lub XIV-wiecznej repeckiej świątyni, wpisany do rejestru zabytków (nr rej. A/340/11 z 27 maja 2011 roku).

Transport

Transport drogowy

Główną drogą przebiegającą przez dzielnicę Repty Śląskie jest ulica Gliwicka, stanowiąca część drogi krajowej nr 78. Krzyżują się z nią drogi powiatowe klasy Z powiatu tarnogórskiego: biegnąca na wschód ku kolonii Segiet i rezerwatowi Segiet ulica Stefana Żeromskiego (droga nr 3305S) oraz kierująca się na zachód w stronę Ptakowic ul. Wincentego Witosa (droga nr 3221S), od której odchodzi ulica Repecka (droga nr 3306S), łącząca Repty ze Starymi Tarnowicami^[11].

Komunikacja publiczna

Ulica Gliwicka w Nowych Reptach. Widok w kierunku południowym

Publiczny transport zbiorowy na terenie dzielnicy obejmuje wyłącznie przewozy autobusowe, których organizatorem od 1 stycznia 2019 jest Zarząd Transportu Metropolitalnego Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii. Wcześniej przewozy organizowane przez KZK GOP oraz MZKP Tarnowskie Góry^[12].

W granicach administracyjnych dzielnicy znajdują się przystanki: Repty Śląskie Długa i Repty Śląskie Skowronków (przy ul. Gliwickiej), Repty Śląskie Rezerwat Segiet i Repty Śląskie Piekarnia (przy ul. Stanisława Staszica), Repty Śląskie Boisko (przy ul. Myśliwskiej), Repty Śląskie Jaworowa i Repty Śląskie Witosa przy ulicach o odpowiadających im nazwach oraz Stare Tarnowice GCR przy Górnośląskim Centrum Rehabilitacji^[13].

Według stanu z grudnia 2022 przez Repty przejeżdżają i zatrzymują się autobusy kursujące na liniach^[13]:

• M14 (Gliwice Centrum Przesiadkowe – Żerniki Rogozińskiego – Czekanów – Grzybowice Witosa – Górniki Gospoda – Repty Śląskie Długa – Tarnowskie Góry Dworzec – Nakło Śląskie – Świerklaniec Szkoła – Niezdara – Tąpkowice Szkoła – Ożarowice Urząd Gminy – Pyrzowice Port Lotniczy (Katowice Airport) – Mierzęcice Ogródki Działkowe – Siedliska Cargo)
• 83 (Tarnowskie Góry Dworzec – Repty Śląskie Długa – Górniki Droga do Stolarzowic – Stolarzowice Poczta – Helenka Kościół – Rokitnica Pętla – Wieszowa Waldhof – Grzybowice Witosa – Mikulczyce Plac Kroczka – Zabrze Plac Dworcowy),
• 112 (Tarnowskie Góry Dworzec – Tarnowskie Góry Powstańców Śląskich – Repty Śląskie Długa – Górniki Gospoda – Wieszowa Waldhof – Grzybowice Witosa – Świętoszowice Skrzyżowanie – Szałsza – Żerniki Rogozińskiego – Gliwice Centrum Przesiadkowe),
• 135 (Bytom Dworzec – Karb – Miechowice Bławatkowa – Stolarzowice Poczta – Górniki Droga do Stolarzowic – Repty Śląskie Długa – Tarnowskie Góry Gliwicka – Tarnowskie Góry Wyszyńskiego – Stare Tarnowice Osiedle Przyjaźń – Stare Tarnowice GCR)
• 289 (Tarnowskie Góry Dworzec – Tarnowskie Góry Gliwicka – Repty Śląskie Witosa),
• 735 (Bytom Dworzec – Karb – Miechowice Francuska – Stolarzowice Poczta – Górniki Droga do Stolarzowic – Repty Śląskie Długa – Tarnowskie Góry Kopalnia Zabytkowa – Bobrowniki Śląskie – Osada Jana – Tarnowskie Góry Dworzec),

a także autobusy linii 3, 142, 614 i 780 dojeżdżające do znajdującego się w granicach Rept Śląskich przystanku Stare Tarnowice GCR.

W przeszłości istniały plany przedłużenia linii tramwajowej ze Stolarzowic przez Repty do Tarnowskich Gór. Nigdy jednak nie zostały zrealizowane^[14].

Sport

W dzielnicy działa klub piłkarski LKS Zgoda Repty Śląskie z siedzibą przy ulicy Stanisława Staszica 83^[15]. Zespół obecnie (sezon 2019/2020) gra w rozgrywkach śląskiej B-klasy w grupie Bytom II^[16].

Ludzie urodzeni w miejscowości

W Reptach w 1911 roku urodził się Bernard Drzyzga – oficer Wojska Polskiego, Armii Krajowej i Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie.

Przypisy

Bibliografia

• Johann GeorgJ.G. Knie Johann GeorgJ.G., Alphabethisch-Statistisch-Topographische Uebersicht aller Dörfer, Flecken, Städte und andern Orte der Königl. Preuß. Provinz Schlesien ..., Breslau: Graß, Barth und Comp., 1830, OCLC 751379865  (niem.).
• Idzi Panic: Wczesnośredniowieczne osadnictwo w kasztelanii bytomskiej. W: Z dziejów dzielnic Bytomia. Jan Drabina (red.). Bytom: Towarzystwo Miłośników Bytomia, 1991, s. 11, seria: Magazyn Bytomski tom VIII.
• Repty, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 621 .