Republika Ezo

Republika Ezo

蝦夷共和国

1869
Język urzędowy	japoński
Stolica	Hakodate
Ustrój polityczny	republika
Typ państwa	państwo separatystyczne
Głowa państwa	prezydent Takeaki Enomoto
Data powstania	27 stycznia 1869
Data likwidacji	27 czerwca 1869

Republika Ezo (jap. 蝦夷共和国 Ezo Kyōwakoku) – krótkotrwałe (styczeń–czerwiec 1869) państwo separatystyczne, proklamowane na wyspie Hokkaido w Japonii przez zwolenników rodu Tokugawa.

Tło

Część zwolenników utrzymania władzy siogunatu rodu Tokugawa po porażce w wojnie boshin w okresie restauracji Meiji, pod dowództwem Takeakiego Enomoto zbiegła na ośmiu statkach na wyspę Ezo (dziś Hokkaido). Na pokładach znajdowało się kilka tysięcy żołnierzy oraz francuscy doradcy wojskowi (wśród nich Jules Brunet). Enomoto złożył ostatnią petycję do cesarskiego dworu, domagając się możliwości kultywowania tradycji samurajskich na Hokkaido bez ingerencji, jednak prośba została odrzucona^[1].

Założenie republiki

Budynek rządu republiki Ezo wewnątrz fortecy Goryōkaku

(c) 京浜にけ z japońskiej Wikipedii, CC BY-SA 3.0

Panorama Goryōkaku obecnie

27 stycznia 1869 roku proklamowano niepodległą republikę Ezo, której polityczna organizacja bazowała na Stanach Zjednoczonych – pierwszym (i jedynym) prezydentem (総裁, sōsai) wybrany został Enomoto. Była to pierwsza elekcja w Japonii, w której struktura feudalna kierowana przez wojskowych była normą. Nowe państwo starało się uzyskać uznanie obcych mocarstw – warunkowe uznanie wyraziły Francja oraz Wielka Brytania.

Republika posiadała własną flagę^[2] – złocistą chryzantemę (herb cesarski) z nałożoną na nią czerwoną, siedmioramienną gwiazdą (symbol nowej republiki), na ciemnoniebieskim tle. Skarb państwa liczył 180 000 złotych ryō zabranych przez Enomoto z zamku w Osace po wieńczącej bitwę pod Toba-Fushimi ucieczce Yoshinobu Tokugawy na początku 1868 roku^[3].

Podczas zimy 1868/1869 ufortyfikowany został południowy półwysep w pobliżu Hakodate, w centrum którego stała forteca Goryōkaku. Wojska zorganizowano pod francusko-japońskim dowództwem – głównodowodzący Keisuke Ōtori miał bezpośrednio pod sobą kapitana Jules'a Bruneta – i podzielono na cztery brygady. Każda z nich była dowodzona przez francuskiego podoficera (Fortanta, Marlina, Cazeneuve'a, Bouffiera) i dzieliła się dalej na półbrygady dowodzone przez Japończyków.

Brunet zażądał (i otrzymał) pisemnych przysiąg lojalności od oficerów oraz nalegał na wdrażanie francuskich rozwiązań. Anonimowy francuski oficer pisał, iż Brunet stanął na czele wszelkich zadań:

Porażka z rąk sił cesarskich

Siły cesarskie niebawem skonsolidowały władzę nad głównymi wyspami Japonii i w kwietniu 1869 roku wysłały flotę oraz 7000 piechoty na Hokkaido. Odniosły zwycięstwo w bitwie o Hakodate i fortecę Goryōkaku. Enomoto poddał się 26 czerwca, oddając dzień później zarząd nad Goryōkaku Kiyotace Kurodzie, oficerowi z Satsumy^[5]. Kuroda miał być niezwykle poruszonym zaangażowaniem Enomoto i zdecydował się oszczędzić jego życie. 20 września wyspie nadano nazwę Hokkaidō (jap. 北海道 Dystrykt Północnego Morza)^[5]. Był to ostatni akt wojny boshin.

Analiza

Bitwa morska w zatoce Hakodate, maj 1869; z przodu "Kasuga" oraz "Kōtetsu" pod banderą cesarskiej marynarki wojennej

Francuscy doradcy wojskowi oraz ich japońscy sojusznicy. Przedni rząd: drugi od lewej Jules Brunet, obok Tarō Matsudaira, wiceprezydent republiki

Przedstawiciele rządu
Przywódcy republiki Ezo z prezydentem Takeakim Enomoto (z przodu, po prawej), 1869
Prezydent	Takeaki Enomoto
Wiceprezydent	Tarō Matsudaira
Minister ds. marynarki wojennej	Ikunosuke Arai
Minister ds. armii	Keisuke Ōtori
Doradca ministra ds. armii	Toshizō Hijikata
Sędzia Hakodate	Naoyuki Nagai
Doradca sędziego Hakodate	Saburōsuke Nakajima
Sędzia Esashi	Shirōjirō Matsuoka
Doradca sędziego Esashi	Masanoshin Kosugi
Sędzia Matsumae	Katsutarō Hitomi
Minister ds. odzyskiwania ziem	Tarōzaemon Sawa
Minister finansów	Michiaki Enomoto
Minister finansów	Rokushirō Kawamura
Dowódca okrętów wojennych	Gengo Kōga
Dowódca piechoty	Sakuzaemon Furuya
Naczelny sędzia-rzecznik	Shigekata Takenaka
Naczelny sędzia-rzecznik	Nobuo Imai

Choć późniejsze teksty historyczne odwołują się do maja 1869 roku jako momentu, kiedy Enomoto zaakceptował rządy cesarza Mutsuhito, cesarska władza nigdy nie była kwestionowana przez republikę, jak to zostało wyjaśnione w wiadomości przekazanej przez prezydenta Enomoto Wielkiej Radzie Stanu (Dajōkan, 太政官), po jego przybyciu do Hakodate:

Zatem z perspektywy Enomoto starania o ustanowienie rządu na Hokkaido były podjęte nie tylko dla rodu Tokugawów (obciążonego niezliczoną ilością bezrobotnych popleczników i pracowników), lecz również celem zapewnienia ochrony reszcie kraju. Współcześni uczeni zauważają, że Ezo nie było uważane za część Japonii na równi z "głównymi" wyspami, zatem utworzenie republiki, z ówczesnego punktu widzenia, nie było aktem secesji, a raczej "wprowadzenia" na Ezo polityczno-społecznego bytu jakim była Japonia^[7].

Enomoto został skazany na krótkotrwałe więzienie i uwolniony w 1872 roku – przyjął stanowisko rządowego przedstawiciela w Agencji Ziemskiej Hokkaido. Później posłował do Rosji i piastował także kilka funkcji ministerialnych w rządzie Meiji.

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• C.B. Ballard: The Influence of the Sea on the Political History of Japan. Londyn: John Murray, 1921. (ang.).
• John R. Black: Young Japan: Yokohama and Yedo. T. II. Londyn: Trubner & Co., 1881. (ang.).
• Eikō Onodera: Boshin Nanboku sensō to Tōhoku seiken. Sendai: Kita no Sha, 2004. (ang.).
• Romulus Hillsborough: Shinsengumi: The Shogun's Last Samurai Corps. Tuttle Publishing, 2005. ISBN 0-8048-3627-2.
• Richard Sims: French Policy towards the Bakufu and Meiji Japan 1854 – 1895. Richmond: Japan Library, 1998.
• Tessa Morris Suzuki: Re-Inventing Japan: Time Space Nation. Nowy Jork: M.E. Sharpe, 1998. (ang.).
• Ken Yamaguchi: Kinsé shiriaku A history of Japan, from the first visit of Commodore Perry in 1853 to the capture of Hakodate by the Mikado's forces in 1869. Ernest Satow (tłum.). Wilmington: Scholarly Resources, 1973. (ang.).