Republika Węgierska (1946–1949)

Republika Węgierska

Magyar Köztársaság

1946–1949
Flaga Węgier Godło Węgier
Dewiza: (węg.) Világ proletárjai, egyesüljetek! (Proletariusze wszystkich krajów, łączcie się!)
Hymn: Himnusz (Hymn)
Język urzędowy	węgierski
Stolica	Budapeszt
Ustrój polityczny	republika parlamentarna
Typ państwa	demokracja parlamentarna (do 1947), dyktatura (1947–1949)
Głowa państwa	Árpád Szakasits
Status terytorium	zależne
Zależne od	ZSRR
Waluta	Pengő Adópengő Forint
Data powstania	1 lutego 1946
Data likwidacji	20 sierpnia 1949

Republika Węgierska (węg. Magyar Köztársaság) – zależne od ZSRR państwo węgierskie utworzone w 1946 po obaleniu monarchii. Zastąpione w 1949 przez Węgierską Republikę Ludową.

Historia

Wojska III Rzeszy utrzymywały się na zachodniej części marionetkowego Państwa Węgierskiego niemal do samego końca wojny, do kwietnia 1945, kiedy to po zdobyciu Budapesztu połączone siły sowiecko-rumuńskie ostatecznie przełamały niemiecki opór. Formalnie przywrócone zostało Królestwo Węgier – od listopada 1944 w Debreczynie na terenach zajętych przez Armię Czerwoną działało wielopartyjne Tymczasowe Zgromadzenie Narodowe i również wielopartyjny rząd tymczasowy generała Béli Miklósa^[1]. Ponieważ zgromadzenie tworzyły partie republikańskie, opozycyjne uprzednio wobec regencji Miklósa Horthyego, było oczywiste, że transformacja w republikę dokona się prędzej czy później. Po przeprowadzonych na Węgrzech w 1945 wolnych wyborach, w których zwyciężyła niekomunistyczna Partia Drobnych Posiadaczy, nowo wybrane Zgromadzenie Narodowe 1 lutego 1946 oficjalnie proklamowało republikę węgierską^[2]. Prezydentem został wybrany Zoltán Tildy, koalicyjny rząd z udziałem wszystkich partii parlamentarnych (w tym Komunistycznej Partii Węgier) utworzył Ferenc Nagy, polityk Partii Drobnych Posiadaczy^[3]. Ministerstwo spraw wewnętrznych w rządzie przypadło partii komunistycznej, co okazało się rozstrzygające dla losów demokracji parlamentarnej na Węgrzech. Ministrem spraw wewnętrznych w rządzie Nagy’a został László Rajk.

Nowy rząd wprowadził szereg reform obejmujących reformę rolną, nacjonalizację najważniejszych gałęzi przemysłu i banków^[1].

Na podstawie traktatu paryskiego z 10 lutego 1947 zostały anulowane postanowienia arbitraży wiedeńskich z 1938 i 1940 roku (z wyjątkiem krótkiego odcinka granicy z Czechosłowacją w pobliżu Bratysławy, gdzie Węgrzy stracili kolejne 3 wioski) i aneksja Ukrainy Karpackiej. Czechosłowacji przywrócono terytorium południowej Słowacji, Rumunii północny Siedmiogród. Należąca do 1939 do Czechosłowacji Ukraina Karpacka została wcielona do ZSRR. W latach 1946–1948 nastąpiła intensywna wymiana ludności między Czechosłowacją a Węgrami, a około 240 tysięcy Niemców zostało przesiedlonych do okupowanych Niemiec^[4][5].

Tymczasem Rajkowi jako ministrowi spraw wewnętrznych podlegała tajna policja polityczna Államvédelmi Hatóság prowadząca represje przeciwko rywalom komunistów. Po zawarciu traktatu pokojowego z państwami koalicji antyhitlerowskiej i likwidacji międzysojuszniczej Rady Kontroli na Węgrzech podległa partii komunistycznej (która w rządzie koalicyjnym posiadała stanowisko ministra spraw wewnętrznych) służba bezpieczeństwa aresztowała ministra oraz kilku posłów z głównej partii koalicji rządzącej – Partii Drobnych Posiadaczy – zwycięzcy wyborów z 1945 roku AVO w ramach tzw. taktyki salami przeprowadziło szereg policyjnych prowokacji i aresztowań, doprowadzając do obalenia demokracji parlamentarnej na Węgrzech i przejęcia pełni władzy przez partię komunistyczną (1947)^[6].

18 sierpnia 1949 Zgromadzenie Narodowe przyjęło konstytucję, ustanawiającą Węgierska Republikę Ludową. Konstytucja ta oparta była na stalinowskiej konstytucji ZSRR i obowiązywała z poprawkami do 2012 roku.

Przypisy

Bibliografia

• Wacław Felczak Historia Węgier Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1983 ISBN 83-04-01028-3.

Historia Węgier

Państwo węgierskie	Królestwo Węgier (1000–1526/1918) Królestwo Węgier (1526–1867) Wschodnie Królestwo Węgier (1526–1570) Kraje Korony Świętego Stefana Austro-Węgry Węgierska Republika Ludowa (1918–1919) Węgierska Republika Rad Królestwo Węgier (1920–1946) Republika Węgierska (1946–1949) Węgierska Republika Ludowa (1949–1989) Węgry
Pozostałe	Naród węgierski Władcy Węgier Ustrój polityczny Węgier Stosunki polsko-węgierskie

• Węgry