Reranie

Reranie (rotacyzm) – nieprawidłowa (tj. niezgodna z regułami ortofonii) wymowa fonemu /r/, prawidłowo wymawianego w języku polskim jako [ɾ] lub [r]. Wyróżnia się różne rodzaje rotacyzmu:

• rotacyzm właściwy – zniekształcanie /r/, czyli wymowa głoski niewystępującej w języku polskim
  • wargowy (labialny) – drżą obie wargi (dwuwargowy – bilabialny) lub dolna warga przy górnych siekaczach czy górna warga przy dolnych siekaczach (wargowo-zębowy)
  • międzyzębowy (interdentalny) – drży język wsunięty między zęby
  • boczny (lateralny) – powietrze przeciska się między górnym dziąsłem a boczną krawędzią języka
  • policzkowy (boczny) – drżą policzki, rzadki
  • języczkowy (uwularny) – drży mały języczek (uvula), najczęstszy, głoska [ʀ] normalna w języku niemieckim i francuskim, spotykana w Polsce na Pomorzu i w Poznańskiem
  • podniebienny (welarny) – tylna część języka zbliża się do podniebienia miękkiego, tworząc głoskę [ɣ]
  • gardłowy – dźwięk powstaje między tylną ścianą gardła a obsadą języka
  • nosowy – nosowa realizacja głoski r, często łączy się z nosową wymową innych głosek
  • krtaniowy – krtaniowa realizacja głoski r
  • językowo-wargowy – r jest wymawiane jako głoska językowo-wargowa
  • językowo-boczny – r jest wymawiany jako głoska boczna, często jednouderzeniowa
• pararotacyzm – wymowa w miejsce r innej polskiej głoski, np. [l] – lambdacyzm, [j], [d], [v], [w]
• mogirotacyzm – całkowite opuszczanie r.

Zobacz też

• rotacyzm – proces fonetyczny
• lambdacyzm – nieprawidłowa wymowa głoski [l]

Bibliografia

• Korekcja nieprawidłowej artykulacji głoski „R”. ma25.webpark.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-09-03)].
• Odmiany rotacyzmu. logopedia.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-27)].