Responsy
Responsy (łac. responsum: odpowiedź; hebr. שאלות ותשובות – szeelot u-tszuwot: „pytania i odpowiedzi”; jid. szajles-tszuwes) – jeden z głównych gatunków literatury rabinistycznej poświęcony sprawom liturgii judaistycznej i halachy, tworzony w formie pisemnych odpowiedzi uczonych o niekwestionowanym autorytecie, na pytania stawiane im przez grupy innych uczonych, kahał lub indywidualnych Żydów[1].
Responsy zaczęły być udzielane po ostatecznym ukończeniu Talmudu, w związku z występowaniem nierozstrzygniętych tam treści. Początkowo (VII–XI w.) tworzyli je gaoni, a ich wypowiedzi ograniczały się do krótkiego określenia, czy coś jest zakazane czy też dozwolone. Z czasem zaczęły przybierać bardziej rozbudowaną formę traktatów. Między XII a XV wiekiem udzielanie responsy było domeną riszonim (hebr. ראשונים – pierwsi [uczeni]), a od XVI w. responsy tworzyli acharonim (hebr. אחרונים późniejsi, ostatni [w domyśle – uczeni]). W tym okresie zaczęła się formować praktyka, by przy tworzeniu respons badać i uwzględniać opinie poprzedników. Z czasem ukształtowała się specyficzna kultura prawna respektowania precedensów. Wpływ responsów na życie społeczności judaistycznej stawał się coraz większy. Z czasem odpowiedzi zaczęły obejmować swym zakresem wszelkie aspekty życia żydowskiego. Najstarsze zachowane responsy dotyczące ziem polskich, pochodzą z XI w[1].
Responsy miały wpływ, między innymi, na powstanie żydowskiego modlitewnika. W IX w. hiszpański kahał zadał pytanie o możliwość uporządkowania codziennych modlitw. Wydana w odpowiedzi responsa rabina Amrama Gaona z Sury „Seder Rav Amram”, zdobyła dużą popularność jako faktyczny, uporządkowany modlitewnik i była przez wieki powielana przez wyznawców judaizmu[1].
Przypisy
- ↑ a b c Rafał Żebrowski: Responsy. [w:] Polski słownik judaistyczny [on-line]. Żydowski Instytut Historyczny. [dostęp 2015-03-26]. (pol.).
Media użyte na tej stronie
Jeden z najstarszych (datowany na IX wiek) zachowanych modlitewników Sidur, który powstał w drodze responsy udzielonej przez rabina Amrama Gaona z Sury rozpowszechniły
This work or image is now in the public domain because its term of copyright has expired in Israel (details). According to Israel's copyright statute from 2007 (translation), a work is released to the public domain on 1 January of the 71st year after the author's death (paragraph 38 of the 2007 statute) with the following exceptions:
- A photograph taken on 24 May 2008 or earlier — the old British Mandate act applies, i.e. on 1 January of the 51st year after the creation of the photograph (paragraph 78(i) of the 2007 statute, and paragraph 21 of the old British Mandate act).
- If the copyrights are owned by the State, not acquired from a private person, and there is no special agreement between the State and the author — on 1 January of the 51st year after the creation of the work (paragraphs 36 and 42 in the 2007 statute).