Retenu

Retenu, Reczenu^[2] – starożytny egipski termin używany na określenie rejonu wschodniego wybrzeża Morza Śródziemnego, który rozciągał się na północ od pustyni Negew, aż do kraju Amurru.

Retenu jako dominium egipskie

Retenu na mapie Syropalestyny

Tereny syryjskie pozostawały w centrum zainteresowania starożytnych Egipcjan ze względu na ich znaczenie strategiczne (zarówno militarne jak i handlowe). Ponieważ Retenu stanowiło łącznik pomiędzy trzema wielkimi regionami – Egiptem, Mezopotamią i Anatolią, w czasach Nowego Państwa stało się przedmiotem pożądania władców XVIII dynastii^[3].

Zdobywcą tego obszaru był Totmes I, który w kampanii skierowanej przeciwko Hyksosom dotarł aż do Eufratu^[4][5] (przełom XVI i XV wieku p.n.e.) Z kolei szósty z dynastii Totmes III umocnił wpływy w tym rejonie pokonując pod Megiddo koalicję państw syryjskich, podburzonych przez rywalizujące z Egiptem huryckie Mitanni^[6].

Południową część Retenu, która pokrywała się z terytorium dzisiejszej Palestyny, Izraela i zachodniego brzegu Jordanu (Kanaan) Egipcjanie nazywali Khor (od osiadłych tam huryckich Hyksosów, którzy w XVI wieku p.n.e. zostali wyparci z delty Nilu). Obszar na północ od Khor, sięgający do terenów amoryckich, inskrypcje z tego okresu określają mianem Djahy^[7][3].

Zakończenie dominacji egipskiej, nadwyrężonej wcześniej wojną z Hetytami (bitwa pod Kadesz), związane było z napływem na przełomie XIII i XII wieku p.n.e. Ludów Morza. Pod Djahy rozegrała się lądowa faza wielkiej bitwy o czym informują inskrypcje świątyni grobowej Ramzesa III w Medinet Habu^[8].

Filistyni

Pomimo rozbicia koalicji Ludów Morza nie udało się Egipcjanom zatrzymać ich osadnictwa w Syropalestynie. Kilkadziesiąt lat później buntowniczy Filistyni odmówili płacenia danin (o czym informuje w swojej relacji z podróży dyplomatycznej kapłan Wen-Amon^[9]), a pełni obrazu, jeszcze w XIII wieku p.n.e., dopełniły kolejne wielkie migracje plemion aramejskich^[10].

Przypisy

Bibliografia

• J.H. Breasted: Ancient Records of Egypt Vol.II the Eighteenth Dynasty. Chicago, Londyn, Lipsk: The University of Chicago Press, 1906.
• R.O. Faulkner: A Concise Dictionary of Middle Egyptian. Oxford: Griffith Institute, 1991. ISBN 0-900416-32-7.
• N. Grimal: Dzieje starożytnego Egiptu. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 2004. ISBN 83-06-02917-8.
• B. Manley: Historical Atlas of Ancient Egypt. Londyn: Penguin Books Ltd., 1996. ISBN 0-14-0-51-331-0.
• J.B. Pritchard: Ancient Near Eastern Texts Relating to the Old Testament. Princeton, New Jersey: Princeton University Press, 1969. ISBN 0-691-03503-2.
• G. Steindorff, K.C. Seele: When Egypt Ruled the East. Chicago, Londyn: The University of Chicago Press, 1942. ISBN 0-226-77198-9.
• M. Stępień: Bliski Wschód. W: Historia Starożytna (pod red. M.Jaczynowskiej). Warszawa: TRIO, 1999. ISBN 83-85660-53-4.