Retinopatia cukrzycowa

Retinopatia cukrzycowa

retinopathia diabetica
Zaawansowana retinopatia proliferacyjna – widoczna neowaskularyzacja
ICD-10	H36.0

Prawidłowe widzenie

Ten sam obraz widziany przez osobę z zaawansowaną retinopatią cukrzycową

Retinopatia cukrzycowa (łac. retinopathia diabetica) – uszkodzenie naczyń krwionośnych siatkówki oka pojawiające się w przebiegu cukrzycy, zaliczane do mikroangiopatii cukrzycowej. Zmiany te rozwijają się wprost proporcjonalnie do czasu trwania choroby oraz jej typu. Po 20 latach cukrzycy stwierdza się u prawie wszystkich chorych na cukrzycę typu 1 oraz u 60% osób chorych na cukrzycę typu 2. Podstawowe znaczenie w patogenezie mają hiperglikemia i nadciśnienie tętnicze. Istotne są procesy prowadzące do nasilenia stresu oksydacyjnego i nadmierne wytwarzanie czynników wzrostu (IGF-1, PEDF).

Czynniki ryzyka

Postępowaniu retinopatii cukrzycowej sprzyjają:

• ciąża
• okres dojrzewania płciowego
• operacja zaćmy.

Makulopatia cukrzycowa – zmiany naczyniowe, powodujące blokadę krążenia krwi w siatkówce, prowadzące do obrzęku plamki, tworzenia się wysięków i krwawienia do siatkówki. Grozi utratą wzroku. Najczęstsza przyczyna utraty wzroku w cukrzycy 2 typu.

Podział

Międzynarodowa klasyfikacja WHO:

1. retinopatia nieproliferacyjna bez makulopatii
2. retinopatia nieproliferacyjna z makulopatią
3. retinopatia przedproliferacyjna
4. retinopatia proliferacyjna
5. retinopatia proliferacyjna z powikłaniami

Brak leczenia, ale również wystarczająco długi okres przebiegu retinopatii proliferacyjnej, wskutek dołączenia się zmian bliznowatych, doprowadzają do odwarstwienia siatkówki i ślepoty.

Patogeneza i przebieg

Kolejność uszkodzenia naczyń siatkówki:

• poszerzenie żył siatkówki, których wygląd przypomina sznur pereł
• uszkodzenie ścian drobnych tętniczek z następowym tworzeniem mikrotętniaków
• zamykanie się światła tętniczek przed naczyniami włosowatymi siatkówki
• tworzenie się nowych naczyń (neowaskularyzacja) przedsiatkówkowych oraz w obrębie tarczy nerwu wzrokowego
• pękanie osłabionych naczyń z tworzeniem wylewów krwawych, także do siatkówki.

Diagnostyka

• badanie dna oka po uprzednim rozszerzeniu źrenicy (fundoskopia)
• angiografia lub angiografia fluoresceinowa
• badanie USG

Profilaktyka

Według zaleceń specjalistów diabetologów (Diabetes Care 2004), badanie okulistyczne w kierunku rozwoju retinopatii u osób chorych na cukrzycę, powinno być przeprowadzane:

• u osób chorych na cukrzycę typu 1 w ciągu 3-5 lat od rozpoznania – jeżeli pacjent ma lat 10 i więcej i coroczne powtarzania
• u osób chorych na cukrzycę typu 2 – w momencie rozpoznania i coroczne powtarzanie
• u kobiety chorej na cukrzycę i planującej ciążę – badanie w trakcie I trymestru ciąży.

Leczenie

• fotokoagulacja laserowa siatkówki – w makulopatii, zaawansowanych postaciach retinopatii nieproliferacyjnej i w początkowej fazie retinopatii proliferacyjnej
• witrektomia – w zaawansowanej retinopatii proliferacyjnej (wylewy do ciała szklistego, rozrost tkanki łącznej)
• leczenie farmakologiczne: leki przeciwpłytkowe, dobesylan wapniowy, związki flawonowe – hamują reduktazę aldolazową, być może skuteczne w bardzo wczesnych fazach

Bibliografia

• Andrzej Szczeklik (red.): Choroby wewnętrzne. Przyczyny, rozpoznanie i leczenie, tom I. Kraków: Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, 2005, s. 1202-120. ISBN 83-7430-031-0.