Rewolucja kwietniowa

Rewolucja kwietniowa

zimna wojna
Pałac prezydencki w Kabulu dzień po zdobyciu przez rewolucjonistów
Czas	27–28 kwietnia 1978
Miejsce	Kabul
Terytorium	I Republika Afganistanu
Wynik	zwycięstwo komunistów, obalenie i zabójstwo Mohammeda Daoud Khana i jego rodziny, czystki i zabójstwa zwolenników Khana, upadek I Republiki Afganistanu, powstanie Demokratycznej Republiki Afganistanu
Strony konfliktu
Afganistan Ludowo-Demokratyczna Partia Afganistanu Wsparcie:  ZSRR
Dowódcy
Mohammad Daud Chan † Abdul Qadir Nuristani Ghulam Haidar Rasuli † Mohammad Aslam Watanjar Abdul Qadir Nur Mohammad Taraki Hafizullah Amin Babrak Karmal
brak współrzędnych

Ulice Kabulu dzień po bratobójczych walkach

Rewolucja kwietniowa (inaczej Rewolucja Saurska, Rewolucja Sauryjska) – przewrót wojskowy dokonany przez radykalnych oficerów w afgańskiej stolicy (Kabul) 27 kwietnia 1978 roku.

Rewolucja Kwietniowa zwana jest również Rewolucją Saurską lub Rewolucją Sauryjską (właściwe nazwy własne tego wydarzenia) od miesiąca w którym wybuchła (Saur).

Geneza

W 1973 roku doszło do udanego zamachu stanu przeprowadzonego przez byłego premiera Mohammada Daud Chana, Ludowo-Demokratyczną Partię Afganistanu (a konkretnie jej umiarkowanej frakcji „Parczam”) i grupę radykalnych oficerów armii. Daud Chan po przewrocie ogłosił koniec istnienia skompromitowanej monarchii i proklamował Republikę Afganistanu. Daud Chan utworzył rząd koalicyjny z przedstawicielami „Parczam”, którzy otrzymali 7 stanowisk ministerialnych w republikańskim rządzie^[1]. W początkowym okresie rządów Daud Chan prowadził politykę współpracy z ZSRR, co nie spodobało się Stanom Zjednoczonym, które oskarżyły go o chęć wprowadzenia w kraju rządu według wzorca radzieckiego^[2]. Do 1975 roku umocnił swoją władzę na tyle, że mógł odstąpić od tej polityki i przejść na stronę zachodnią. Jednocześnie doprowadził do coraz większej autokracji. W 1977 roku zatwierdził nową konstytucję, wprowadzającą prezydencką formę rządów i system jednopartyjny, z Partią Rewolucji Narodowej (założoną w 1974 roku) jako jedyną legalną partią. Jednocześnie zdelegalizowano wszystkie partie polityczne oraz wykluczono z rządu przedstawicieli „Parczamu”^[1]. Do więzień masowo trafiali również byli sojusznicy Dauda z LDPA, w tym Hafizullah Amin, Babrak Karmal i Nur Mohammad Taraki^[3]. Doszło też do zabójstw politycznych, a ofiarą jednego z nich był Mir Akbar Chajbar, którego śmierć była bezpośrednią przyczyną obalenia Dauda^[4].

Przebieg

Główną rolę w puczu odegrały wojska pancerne i lotnictwo atakujące pałac prezydencki w centrum miasta (Arg). Bilans ofiar tego zdarzenia szacowany jest nieoficjalnie na około 1000 osób, chociaż oficjalne źródła mówią jedynie o 72 ofiarach śmiertelnych. W wyniku rewolucji kwietniowej obalono dotychczasowego prezydenta oraz uwolniono aresztowanych wcześniej przywódców Ludowo-Demokratycznej Partii Afganistanu (LDPA). Pucz zyskał poparcie szeregu wojskowych, w tym ministra obrony Ghulama Haidar Rasuliego i dowódcy wojsk lądowych, Aslama Watanjara oraz szefa sztabu Sił Powietrznych Afganistanu Abduala Qadira Dagarwala^[5].

Skutkiem Rewolucji kwietniowej było przejęcie władzy w Afganistanie przez LDPA i proklamowanie 30 kwietnia 1978 Demokratycznej Republiki Afganistanu.

Zobacz też

• Sztorm-333 – operacja „Sztorm-333" (ros. Шторм-333)
• radziecka interwencja w Afganistanie

Przypisy

Bibliografia

• Beverley Male (1982). Revolutionary Afghanistan: A Reappraisal. Taylor & Francis. ISBN 978-0-7099-1716-8.
• PeterP. Tomsen PeterP., The Wars of Afghanistan: Messianic Terrorism, Tribal Conflicts, and the Failures of Great Powers, wyd. 1st ed, New York: PublicAffairs, 2011, ISBN 978-1-58648-763-8, OCLC 663445525 .