Rezedowate

Rezedowate
1.Rezeda żółta, 2.Rezeda żółtawa
Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	kapustowce
Rodzina	rezedowate
Nazwa systematyczna
Resedaceae DC. ex Gray Nat. Arr. Brit. Pl. 2: 622, 665. 1 Nov 1821, nom. cons.

Rezedowate (Resedaceae L.) – rodzina roślin z rzędu kapustowców (Brassicales), do której zaliczanych jest 7 rodzajów występujących w strefie klimatu umiarkowanego ciepłego oraz na suchych obszarach w strefie międzyzwrotnikowej^[2] w Ameryce Środkowej i Północnej, w Europie, Afryce Północnej, Wschodniej i Południowej, w Azji Południowej^[3]. W Polsce rosną przedstawiciele rodzaju rezeda (Reseda)^[4]. Do tego rodzaju też należą rośliny użytkowe z rodziny. Rezeda wonna uprawiana jest jako ozdobna ze względu na silny aromat. Z jej korzeni i płatków pozyskiwany jest olejek rezedowy wykorzystywany w perfumerii. Rezeda żółtawa jest rośliną barwierską dostarczającą żółtego barwnika znanego już od czasów antycznych. W sposób trwały barwi tkaniny, najlepiej jedwab i wełnę – białe na żółto, a niebieskie na zielono^[5].

Morfologia

Rezeda żółta

Sesamoides pygmaea

Caylusea hexagyna

Pokrój

Rośliny roczne, dwuletnie i byliny, także pnącza, krzewy i drzewa^[3].

Liście

Skrętoległe, czasem skupione w przyziemnej rozecie, rzadko naprzeciwległe (Borthwickia)^[3], liście pojedyncze, trójlistkowe do pierzasto złożonych^[6][3]. Czasem obecne są szczątkowe przylistki wykształcające się zwykle jako gruczołki lub ciernie^[3].

Kwiaty

Zebrane zwykle w kłosy i grona i wsparte przysadkami, rzadko wyrastają pojedynczo w kątach liści (Neothorelia). Zwykle są obupłciowe, od grzbiecistych do promienistych. Działki kielicha występują w liczbie od dwóch do 8, są równej lub nierównej długości, są zrośnięte, czasem w rurkę pękającą i odsuwaną na bok przez otwierającą się koronę (Borthwickia). Płatki korony występują także w liczbie od dwóch do 8, rzadko są całkiem zredukowane, mogą być wolne lub zrośnięte, często są asymetryczne (często górny płatek ma paznokieć, jest większy i ma frędzlowatą krawędź. Pręcików jest od 3 do 70, u nasady zrośniętych. Pylniki otwierają się podłużnymi pęknięciami. Zalążnia górna, powstaje z wolnych lub zrastających się dwóch do 8 owocolistków zakończonych szczytowo znamionami. Z dna kwiatowego wyrasta miodnik, często o budowie asymetrycznej^[3].

Owoce

Torebki, czasem nie połączone ze sobą mieszki, rzadko pestkowce^[3].

Systematyka

Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Rodzina siostrzana w stosunku do Gyrostemonaceae w obrębie rzędu kapustowców. W stosunku do systemu APG III z 2009 zmiana polega na przeniesieniu tu rodzaju Borthwickia i plemienia Stixideae wcześniej zaliczanych do kaparowatych Capparaceae^[7].

Pozycja rodziny w systemie Cronquista (1981)

Gromada okrytonasienne, klasa dwuliścienne (Magnoliopsida Brongn.), podklasa ukęślowe (Dilleniidae Takht. ex Reveal & Tahkt.), rząd kaparowce (Capparales Hutch.), rodzina rezedowate (Resedaceae).

Pozycja rodzaju w systemie Reveala (1993–1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa ukęślowe (Dilleniidae Takht. ex Reveal & Tahkt.), nadrząd Capparanae Reveal, rząd kaparowce (Capparales Hutch.), podrząd Resedineae Engl., rodzina rezedowate (Resedaceae DC. ex Gray)^[8].

Wykaz rodzajów w ujęciu APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)^[9]

• Borthwickia W. W. Smith

Podrodzina Stixideae Hallier

• Forchhammeria Lieb.
• Neothorelia Gagnepain
• Stixis Loureiro
• Tirania Pierre

Podrodzina Resedeae Reichenbach

• Caylusea A. St.-Hil.
• Homalodiscus Bunge ex Boiss.
• Randonia Coss.
• Reseda L. – rezeda (w tym: Ochradenus Delile – ochradenus, Oligomeris Cambess.)
• Sesamoides Ortega

Przypisy