Rezerwat Pokazowy Żubrów (Białowieski PN)

Rezerwat Pokazowy Żubrów
Żubry w zagrodzie w Rezerwacie Pokazowym Żubrów
Państwo	Polska
Mezoregion	Równina Bielska
Data utworzenia	1929
Powierzchnia	27,9 ha
Położenie na mapie gminy Białowieża Rezerwat Pokazowy Żubrów
Położenie na mapie Polski Rezerwat Pokazowy Żubrów
Położenie na mapie województwa podlaskiego Rezerwat Pokazowy Żubrów
Położenie na mapie powiatu hajnowskiego Rezerwat Pokazowy Żubrów
52°42′19″N 23°47′46″E/52,705278 23,796111
Strona internetowa

Żubry na terenie Rezerwatu Pokazowego zimą

Rezerwat pokazowy żubrów – zwierzyniec utworzony w okresie międzywojennym w 1929 r.; był pierwszym krokiem ku restytucji ginącego żubra. Usytuowany przy drodze wojewódzkiej nr 689 łączącej Białowieżę z Hajnówką na terenie Nadleśnictwa Zwierzynieckie w Puszczy Białowieskiej^[1].

Historia

Po I wojnie światowej wymarły dwie ostatnie wolne populacje żubra w Puszczy Białowieskiej (1919) i na Kaukazie (1927). Krach populacji gatunku przeżyły jedynie 54 zwierzęta, w tym 39 wywodzących się bezpośrednio z populacji białowieskiej, żyjących wówczas w ogrodach zoologicznych i prywatnych kolekcjach. Dzięki potomkom tych zwierząt było możliwe rozpoczęcie prac nad restytucją gatunku. Założone w 1923 roku z inicjatywy profesora Jana Sztolcmana Międzynarodowe Towarzystwo Ochrony Żubra, którego celem było ratowanie żubra od zagłady oraz jego restytucja. Towarzystwo rozpoczęło działalność od spisu żubrów żyjących na świecie. Zarejestrowano je w Księdze Rodowodowej Żubrów, której pierwszy zeszyt ukazał się w 1932 roku w Republice Weimarskiej^[2][3][4].

W dniu 19 września 1929 r. jako pierwsze przywiezione zostały do Białowieży – pochodzący z Danii – żubrobizon Kobold i pochodzący z Niemiec – samiec Borusse, mający według niektórych źródeł domieszkę krwi żubra kaukaskiego^[1][5].

10 października 1929 r. przywieziono do rezerwatu dwa kolejne żubry: czystej krwi, pięcioletnią Bisertę i hybrydę Faworytę; 29 sierpnia 1930 żubrzycę Biscayę i żubrobizonkę Stolce. 28 czerwca 1931 przywieziono 20-letnie żubry: Hagena i Gatczynę (nie miały one znaczenia przy restytucji). 2 kwietnia 1935 przywieziono żubrzycę Bilmę. 17 kwietnia sprowadzono 3 letniego byka linii białowieskiej Plischa. W 1937 przyszło na świat pierwsze cielę linii białowieskiej – Polka. Rodzicami Polki byli Biscaya i Plisch. Polka padła w 1942 roku nie dając potomstwa^[1].

W 1932 r. rezerwat powiększono z 22 do 59 hektarów przez dobudowanie dużej 37-hektarowej zagrody, przeznaczonej dla żubrów czystej krwi. W jednej z małych zagród umieszczono sztuki pokazowe, które turyści mogli oglądać ze specjalnej trybuny. W czasie II wojny światowej zwierzęta ocalały i na koniec 1944 roku w białowieskim rezerwacie przebywało 17 żubrów, z czego 4 linii białowieskiej i 13 białowiesko-kaukaskiej. W 1945 roku rozpoczęto budowę nowego rezerwatu żubrów. Nowy obiekt o powierzchni 123 ha graniczył ze starym. Ich łączna powierzchnia po połączeniu w 1946 r. wynosiła 203,23 ha. Nazwano go rezerwatem hodowlanym^[1][5].

Obecny rezerwat o pow. 27,9 ha powstał w 1937 r., będąc początkowo miejscem restytucji tarpana leśnego. W 1951 zbudowano nowy rezerwat, bezpośrednio przylegający do pokazowego, o powierzchni 43,12 ha. Rozbudowana część stanowi zaplecze dla rezerwatu pokazowego. 1 maja 1955 r. został utworzony Ośrodek Hodowli Rzadkich Zwierząt, wchodzący w skład Białowieskiego Parku Narodowego i obejmujący rezerwaty zwierzęce oraz osadę Zwierzyniec. Po zaniechaniu prac nad restytucją tarpanów i utworzeniu w 1955 r. zagrody dla żubrów spełnia rolę obiektu turystycznego. Funkcjonowanie rezerwatu przerwał na ok. 10 lat remont kapitalny, który miał go zmodernizować i pozwolić na zwiększenie składu gatunkowego prezentowanych zwierząt. Ponownie rezerwat został udostępniony turystom w grudniu 1988 r.^[5][1]

Informacje turystyczne

W rezerwacie w warunkach zbliżonych do naturalnych eksponowane są żubry, koniki polskie, łosie, jelenie, sarny, dziki, żubronie (krzyżówka żubra z bydłem domowym), ryś i wilki.

Naprzeciwko wejścia do rezerwatu znajdują się kramiki z pamiątkami. Można w nich kupić wyroby artystów z regionu oraz miody z lokalnych pasiek. Rezerwat pokazowy zwiedza się spacerując wyznaczoną ścieżką, po obu stronach której rozmieszczone są wybiegi dla zwierząt. Na tablicach informacyjnych umieszczono dokładne informacje o danym gatunku i miejscu jego występowania. Przy rezerwacie rozpoczyna się ścieżka przyrodnicza Żebra Żubra^[5].

Przypisy

Bibliografia

• Piotr Bajko: Kalendarium białowieskiego żubra. Warszawa: Multico, 2004. ISBN 83-7073-403-0.
• Piotr Bajko: Białowieża : zarys dziejów do 1950 roku. Białowieża: staraniem aut. : Białowieski Ośrodek Kultury, 2001. ISBN 83-907153-1-7.
• Edward Więcko: Puszcza Białowieska. Warszawa: Państwowe Wydaw. Naukowe, 1984. ISBN 83-01-04597-3.
• Elżbieta Jabłońska, Józef Popiel: Moje spotkanie z żubrami. Białowieża: [Białowieski Park Narodowy], 2004. ISBN 83-87054-72-0.
• Zbigniew A Krasiński: Żubr : monografia przyrodnicza. Warszawa: Białowieża : Studio Fotografii Przyrodniczej „Hajstra”, 2004. ISBN 83-9-15832-4-4.

Linki zewnętrzne

• Rezerwat na stronach Białowieskiego Parku Narodowego