Rezerwat przyrody Świder

Świder
Ilustracja
Świder na granicy Józefowa i Otwocka
rezerwat wodny
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Mezoregion

Równina Garwolińska

Data utworzenia

16 stycznia 1978

Akt prawny

M.P. z 1978 r. nr 4, poz. 20, § 2

Powierzchnia

238 ha

Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Świder”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po prawej znajduje się punkt z opisem „Świder”
Ziemia52°07′43″N 21°25′03″E/52,128611 21,417500
Świder w pobliżu Sufczyna

Rezerwat przyrody Świderwodny rezerwat przyrody położony w obszarze miast Otwocka i Józefowa oraz gmin Wiązowna, Kołbiel i Siennica[1]. Rezerwat w gminie Kołbiel leży w otulinie Mazowieckiego Parku Krajobrazowego, częściowo obejmuje doliny rzek: Świdra i Mieni.

Został powołany Zarządzeniem Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 16 stycznia 1978 r. na powierzchni 238 ha.

Przedmiotem ochrony są rzeki Świder i Mienia z licznymi przełomami, zakolami i wodospadami oraz nadbrzeżną roślinnością. Ochroną objęto 41 kilometrów rzeki Świder, począwszy od Dłużewa do mostu w Świdrach Wielkich i fragment rzeki Mieni o długości około 5 km, od kładki w Wiązownie do jej ujścia do Świdra[2]. Chronione są pasy szerokości ok. 20 m znajdujące się po obu stronach koryt rzecznych.

Walory przyrodnicze

Rezerwat bogaty jest w faunę wodną i nadwodną. W latach poprzedzających powołanie rezerwatu stwierdzono tu 25 gatunków ryb (stanowi to 22% wszystkich znanych w Polsce gatunków). Wśród blisko 120 gatunków ptaków najcenniejsze były zimorodki, jaskółki brzegówki, kilka gatunków dzięciołów. Na terenach łąkowych występują derkacz, pustułka i srokosz. W okresie przelotów na rozlewiskach zatrzymują się dzikie gęsi i łabędzie. W ostatnich latach wzrosła liczebność tracza nurogęsi i żurawia. Coraz częściej pojawia się bielik. Ze ssaków na uwagę zasługują wydry. W okolicach Dłużewa występuje rzęsorek rzeczek, zębiełek białawy, ryjówki i kilka gatunków nietoperzy. Na wilgotnych łąkach pospolity jest nornik północny.

W wodach rezerwatu rosną rdestnice, grążele żółte i grzybienie białe. W nadrzecznych łęgach licznie występują przebiśniegi, złoć, kokorycz i pierwiosnek lekarski.

Obecnie fauna przyujściowej części rezerwatu jest nadal dość słabo poznana; o wielu grupach wiadomo niewiele więcej, niż w momencie utworzenia rezerwatu. Brak jest publikacji naukowych dotyczących większości grup zwierząt zamieszkujących dolinę Świdra (poza rybami, ptakami i ssakami). Nie wiadomo więc, czy w rezerwacie zachodzą jakieś niepokojące procesy, czy pojawiają się tu nowe gatunki lub czy znikają stare. Lepiej zbadany jest górny bieg Świdra, w tym część chroniona dodatkowo jako ostoja Natura 2000, gdzie występuje między innymi orzesznica leszczynowa.

Zagrożenia

Na chronionym odcinku rzeka zachowała naturalny charakter. Jedynie w niektórych miejscach powstały budowle zmieniające krajobraz i znaczenie rzeki. W Woli Karczewskiej wybudowano tamę, regulując poziom wód i niszcząc olszynę porastającą brzegi, skutkiem czego była kolejna zmiana koryta rzeki, rwanie gruntu i zmiana (a być może zniknięcie) siedlisk zimorodków. Obecnie konstrukcja tamy jest popękana i obiekt jest wykorzystywany do niewielkiego piętrzenia wody.

W kilku miejscach, m.in. w Woli Karczewskiej – najniżej położonej wsi, ogrodzenia zabudowań docierają praktycznie do samego nurtu rzeki, przerywając tym samym ciągłość korytarza ekologicznego, jaki stanowi dolina Świdra. Stałym zagrożeniem dla rezerwatu są śmieci, w tym pozostawiane przez turystów i sezonowych mieszkańców, jak również nielegalne wycinanie nadbrzeżnych krzewów i drzew, oraz usuwanie naturalnych przeszkód z koryta rzeki kształtujących jej nurt i siedliska wielu gatunków ryb.

W 2018 roku w odcinku rezerwatowym wystąpiły kolejne naruszenia koryta Mieni i Świdra związane z przebudową drogi krajowej Warszawa-Lublin (mosty w Wiązownej i Wólce Mlądzkiej). Doszło też do dewastacji łęgów.

Zobacz też

Przypisy

  1. Rezerwat przyrody Świder. W: Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody [on-line]. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. [dostęp 2019-03-15].
  2. Rezerwat przyrody Świder. W: artykuł prasowy [on-line]. Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. [dostęp 2020-10-19].

Bibliografia

  • Irena Borzęcka, Paweł Buras, Zbigniew Gasiński, Charakterystyka zespołów i zasobów ryb w dorzeczu Świdra, Żabieniec, lipiec 2002 [dostęp 2006-09-13] [zarchiwizowane z adresu 2009-04-22] (pol.).
  • Lesiński G, Stolarz P, Gryz J, Dąbrowski R, Krauze-Gryz D, Skrzypiec-Nowak P, Świć J.:  Small mammals in the diet of owls in the Masovian Landscape Park and in adjacent areas. Fragmenta Faunistica 2016, 2, 73-86.

Media użyte na tej stronie

Relief Map of Poland.svg
Autor: TUBSEmail Silk.svg Gallery, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location map of Poland
Green pog.svg
Shiny green button/marker widget.
Swider sufczyn.jpg
(c) ​wikipedia user Narvik86, CC-BY-SA-3.0
Rzeka Świder - widok z Sufczyna
Masovian Voivodeship Relief location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Relief location map of Masovian Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 53.55N
  • S: 50.95 N
  • W: 19.15 E
  • E: 23.25 E
Świder1 - Mateusz Włodarczyk ©.JPG
Autor: Mateusz Włodarczyk, Licencja: CC BY-SA 4.0
Rzeka Świder (widok z mostu drogowego pomiędzy Otwockiem a Józefowem)