Rezerwat przyrody Perkuć

Perkuć
Ilustracja
rezerwat leśny
Państwo

 Polska

Województwo

 podlaskie

Mezoregion

Równina Augustowska

Data utworzenia

1970

Akt prawny

M.P. z 1970 r. nr 27, poz. 228
M.P. z 1985 r. nr 17, poz. 135

Powierzchnia

209,82 ha

Ochrona

czynna

Położenie na mapie gminy Płaska
Mapa konturowa gminy Płaska, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Perkuć”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Perkuć”
Położenie na mapie województwa podlaskiego
Mapa konturowa województwa podlaskiego, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Perkuć”
Położenie na mapie powiatu augustowskiego
Mapa konturowa powiatu augustowskiego, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Perkuć”
Ziemia53°53′22″N 23°20′00″E/53,889444 23,333333

Rezerwat przyrody Perkućrezerwat przyrody położony na terenie gminy Płaska w powiecie augustowskim w województwie podlaskim.

Charakterystyka

Rezerwat powołano Zarządzeniem Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 15 lipca 1970[1]. Według aktu powołującego powierzchnia rezerwatu wynosiła 64,45 ha[1]. W 1985 powierzchnia rezerwatu została powiększona do 209,82 ha[2]. Według pomiarów nadleśnictwa z lat 2005–2014 powierzchnia ewidencyjna wynosi 208,44 ha i wymaga skorygowania w zarządzeniach[3].

W aktach prawnych nie określono rodzaju, typu i podtypu rezerwatu[4]. W materiałach Nadleśnictwa Płaska określany jest jako rezerwat leśny, zaś typ jego ekosystemu jako leśny i borowy[5].

Celem ochrony w rezerwacie według aktu powołującego było zachowanie ze względów naukowych i dydaktycznych boru sosnowo-świerkowego typowego dla Puszczy Augustowskiej, o charakterze pierwotnym[1]. Zarządzenie z 1985 określiło cel ochrony jako zachowanie naturalnych zbiorowisk roślinnych związanych z zanikającym zbiornikiem wodnym[2]. Program ochrony przyrody nadleśnictwa Płaska uszczegóławia cel ochrony jako zachowanie naturalnych, dobrze wykształconych zbiorowisk borów mieszanych sosnowo-świerkowych, zbiorowisk bagiennych okalających zarastające jezioro Kruglak, ekosystemu wodnego jeziora, jak również całości procesów ekologicznych rezerwatu[5].

Rezerwat leży na obszarze Nadleśnictwa Płaska w obrębie Płaska w leśnictwie Mały Borek (oddziały 98, 99, 115, 116, 132, 133a-h, 150, 151a-h, 152a-f, 168a-f, 169a-h, 170a,b, 171a)[5]. Długość granic rezerwatu wynosi około 8,8 km, z czego około 3,7 km to granica z lasami gospodarczymi, 3,9 km z wodami Kanału Augustowskiego i jeziorem Mikaszewo, a 1,2 km z drogą powiatową nr 1209B[6].

Flora i fauna

Teren rezerwatu ma bogate ukształtowanie, dzięki czemu występuje w nim duża różnorodność zbiorowisk roślinnych charakterystycznych dla Puszczy Augustowskiej[6].

W północnej i południowo-zachodniej części rezerwatu położone są wyniesienia morenowe, okalające zatorfione obniżenie z jeziorem Kruglak[7]. Porasta je sosnowo-świerkowy bór mieszany z dość ubogim runem, ale dobrze rozwiniętą warstwą mchów[7]. Dużą część jeziora zajmują zbiorowiska roślinności wodnej otoczone pierścieniem szuwaru[7].

W północno-wschodniej części rezerwatu, u podnóża wyniesienia morenowego, występują niewielkie obszary grądu i olsu[7].

Środkową i wschodnią część obniżenia w rezerwacie zajmują zbiorowiska torfowiskowe z brzozowo-świerkowym borem torfowcowym, na który składa się brzoza omszona i świerk pospolity z niewielką domieszką olszy czarnej i sosny[7]. Dość duże powierzchnie zajmuje tu też bór świerkowy torfowcowy z dobrze rozwiniętą warstwą mchów (głównie torfowców) oraz zespoły turzyc[7].

Przeciętny wiek drzew w rezerwacie według danych z 2015 wynosił 117 lat, udział siedlisk borowych 52,5%, zaś gatunków iglastych – 72,3%[8].

Wybrane rośliny i grzyby na terenie rezerwatu objęte ochroną gatunkową:

Badania z 1985 wykazały obecność na terenie rezerwatu przynajmniej ośmiu gatunków mrówek, zakładających gniazda w zmurszałych pniakach, w ziemi pod kamieniami oraz przy pniach świerków[10]. Najliczniej występowała hurtnica pospolita, mniej licznie wścieklica uszatka, gmachówka cieśla i Myrmica laevinodis, zaś sporadycznie wścieklica Schencka, podziemnica cieniolubna, kartonówka zwyczajna i Camponotus vagus[10].

Ochrona i zagrożenia

Obszar rezerwatu objęty jest ochroną czynną[11]. Nadzór nad rezerwatem sprawuje Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Białymstoku[4]. Rezerwat leży też na terenie obszaru specjalnej ochrony ptaków „Puszcza Augustowska” (PLB200002) w sieci Natura 2000[12].

Od 2008 obowiązuje dla rezerwatu plan ochrony przyrody[11]. Plan ten identyfikuje zagrożenia dla rezerwatu oraz sposoby ich eliminacji lub ograniczenia[11]:

ZagrożeniaDziałania ochronne
zagrożenia ze strony szkodników owadzichmonitoring stan sanitarnego lasu, inwentaryzacja posuszu, wykładanie pułapek feromonowych
presja turystycznakontrola porządku i przestrzegania przepisów, ograniczanie dzikiego biwakowania, konserwacja ławek, zadaszeń i tablic informacyjnych
zmniejszanie powierzchni siedlisk owadów związanych z martwymi i starymi drzewamipozostawienie martwych i zamierających drzew, nieniosących ryzyka zasiedlenia owadami zagrażającymi trwałości lasu
redukcja liczebności ptaków związanych ze starymi dziuplastymi drzewamizachowanie starodrzewi, zwłaszcza drzew dziuplastych
utrudniony dojazd pojazdów straży pożarnej i służby leśnejoczyszczanie drogi, usuwanie przydrożnych uszkodzonych drzew
rozprzestrzenianie się pasożytów wśród ptaków zasiedlających budki lęgoweczyszczenie budek lęgowych

Drzewostany sosnowe starszych klas wieku są w większości przerzedzone i w znacznym stopniu porażone przez hubę[13]. Naturalne odnawianie się sosny jest hamowane przez dynamicznie rozwijający się świerk, co utrudnia spełnienie głównego celu rezerwatu, czyli zachowania zbiorowisk boru świerkowo-sosnowego[13]. Na drzewostany siedlisk wilgotnych i bagiennych położonych w środkowej części rezerwatu przy jeziorze Kruglak negatywny wpływ mają nagłe zmiany stosunków wodnych, zwłaszcza podtopienia, powodujące usychanie drzew i powstawanie płazowin[13].

Przypisy

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Relief Map of Poland.svg
Autor: TUBSEmail Silk.svg Gallery, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location map of Poland
Powiat augustowski location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa powiatu augustowskiego, Polska
Green pog.svg
Shiny green button/marker widget.
Rezerwat prerkuc 03.jpg
Autor: Lilly M, Licencja: CC BY-SA 3.0
Ten plik powstał przy wsparciu finansowym Wikimedia Polska, w ramach realizacji Uchwały Zarządu nr UZ 2009-23. (Zgłoś swój projekt!)
Podlaskie Voivodeship Relief location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Relief ocation map of Podlaskie Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 54.50 N
  • S: 52.17 N
  • W: 21.45 E
  • E: 24.10 E
Płaska (gmina) location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa gminy Płaska, Polska