Korzeniarowate

Korzeniarowate
Ilustracja
Rhizophora racemosa
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

malpigiowce

Rodzina

korzeniarowate

Nazwa systematyczna
Rhizophoraceae Persoon
Syn. Pl. 2: 2. Nov 1806[3]
Typ nomenklatoryczny

Rhizophora L. (1753)[3]

Zasięg
Mapa zasięgu
Bruguiera gymnorrhiza

Korzeniarowate (Rhizophoraceae Pers.) – rodzina roślin okrytonasiennych z rzędu malpigiowców. Skupia około 150 gatunków z kilkunastu rodzajów spotykanych na wszystkich kontynentach w strefie tropikalnej[2]. Ślady kopalne wskazują na ich dawne występowanie także w Europie. Rośliny te rosną zarówno wzdłuż wybrzeży morskich, jak i w głębi lądu, przy czym do najbardziej znanych należą te tworzące lasy namorzynowe (rodzaje: korzeniara Rhizophora, Bruguiera, Ceriops i Kandelia)[4]. Rośliny te wykorzystywane są wyrobu węgla drzewnego, drewno niektórych gatunków ma znaczenie komercyjne, często wykorzystywane jest też w wiwariach. Największą rolę rośliny te odgrywają jednak w ochronie brzegów morskich[5].

Morfologia

Pokrój
Zimozielone rośliny krzewiaste i drzewa, często z korzeniami powietrznymi i zgrubiałymi węzłami[5].
Liście
Okazałe, skórzaste i naprzeciwległe, rzadziej okółkowe, często skupione na końcach pędów. Całobrzegie lub w różnym stopniu piłkowate (czasem tylko w górnej części liścia)[5].
Kwiaty
Obupłciowe i promieniste, często z hypancjum – dno kwiatowe talerzykowate lub wydłużone obejmuje dolną, wpół dolną, czasem górną zalążnię. Powstaje ona z dwóch do pięciu, rzadko z 20 owocolistków. Szyjka słupka jest pojedyncza, rzadko są trzy[5]. W każdej przegrodzie znajdują się zwykle po dwa centralnie ułożone zalążki. Pręciki wyrastają w jednym okółku (nawet jeśli ich liczba jest zwielokrotniona), zwykle pojedynczo lub w kępkach otoczone są przez zwijające się lub podzielone płatki korony. Okazałe działki kielicha (od 3 do 16) są mięsiste i pozostają na owocu[4][5].
Owoce
Zwykle jagody[4][2], rzadziej skórzaste i niepękające torebki albo pestkowce. Zawierają od jednego do wielu nasion[5]. U czterech rodzajów występuje żyworodność – zarodek rozwija się i kiełkuje wewnątrz owocu wiszącego jeszcze na roślinie matecznej[4].

Systematyka

Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Rodzina siostrzana dla krasnodrzewowatych (Erythroxylaceae) w obrębie obszernego rzędu malpigiowców (Malpighiales) należącego do kladu różowych w obrębie okrytonasiennych[2].

←


Ctenolophonaceae




Erythroxylaceae – krasnodrzewowate



Rhizophoraceae – korzeniarowate






Irvingiaceae – irwingiowate



Pandaceae





Ochnaceae – ochnowate





Clusiaceae – kluzjowate



Bonnetiaceae





Calophyllaceae – gumiakowate




Hypericaceae – dziurawcowate



Podostemaceae – zasennikowate







Wykaz rodzajów[6][7]
  • Anopyxis (Pierre) Engl.
  • Blepharistemma Wall. ex Benth.
  • Bruguiera Savigny
  • Carallia Roxb.
  • Cassipourea Aubl.
  • Ceriops Arn.
  • Comiphyton Floret
  • Crossostylis J. R. Forst. & G. Forst.
  • Dactylopetalum Benth.
  • Gynotroches Blume
  • Kandelia (DC.) Wight & Arn.
  • Macarisia Thouars
  • Paradrypetes Kuhlm.
  • Pellacalyx Korth.
  • Rhizophora L. – korzeniara
  • Sterigmapetalum Kuhlm.

Zastosowanie

Gatunki drzewiaste mają drewno ciężkie i twarde, chętnie wykorzystywane na opał lub w budownictwie. Ze względu wyjątkowo dużą zawartość garbników (w korze nawet do 45%) rośliny te używane są także w garbarstwie. Kiełkujące siewki roślin z rodzaju Bruguiera są spożywane na Półwyspie Malajskim[4].

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ a b c d Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2011-05-05] (ang.).
  3. ↑ a b James Reveal: Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium. [dostęp 2011-05-05]. (ang.).
  4. ↑ a b c d e Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe. Warszawa: Muza SA, 1998, s. 270-273. ISBN 83-7079-778-4.
  5. ↑ a b c d e f Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 304-305. ISBN 978-1-842466346.
  6. ↑ List of genera in family Rhizophoraceae. Kew, Vascular Plant Families and Genera. [dostęp 2011-05-05]. (ang.).
  7. ↑ Genera of Rhizophoraceae. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2011-05-05]. (ang.).

Media użyte na tej stronie

Rhizophora trees.jpg
Autor: Ulf Mehlig, Licencja: CC BY-SA 2.5
Rhizophora racemosa trees in mangrove forest near Vigia, Pará, North Brazil.
Rhizophoraceae Distribution.svg
Autor: Ninjatacoshell, Licencja: CC BY-SA 3.0
The range of the plant family Rhizophoraceae, according to [1].


Key:

 
Tropical trees.

 
Mangroves.