Rhodospatha

Rhodospatha
Ilustracja
Rhodospatha latifolia
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

żabieńcowce

Rodzina

obrazkowate

Podrodzina

Monsteroideae

Rodzaj

Rhodospatha

Nazwa systematyczna
Rhodospatha Poepp.
Nov. Gen. Sp. Pl. 3: 91 (1845)
Typ nomenklatoryczny

Rhodospatha latifolia Poepp.[3]

Synonimy
  • Anepsias Schott
  • Atimeta Schott[4]

Rhodospatha Poepp. – rodzaj roślin z rodziny obrazkowatych, obejmujący około 27 gatunków pochodzących z kontynentalnej Ameryki tropikalnej, występujących na obszarze od Meksyku do Brazylii, Boliwii i Gujany Francuskiej[4]. Nazwa naukowa rodzaju pochodzi od greckich słów ροδόν (rodon – róża, różowy) i σπάθη (spathe – szabla, w bot. pochwa kwiatostanu) i odnosi się do koloru wnętrza tego elementu kwiatostanu u niektórych gatunków[5].

Morfologia

Łodyga
Przeważnie pnąca, osiągająca długość kilku metrów, gruba, o krótkich międzywęźlach.
Liście
Rośliny tworzą wiele liści położonych na łodydze naprzeciwlegle. Ogonki liściowe wierzchołkowo kolankowate, tworzące długą pochwę liściową. Blaszki liściowe podłużno-eliptyczne, mniej więcej skośne, zawsze całobrzegie. Nerwacja pierwszorzędowa pierzasta, liczna, zbiegająca się do żyłki marginalnej; drugo- i trzeciorzędowa równolegle-pierzasta; dalsza siatkowata.
Kwiaty
Pojedynczy kwiatostan typu kolbiastego pseudancjum wyrasta na pędzie kwiatostanowym dłuższym lub krótszym od ogonka liściowego. Pochwa kwiatostanu szeroko- lub podłużno-jajowata, spiczasta, wewnątrz żółtawo-biała, kremowa, purpurowa lub różowa. Kolba siedząca lub osadzona na długiej szypule, cylindryczno-stożkowata, w dolnym odcinku pokryta prątniczkami lub kwiatami żeńskimi, wyżej kwiatami obupłciowymi, pozbawionymi okwiatu, składającymi się z 4 wolnych pręcików i pojedynczej zalążni. Pręciki o równowąskich nitkach i jajowatych lub eliptycznych pylnikach, otwierających się przez podłużną szczelinę. Zalążnia spłaszczona, odwrotnie stożkowata do cylindrycznej, dwukomorowa, wielozalążkowa (jedynie u Rhodospatha venosa w każdej komorze znajduje się kilka zalążków). Zalążki anatropowe do hemianatropowych, powstające z osiowych (rzadziej subbazalnych) łożysk. Szyjka słupka szersza od zalążni, pryzmatyczna, ścięta do wypukłej, zakończona równowąskim lub eliptycznym znamieniem.
Owoce
Cylindryczno-pryzmatyczne, ścięte jagody. Nasiona okrągło-nerkowate, spłaszczone, o kruchej, bardzo twardej łupinie[6].
Gatunki podobne
Przedstawiciele plemienia Monstereae, od których różni się przede wszystkim szczegółami budowy zalążni[5].

Biologia i ekologia

Rozwój
Wieloletnie, wiecznie zielone pnące epifity lub reofity[6], a także naziemne chamefity (Rhodospatha mukuntakia[7] i R. moritziana[8]).
Siedlisko
Wilgotne lasy równikowe[6].
Interakcje z innymi gatunkami
Liście Rhodospatha wendlandii służą nietoperzom z gatunku Vampyressa pusilla z rodziny liścionosowatych do budowania kryjówek, chroniących je przed upałem i deszczem[9]. Niektóre gatunki Rhodospatha są roślinami żywicielskimi dla motyli Cithaerias pireta z podrodziny oczennicowatych[10].
Genetyka
Liczba chromosomów 2n = 28, 56[6].

Systematyka

Pozycja rodzaju według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)
Należy do plemienia Monstereae[11], podrodziny Monsteroideae, rodziny obrazkowatych (Araceae), rzędu żabieńcowców (Alismatales) w kladzie jednoliściennych (ang. monocots)[2].
Gatunki[4]
  • Rhodospatha acosta-solisii Croat
  • Rhodospatha badilloi G.S.Bunting
  • Rhodospatha bolivarana G.S.Bunting
  • Rhodospatha boliviensis Engl. & K.Krause
  • Rhodospatha brachypoda G.S.Bunting
  • Rhodospatha brent-berlinii Croat
  • Rhodospatha cardonae G.S.Bunting
  • Rhodospatha densinervia Engl. & K.Krause
  • Rhodospatha dissidens Sodiro
  • Rhodospatha falconensis G.S.Bunting
  • Rhodospatha forgetii N.E.Br.
  • Rhodospatha guasareensis G.S.Bunting
  • Rhodospatha katipas Croat
  • Rhodospatha kraenzlinii Sodiro
  • Rhodospatha latifolia Poepp.
  • Rhodospatha monsalveae Croat & D.C.Bay
  • Rhodospatha moritziana Schott
  • Rhodospatha mukuntakia Croat
  • Rhodospatha oblongata Poepp.
  • Rhodospatha pellucida Croat & Grayum
  • Rhodospatha perezii G.S.Bunting
  • Rhodospatha piushaduka Croat
  • Rhodospatha robusta Sodiro
  • Rhodospatha statutii Sodiro
  • Rhodospatha steyermarkii G.S.Bunting
  • Rhodospatha venosa Gleason
  • Rhodospatha wendlandii Schott

Zagrożenie i ochrona

Cztery gatunki z rodzaju Rhodospatha znajdują się w Czerwonej księdze gatunków zagrożonych ze statusem „niedostatecznie rozpoznane” (DD – data deficient): Rhodospatha dammeri (od 2002 roku uznany za synonim R. densinervia), R. dissidens, R. robusta i R. statutii. Wszystkie te taksony są endemiczne dla Ekwadoru i znane jedynie z pojedynczych lokalizacji[12].

Zastosowanie

Rośliny alimentacyjne
Liście Rhodospatha latifolia są jadane jako jarzyna[13].
Rośliny lecznicze
Lud Asháninka stosuje R. latifolia w medycynie tradycyjnej: przede wszystkim łodyg tych roślin, które są żute świeże lub pity jest sporządzony z nich wywar, w razie pasożytów żołądka, łodygi przykładane są również zewnętrznie w razie zwyrodnienia łopatek. Innym surowcem są liście, z których wywar stosowany jest zewnętrznie w razie grzybicy[14].
Inne zastosowania
Łodygi niektórych gatunków służą do produkcji koszy[13].

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-10-26] (ang.).
  3. ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2010-10-26]. (ang.).
  4. ↑ a b c Rafael Govaerts, David G. Frodin: World Checklist and Bibliography of Araceae (and Acoraceae). The Board of Trustees of the Royal Botanic Gardens, Kew, 2002. [dostęp 2010-10-26]. (ang.).
  5. ↑ a b Adolf Engler, Kurt Krause. Araceae-Monsteroideae. „Das Pflanzenreich”. 37, s. 90-96, 1908. Adolf Engler. (łac.). 
  6. ↑ a b c d Simon J. Mayo, Josef Bogner, Peter C. Boyce: The Genera of Araceae. Eleanor Catherine (ilustr.). Kew: The Trustees, Royal Botanic Gardens, 1997, s. 135-138. ISBN 1-900347-22-9. OCLC 468572283. (ang.).
  7. ↑ Thomas B. Croat, Amparo Acebey. New Species of Araceae from Bolivia and the Tropical Andes. „Novon”. 15 (1), s. 95-96, 2005. (ang.). 
  8. ↑ Barry Edward Hammel: Manual de plantas de Costa Rica. St. Louis, Mo.: Missouri Botanical Garden Press, 2003, s. 172. ISBN 1-930723-22-9.
  9. ↑ Thomas H. Kunz: Bat Ecology. Chicago: University Of Chicago Press, 2003, s. 37. ISBN 0-226-46207-2. (ang.).
  10. ↑ Carrol L. Henderson: Butterflies, moths and other invertebrates of Costa Rica: a field guide. Austin: University of Texas Press, 2010, s. 84. ISBN 978-0-292-71966-8.
  11. ↑ L.I. Cabrera et al. Phylogenetics relationships of aroids and duckweeds (Araceae) inferred from coding and noncoding plastid DNA. „American Journal of Botany”. 95(9), s. 1153-1165, 2008. (ang.). 
  12. ↑ G. Benavides i N. Pitman: IUCN 2010. IUCN Red List of Threatened Species. Version 2010.3.. 2003. [dostęp 2010-10-26].
  13. ↑ a b Perdita Pohle, Sylvia Reinhardt: Indigenous knowledge of plants and their utilization among the Shuar of the lower tropical mountain forest in southern Ecuador. 2004. [dostęp 2010-10-27]. (ang.).
  14. ↑ Medicinal plants from the native community of Bajo Quimiriki. [dostęp 2010-10-27]. (ang.).

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Rhodospatha latifolia DPR.png
Rhodospatha latifolia