Ricardo Montalbán

Ricardo Montalbán
Ilustracja
Ricardo Montalbán w serialu Wyspa fantazji (1977)
Imię i nazwiskoRicardo Gonzalo Pedro Montalban y Merino
Data i miejsce urodzenia25 listopada 1920
Meksyk
Data i miejsce śmierci14 stycznia 2009
Los Angeles
Zawódaktor
Współmałżonek

Georgiana Young
(1944–2007; jej śmierć)

Lata aktywności1941–2009
Odznaczenia
Kawaler Orderu Świętego Grzegorza Wielkiego

Ricardo Montalbán, właśc. Ricardo Gonzalo Pedro Montalbán y Merino[1] (ur. 25 listopada 1920 w Meksyku, zm. 14 stycznia 2009 w Los Angeles) – amerykański aktor filmowy i telewizyjny pochodzenia latynoskiego. Najbardziej znany z seriali telewizyjnych: Dynastia i Dynastia Colbych, gdzie wcielił się w postać Zacka Powersa, z roli Khana Nooniena Singha w serialu Star Trek oraz filmie Star Trek II: Gniew Khana; a także z pamiętnych ról w komediach: Wyścig armatniej kuli II (1984) i Naga broń: Z akt Wydziału Specjalnego (1988). Inne znaczące filmy w jego karierze to m.in.: Sayonara (1957), Jesień Czejenów (1964), Ucieczka z Planety Małp (1971), Podbój Planety Małp (1972) czy Znak Zorro (1974). Gościnnie pojawiał się w popularnych serialach telewizyjnych, m.in.: Bonanza, Doktor Kildare, Prawo Burke’a, Columbo, Życie jak sen.

Jego aktorska kariera trwała ponad 60 lat[2]. Po raz pierwszy pojawił się na ekranie w 1943, po raz ostatni wystąpił w filmie w 2003. Próbował także swoich sił jako aktor dubbingowy; m.in. ostatnio podkładał głos w filmie animowanym Po rozum do mrówek (2006).

Wczesne lata

Urodził się w Meksyku[3], w rodzinie katolickiej[4] jako syn hiszpańskich imigrantów Ricardy Merino Jiménez i Genaro Balbino Montalbána Busano, kierownika sklepu[5][6]. Urodził się z tętniczo-żylną deformacją kręgosłupa. Wychowywał się w Torreón. Montalbán miał siostrę Carmen i dwóch braci - Pedro i Carlosa. Jako nastolatek przeprowadził się do Los Angeles, gdzie uczęszczał z Carlosem do Belmont High School i Fairfax High School[4]. W 1940 przeprowadzili się do Nowego Jorku, a Montalbán zdobył niewielką rolę w sztuce Her Cardboard Lover[7].

Kariera

Debiutował na ekranie jako chórzysta w trzyminutowym filmie muzycznym Soundies (1941). Potem znalazł się w obsadzie komedii Trzech muszkieterów (Los tres mosqueteros, 1942) z Cantinflasem w roli D’Artagnana, Kat z Sewilli (El verdugo de Sevilla, 1942), dramacie La virgen que forjó una patria (1942) z Ramónem Novarro i dramacie przygodowo-wojennym Ucieczka (La Fuga, 1944) na podstawie opowiadanie Baryłeczka Guy de Maupassanta.

W 1943 powrócił do Hollywood, a studia filmowe domagają się zmiany nazwiska na Ricky Martin. Jego pierwszą główną rolą był Pablo Rodriguez w filmie noir BORDER INCIDENT (1949). Został pierwszym latynoskim aktorem na okładce magazynu „Life”[7]. W 1951, podczas kręcenia westernu Williama Wellmana Missouri (Across the Wide Missouri) z Clarkiem Gable, odniósł obrażenia kręgosłupa podczas upadku z konia, co spowodowało utykanie, które ukrywał[8]. W 1955 po raz pierwszy trafił na Broadway jaki Chico w musicalu Seventh Heaven. W 1957 zdobył nominację do Tony Award za występ jako Koli w musicalu Jamaica[9] z Leną Horne. W 1973 zagrał Dona Juana w komedii George’a Bernarda Shawa Don Juan w piekle[10]. W 1978 za rolę Satangkai w serialu ABC Jak zdobywano Dziki Zachód (How the West Was Won, 1978) otrzymał nagrodę Emmy[8]. Jako czarny charakter Zack Powers w operze mydlanej Dynastia Colbych (1985–1987) był nominowany do nagrody Soap Opera Digest w 1986 i 1988.

W 1969 pomógł założyć organizację Nosotros, która obaliła negatywne stereotypy Latynosów z branży filmowej i telewizyjnej. Chociaż nie był już związany z Nosotros, kontynuował prace nad różnymi innymi projektami, w tym American Lung and Heart Association, American Cancer Society oraz różnymi instytucjami społecznymi, edukacyjnymi i charytatywnymi.

W 1980 została wydana jego autobiografia Reflections: A Life in Two Worlds[8].

Życie prywatne

Jego małżeństwo było jednym z najbardziej udanych w aktorskim środowisku. Georgina Young, siostra przyrodnia aktorki Loretty Young, była jego żoną przez 63 lata (od 26 października 1944 do jej śmierci w dniu 13 listopada 2007). Owocem tego związku jest czworo dzieci; dwóch synów – Victor i Mark (ur. 1947) oraz dwie córki – Laura (ur. 1949) i Anita (ur. 1952).

W 1998 papież Jan Paweł II przyznał mu Order Świętego Grzegorza Wielkiego[8].

Zmarł 14 stycznia 2009 w Los Angeles w wieku 88 lat. Dokładna przyczyna śmierci została później ujawniona jako niewydolność serca[11].

Filmografia

Gwiazda Montalbána na Hollywoodzkiej Alei Sławy w dniu Jego śmierci

Filmy fabularne

Seriale TV

Nagrody

Bibliografia

  • Ricardo Montalbán. T. 50: Kolekcja Alfred Hitchcock Przedstawia. Poznań: Oxford Educational Sp. z o.o., marzec 2011, s. 18. ISBN 978-83-252-1436-4.

Przypisy

  1. ↑ Ricardo Montalbán (ang.). Listal. [dostęp 2019-10-20].
  2. ↑ Lorenza Muñoz (2009-01-15): Ricardo Montalban dies at 88; 'Fantasy Island' actor (ang.). „Los Angeles Times”. [dostęp 2013-02-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-05)].
  3. ↑ Personalidade: Ricardo Montalbán (México) (port.). InterFilmes.com. [dostęp 2019-10-20].
  4. ↑ a b Ricardo Montalbán - Actor (rum.). CineMagia.ro. [dostęp 2017-04-27].
  5. ↑ Ricardo Montalban Biography (1920-) (ang.). Film Reference. [dostęp 2019-10-20].
  6. ↑ Ricardo Montalbán What Nationality Ancestry Race (ang.). Ethnicity of Celebs. [dostęp 2019-10-20].
  7. ↑ a b Ricardo Montalbán (cz.). ČSFD.cz. [dostęp 2019-10-20].
  8. ↑ a b c d Ricardo Montalbán Actor (ang.). „TV Guide”. [dostęp 2019-10-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-10-20)].
  9. ↑ Ricardo Montalbán Biography (ang.). TV.com. [dostęp 2019-10-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-10-20)].
  10. ↑ Ronald Bergan (2009-01-16): Obituary: Ricardo Montalban (ang.). „The Guardian”. [dostęp 2017-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-05-04)].
  11. ↑ Claire Dederer, Bruce Weber (2009-01-15): Ricardo Montalban, early Latino leading man, dies (ang.). „The New York Times”. [dostęp 2017-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-04-27)].

Linki zewnętrzne

Nagroda Gildii Aktorów Ekranowych za całokształt twórczości

Media użyte na tej stronie

Ricardo Montalbán Hollywood Walk of Fame Star.jpg
Autor: Al Pavangkanan, Licencja: CC BY 2.0
Ricardo Montalbán's Hollywood Walk of Fame Star after his death.
Fantasy Island Ricardo Montalban (cropped).jpg
Photo of Ricardo Montalban and Herve Villechaize from the television program Fantasy Island.
Order of St. Gregory the Great.png
Baretka Orderu Świętego Grzegorza Wielkiego (Watykan)