Richard Anuszkiewicz

Amerykański prezydent Lyndon B. Johnson przed obrazem Anuszkiewicza (1965).

Richard Joseph Anuszkiewicz^[1] (ur. 23 maja 1930 w Erie, zm. 19 maja 2020 w Englewood^[1][2]) – amerykański malarz i grafik, przedstawiciel op-artu i hard-edge paintingu.

Życiorys

Urodzony 23 maja 1930 w Erie w stanie Pensylwania jako syn emigrantów z Polski, Adama Anuszkiewicza i Wiktorii z Jankowskich^[1]. Uczył się w Cleveland Institute of Art, w stanie Ohio, w latach 1948–1953. Ukończył studia na wydziale Sztuki i Architektury Uniwersytetu Yale'a (razem z Josefem Albersem), gdzie uzyskał tytuł magistra sztuk pięknych. Wyróżnikiem sztuki Richarda Anuszkiewicza od początku jego twórczości była linia – świadczy o tym napisana u Josefa Albersa praca studencka, zatytułowana Kreacja przestrzeni poprzez rysunek linii. Był jednym z prekursorów op-artu, kierunku panującego w sztuce w latach 60. XX wieku.

Działalność artystyczna

Po ukończeniu serii grafik i obrazów, tytułowanych podobnie jak serigrafie – Świątynia Ognistej Czerwieni, czy Świątynia Wieczornej Żółcieni – Anuszkiewicz zrealizował serię dużych, malowanych obiektów z drewna, o różnych kształtach, bezpośrednio wchodzących w przestrzeń. Dzięki niewielu zabiegom – poprzez zróżnicowanie grubości pionowych linii jednej barwy, położonych na skontrastowanym, prawie monochromatycznym tle – artysta doprowadzał do przestrzennego promieniowania koloru. Prace te, których źródłem była między innymi „Świątynia Złotej Czerwieni”, zostały skonstruowane inaczej niż wcześniejsze op-artowskie obrazy – bez wykorzystywania typowej dla tego kierunku iluzji optycznej i jej percepcji.

W nowym cyklu Anuszkiewicza dostrzeżono nie tylko umiejętność manipulowania układami form i kolorów, zasadniczych dla op-artu, ale także obecność głębszych, kreujących całe dzieło „demiurgicznych” idei, odnoszących się do całości rzeczywistości. Wiedzę o iluzyjnym sposobie budowania form i możliwościach wywoływania przez nie poczucia ruchu, artysta od dawna miał już za sobą: z początkiem lat sześćdziesiątych zrealizował wiele prac, w których zajmowało go pozorne poruszanie się zgeometryzowanych figur w przestrzeni. W tym samym czasie w innych obrazach sugerował istnienie ruchu i pulsowanie płaszczyzn, posługując się głównie diagonalnie ustawionym kolorem.

Najchętniej wykorzystywał jednak regularne figury i linie proste. To właśnie one najczęściej konstruowały zgeometryzowane, podstawowe formy. Ich poetyczność i rzeczowość podkreślały oszczędnie stosowane barwy – zindywidualizowane w tonacjach, obecne w postaci wytrawnych, długich linii, wywoływały wrażenie promieniowania światła lub pulsowania płaszczyzn.

W połowie lat osiemdziesiątych krytycy amerykańscy uznali Anuszkiewicza za jednego z najważniejszych twórców op-artu, kontynuującego tradycje wielkiej klasyki malarskiej. Wymieniali przy tym nie tylko nazwiska Mondriana, Malewicza i Albersa, ale także Moneta, Seurata czy Matisse’a, uważając że kreowana przez Anuszkiewicza przestrzeń, jest uzyskiwana poprzez specyficzny sposób stosowania linii i koloru.

Wystawy

Przypisy

Bibliografia

• David Madden i Nicholas Spike. Richard Anuszkiewicz: Catalogue Raisonné, Florencja: Centro Di Edizioni, 2010, centrodi.it.
• Thomas Buchsteiner i Ingrid Mossinger (ed.). Anuszkiewicz Op Art, Ostfildern: Hatje Cantz Verlag / Hatje Cantz Publishers, 1997, ISBN 978-3-7757-0671-1, hatjecantz.de.
• Getulio Alviani, Margaret A. Miller, Giancarlo Pauletto. Richard Anuszkiewicz: Opere 1961-1987, Pordenone: Centro Culturale Casa A. Zanussi, 1988.
• Karl Lunde and Richard Anuszkiewicz. Anuszkiewicz. Nowy Jork: Harry N. Abrams Inc., 1977, ISBN 0-8109-0363-6.
• Neil K. Rector, Floyd Ratliff, Sanford Wurmfeld. Color Function Painting: The Art of Josef Albers, Julian Stanczak and Richard Anuszkiewicz. Winston-Salem: Wake Forest University Fine Arts Gallery, 1996.
• Marshall N. Price. "Anuszkiewicz, Richard", in: The Abstract Impulse: fifty years of abstraction at the National Academy, 1956-2006, Nowy Jork: National Academy Museum, 2007, str. 34.
• Jeanne Kolva. "Anuszkiewicz, Richard", in: Encyclopedia of New Jersey, Maxine N. Lurie and Marc Mappen (ed.), Rutgers University Press, 2004, str. 30.

Linki zewnętrzne

• Richardanuszkiewicz.com (ang.)
• Picassomio.com (ang.)
• Galeria prac Richarda Anuszkiewicza (ang.)