Richard Plüddemann

Richard Plüddemann

Data i miejsce urodzenia	30 września 1846 Gąski
Data i miejsce śmierci	1 lutego 1910 Wrocław
Miejsce spoczynku	Cmentarz parafii Zbawiciela we Wrocławiu
Zawód, zajęcie	architekt
Narodowość	pruska / niemiecka

Richard Adolf Odo Plüddemann (ur. 30 września 1846 w Gąskach [dawniej Funkenhagen na Pomorzu], zm. 1 lutego 1910 we Wrocławiu) – niemiecki architekt i projektant, przez 23 lata radca budowlany we Wrocławiu. Ceglane gmachy Plüddemanna do dziś stanowią nieodłączny element pejzażu miasta.

Życiorys

Richard Plüddemann urodził się w rodzinie ziemiańskiej, jako syn Sellmara Plüddemanna - pruskiego oficera, właściciela Gąsek. W 1857 rozpoczął naukę w berlińskim Friedrich-Wilhelms-Gymnasium, w 1866 zdał maturę, a po odbyciu służby wojskowej (walczył w wojnie prusko-austriackiej) w wieku 1868 rozpoczął naukę w Akademii Budowlanej Miasta Berlina (jego nauczycielami byli m.in. Friedrich Adler i Johann Eduard Jacobsthal). Ponownie wcielony do wojska w czasie wojny francusko-pruskiej walczył w 1870 w bitwie pod Wissembourgiem. Po wojnie studia dokończył. W 1876 wygrał projektem cmentarza i kaplicy w Spandau doroczną nagrodę im. Schinkla^[1]. W 1878 roku objął stanowisko urzędnicze w randze rządowego mistrza budowlanego (Regierungsbaumeister) w Ministerstwie Robót Publicznych w Berlinie, później został przeniesiony do rządowych urzędów budownictwa (Staatliches Hochbauamt) we Flensburgu, Wrocławiu^[2] i w Poczdamie.

2 lipca 1885 Plüddemann został przez radę miejską Wrocławia wybrany na stanowisko miejskiego radcy budowlanego do spraw architektury/budownictwa naziemnego (Stadtbaurat in der Hochbauverwaltung) po tym, jak nieoczekiwanie pokonał trzech związanych z wrocławską administracją budowlaną kontrkandydatów, w tym swojego poprzednika, Johanna Roberta Mendego. 1 września 1885 został zaprzysiężony na dwunastoletnią kadencję. 18 stycznia 1897 wybrano go na drugą kadencję. W 1903 otrzymał tytuł honorowy tajnego radcy budownictwa (Geheimer Baurat). Był głównym architektem lub współprojektantem wielu budynków mieszkalnych i użyteczności publicznej we Wrocławiu - w tym przeszło trzydziestu szkół, dwóch hal targowych, kilku mostów, łaźni, sierocińców, rogatek celnych, straży pożarnych oraz budynków portu odrzańskiego. Szczególnie istotny wpływ jego koncepcji zaznaczył się w obiektach wybudowanych we Wrocławiu po 1894. Współpracował najczęściej z budowniczym rady Karlem Klimmem, a także z Gustavem Oelsnerem, Heinrichem Küsterem, Hermannem Froböse, Charlotem Cabanisem i Juliusem Nathansohnem. Do najbardziej znanych jego projektów należał most Grunwaldzki zbudowany w latach 1908-1910, jego autorstwa była także cała ówczesna koncepcja urbanistyczna osi dzisiejszego placu Grunwaldzkiego. Jego wizytówką w projektach były malownicze, neogotyckie elementy architektury: rozbudowane i urozmaicone zwieńczenia budowli z dużą ilości szczytów, lukarn, wież z ostrosłupowymi hełmami, wysokie dachy, barwne dekoracje z glazurowej ceramiki. Rzuty projektowanych przez Plüddemanna budynków szkolnych czy gmachów urzędów były zasadniczo racjonalne i odpowiadające ówczesnym wymaganiom funkcjonalno-programowym. Plüddemann uważał jednak, że należy osłabić powstającą siłą rzeczy monotonię elewacji i nadawał projektowanym budynkom historyczno-romantyczny kostium, od około 1900 z elementami secesji. Pod względem technicznym nie unikał rozwiązań postępowych, np. stosowania żelbetu.

Richard Plüddemann zasiadał wielokrotnie w sądach konkursowych, a w latach 1894-1908 w Komisji Badania i Ochrony Zabytków Prowincji Śląskiej. Był także inicjatorem niektórych przedsięwzięć w mieście, m.in. był udziałowcem Towarzystwa Akcyjnego Łaźnie Miejskie, założonego w celu zdobycia funduszy na wybudowanie łaźni publicznych, w tym Łaźni Miejskiej przy ul. Teatralnej.

W 1909 upływała druga kadencja Plüddemanna, jednak ze względu na wiek i słabe zdrowie zrezygnował z ubiegania się o kolejną. Po tym, jak w grudniu 1908 rada miejska znalazła dla niego następcę, przeszedł 2 stycznia 1909 na emeryturę. Z tej okazji uhonorowano go pruskim Orderem Korony III klasy^[3] oraz tytułem nestora miasta (Stadtältester)^[4]. W grudniu tegoż roku odwiedził rodzinę w Berlinie, lecz w trakcie uciążliwego powrotu nabawił się ciężkiej choroby i wkrótce zmarł, nie doczekawszy ukończenia swojego bodajże najbardziej znanego dzieła, mostu Grunwaldzkiego.

Plüddemann mieszkał przy Kaiser-Wilhelm-Straße (ob. ul. Powstańców Śląskich) w nieistniejącym już domu pod numerem 58, a później przeniósł się na Tiergartenstraße (ob. ul. M. Curie-Skłodowskiej). Jego córką była malarka i rzeźbiarka Ina Hoßfeld (ur. 1881 we Flensburgu, zm. 1943 w Monachium)^[5], żona późniejszego (w latach 1918–1930) miejskiego radcy budowlanego w Naumburgu Friedricha Hoßfelda (ur. 1879, zm. 1972 w Stuttgarcie), który z kolei był synem architekta Oskara Hoßfelda^[6].

Główne dzieła

R. Plüddemann: Miejska Kasa Oszczędności

(c) Julo, CC-BY-SA-3.0

R. Plüddemann: Szkoła podstawowa przy ul. Glinianej

R. Plüddemann:Hala Targowa przy ul. Piaskowej

Autograf Plüddemanna z datą 1890 zdobiący jeden ze szczytów gmachu banku przy ul. Gepperta

• gmach sądu krajowego we Flensburgu, 1879–1882

wszystkie następujące we Wrocławiu

• odbudowa spalonej wieży Katedry pw. św. Marii Magdaleny (1890-1892, razem z K. Lüdecke)
• budynek Łaźni Miejskiej przy ul. Księcia Witolda (1894, niezachowana, na jej miejscu powstaje obecnie marina)
• budynek Miejskiej kasy Oszczędności i Biblioteki Miejskiej przy ul. K. Szajnochy (1887-1891)
• budynki szpitala Wszystkich Świętych (do 2007 Szpital Wojewódzki, obecnie w likwidacji) przy pl. Jana Pawła II (1901, częściowo przebudowa starszych budynków)
• budynek Szkoły Rzemiosł Budowlanych (obecnie Wydział Architektury Politechniki Wrocławskiej) przy ulicy B. Prusa (projekt z 1899-1901; budowa w 1903-1904 razem z K. Klimmem)
• budynki szpitalne przy ul. Rydygiera (1890-1891; razem z K. Klimmem)
• budynek Śląskiego Akcyjnego Banku Ziemskiego, obecnie oddział PKO BP przy ul. Gepperta 4 (1889-1891)
• budynek obecnego IX LO przy P. Skargi (1891-1893; razem z K. Klimmem)
• Most Zwierzyniecki (1895-1897; razem z K. Klimmem)
• budynki Portu Miejskiego (1897; razem z K. Klimmem)
• Hala Targowa przy ul. Piaskowej (1906-1908, istniejąca i działająca do dziś; z Heinrichem Küsterem)
• Hala Targowa przy ul. Kolejowej (1906-1908, uszkodzona w 1945 i wyburzona w 1973; z Heinrichem Küsterem; zachowany budynek frontowy z Juliusem Nathansohnem)
• projekt architektoniczny mostu Grunwaldzkiego we Wrocławiu (zbudowano 1908-1910) opierał się na projekcie studialnym R. Plüddemanna z 1902. Uroczyste otwarcie mostu 1910 r.
• budynek obecnego XVII Liceum Ogólnokształcącego przy ul. Tęczowej
• budynek obecnego Liceum Ogólnokształcącego Nr VII przy ul. Kruczej
• budynek szkoły przy ulicy Jemiołowej 57 przy ulicy Jemiołowej 57
• budynek obecnego Gimnazjum nr 13 przy ul. Reja
• rozbudowa budynku obecnego Gimnazjum nr 17 przy ul. Ślężnej o salę gimnastyczną (1890) i trakt północno-zachodni (1895; razem z H. Frobösem i K. Klimmem; pozostałe skrzydła wcześniejsze, projektu Johanna Roberta Mendego)
• budynek obecnej Szkoły Podstawowej nr 58 przy ul. Składowej (1895/1897)
• Szpital MSWiA na pl. Powstańców Wielkopolskich

Bibliografia

• R. Plüddemann †. „Zentralblatt der Bauverwaltung”. XXX (12), s. 77, 1910-02-09. [dostęp 2013-01-24]. (niem.). 
• Tote. Geheimer Baurat Rich. Plüddemann in Breslau. „Deutsche Bauzeitung”. XLIV (13), s. 88, 1910-02-12. [dostęp 2013-01-24]. (niem.). 
• Iwona Bińkowska, Marzena Smolak, Nieznany portret miasta: fotografie Wrocławia z 2. połowy XIX i początku XX w., Muzeum Historyczne we Wrocławiu, Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu, Wrocław, 1997, ISBN 83-86642-56-4
• Agnieszka Gryglewska, Architektura Wrocławia XIX-XX wieku w twórczości Richarda Plüddemanna, Oficyna Wydawnicza PWr, Wrocław 1999, ISBN 83-7085-386-2
• Agnieszka Gryglewska, Wrocławskie hale targowe. 1908-2008, Muzeum Architektury we Wrocławiu, Wrocław 2008, ISBN 978-83-89262-49-3

Linki zewnętrzne

• Realizacje Richarda Plüddemanna we Wrocławiu (galeria)

Przypisy