Riek Machar

Riek Machar

Riek Machar (2012)
Data i miejsce urodzenia	1952 Al-Leiri
Pierwszy Wiceprezydent Sudanu Południowego
Okres	od 21 lutego 2020
Przynależność polityczna	Ludowy Ruch Wyzwolenia Sudanu
Poprzednik	Taban Deng Gai
Pierwszy Wiceprezydent Sudanu Południowego
Okres	od 26 kwietnia 2016 do 23 lipca 2016
Przynależność polityczna	Ludowy Ruch Wyzwolenia Sudanu
Poprzednik	urząd utworzony
Następca	Taban Deng Gai
Wiceprezydent Sudanu Południowego
Okres	od 9 lipca 2011 do 23 lipca 2013
Przynależność polityczna	Ludowy Ruch Wyzwolenia Sudanu
Poprzednik	urząd utworzony
Następca	James Wani Igga

Riek Machar (ur. w 1952 w Al-Leiri) – sudański polityk i bojownik, wiceprezydent Sudanu Południowego w latach 2011–2013, pierwszy wiceprezydent w 2016 i ponownie od 2020^[1].

Działalność polityczna

Riek Machar pochodzi z ludu Nuerów. Z wykształcenia inżynier, ukończył studia na Uniwersytecie w Chartumie oraz zdobył tytuł doktora na University of London. W latach 80. przystąpił do szeregów Ludowej Armii Wyzwolenia Sudanu (SPLA), walczącej z północą o niepodległość Sudanu Południowego. W strukturach dowódczych zajmował drugą pozycję, zaraz za Johnem Garangiem^[2].

W 1991 wszedł w konflikt o przywództwo z pochodzącym z plemienia Dinków Garangiem i wystąpił z SPLA. Wraz z grupą dysydentów utworzył własną formację zbrojną, SPLA-United Faction. Z czasem formacja zmieniła nazwę na Ruch Niepodległości Sudanu Południowego (Southern Sudan Independent Movement, SSIM). Na jej czele walczył z wojskami rządowymi, lecz także w bratobójczych starciach z siłami SPLA^[2].

W 1997 podpisał w imieniu SSIM separatystyczne porozumienie w Chartumie z rządem Omara al-Baszira (Khartoum Peace Agreement). Na jego mocy południowa część Sudanu uzyskała ograniczoną autonomię. Jej samorządność miała być realizowana w ramach powołanej w tym celu Południowej Rady Koordynacyjnej (Southern Coordinating Council), na czele której stanął Machar i która składa się głównie z jego sprzymierzeńców. Ruch Niepodległości Sudanu Południowego przekształcił się natomiast w Siły Obrony Sudanu Południowego (South Sudan Defense Forces, SSDF). Wojska rządowe w tym czasie w dalszym ciągu prowadziły walki z pozostałymi siłami rebeliantów, w tym z SPLA^[2].

Współpraca Machara z rządem Sudanu nie układa się jednak dobrze. Obie strony oskarżały się nawzajem o łamanie warunków porozumienia. W 1999 doszło do pierwszych starć pomiędzy siłami rządowymi a SSDF, co skutkowało ich zbliżeniem z SPLA oraz współpracą w zakresie pozyskiwania broni^[2][3]. Ostatecznie w styczniu 2002 Machar połączył kierowane SSDF z SPLA i powrócił w jej szeregi^[4].

11 sierpnia 2005, po objęciu przez Salvę Kiira Mayardita stanowiska Prezydenta Autonomicznego Regionu Sudanu Południowego z powodu śmierci Johna Garanga, zajął urząd wiceprezydenta Autonomicznego Regionu Sudanu Południowego^[2]. W wyborach powszechnych w kwietniu 2010 był kandydatem na urząd wiceprezydenta u boku Salvy Kiira Mayardita. Po jego zwycięstwie, 11 czerwca 2010 oficjalnie objął wiceprezydenturę na kolejną kadencję^[5].

Po ogłoszeniu niepodległości przez Sudan Południowy 9 lipca 2011, prezydent Kiir mianował go na stanowisko wiceprezydenta kraju^[6]. Machar wywodzący się z plemienia Nuerów, krytykował styl władzy prezentowany przez Kiira, pochodzącego z wrogiego plemienia Dinków. Zarzucił prezydentowi dyktatorskie skłonności, niegospodarność, a także zawłaszczenie państwa przez Dinków. Ogłosił chęć wystartowania w wyborach prezydenckich w 2015^[7].

Aby pozbyć się politycznego konkurenta, prezydent Kiir, 23 lipca 2013 pozbawił Machara stanowiska. Wieczorem 15 grudnia 2013 w Dżubie doszło do nieudanego puczu wojskowego. Według rządzących za wydarzeniami w stolicy, w której doszło do strzelaniny między frakcjami Dinków i Nuerów wchodzących w skład Sił Zbrojnych Sudanu Południowego stał Riek Machar, który zaprzeczył, by chciał dokonać przewrotu. Próba zamachu stanu przerodziła się w otwarty konflikt między Dinkami i Nuerami w kraju^[7].

26 kwietnia 2016 prezydent Salva Kiir Mayardit powołał go na stanowisko pierwszego wiceprezydenta, sprawował ten urząd do 23 lipca 2016, kiedy zastąpił go Taban Deng Gai^[8].

Życie prywatne

W czerwcu 1991 poślubił Emmę McCune, brytyjską dziennikarkę i działaczkę społeczną, przybyłą do Sudanu pod koniec lat 80. do pracy w organizacji humanitarnej Street Kids International, zajmującej się edukacją dzieci. W chwili zawarcia małżeństwa był już żonaty i miał dwoje dzieci. Para zamieszkała w obozie wojskowym. Dwa miesiące po ślubie Machar wystąpił z szeregów SPLA, co znacznie pogorszyło warunki bytowe małżeństwa. Żona z powodów bezpieczeństwa poruszała się w towarzystwie strażników. Pozbawiona szerszego kontaktu ze światem zewnętrznym została pozbawiona członkostwa w Street Kids International w listopadzie 1991. Przez dwa lata towarzyszyła mężowi w czasie walk^[9].

Dopiero w 1993, kiedy w czasie starcia z siłami SPLA znalazła się na linii ognia oraz zaszła w ciążę, zdecydowała się na wyjazd do Kenii. Jednak niedługo potem zginęła w wypadku samochodowym z minibusem w Nairobi w wieku 29 lat. Na podstawie jej biografii w 2002 ukazała się książka Emma's War autorstwa amerykańskiej dziennikarki Deborah Scroggins^[9][10].

Przypisy