Ringstand 58c

Tobruk w Muzeum Powstania Warszawskiego

(c) Koenighondo, CC-BY-SA-3.0

Regelbau 58c w Panzerwerk 717 na MRU

Przekroje przykładowego schronu

Odkopany schron

Ringstand 58c (Ringstand Bauform 58c, Tobruk, Regelbau 58c) – niemiecki typ małego schronu bojowego wykonanego z żelbetu, przystosowanego do prowadzenia ognia okrężnego. Konstrukcja schronu oparta była na projekcie włoskiego schronu wykorzystywanego podczas walk o Tobruk w Afryce Północnej (zob. Bitwa o Tobruk), stąd potoczna nazwa. Schrony Ringstand 58c były powszechnie stosowane przez Niemców, pierwsze z nich zbudowano na Wale Atlantyckim w 1942 roku.

Historia i opis

Schron posiadał dwa przedziały: dolny, w którym znajdował się m.in. skład amunicji oraz górny, dostępny po kilku schodkach przedział bojowy, z otworem w stropie. Schron wkopany był w ziemię i ponad jej poziom wystawał jedynie strop przedziału bojowego z otworem do prowadzenia ognia. Wejście prowadziło przez boczny otwór w ścianie dolnego przedziału schronu, poprzez wykop. Załoga była zwykle dwuosobowa. Zaletą schronu były małe rozmiary, znacznie utrudniające jego wykrycie i zniszczenie. Także niskie koszty budowy i prosta konstrukcja w porównaniu do tradycyjnych schronów sprzyjały powszechnemu ich stosowaniu jako elementów fortyfikacji polowych i uzupełnienie fortyfikacji stałych (Wał Atlantycki, Wał Pomorski, MRU i inne).

Najczęstszym uzbrojeniem schronu był ukm: MG 34 lub MG 42. Strzelano wystawiając broń na dwójnogu na zewnątrz schronu. W niektórych przypadkach karabin umieszczano na zainstalowanej w górnym otworze stalowej obrotnicy, co pozwalało prowadzić pewny ogień praktycznie we wszystkich kierunkach. Strzelec w postawie bojowej stał na stopniach (podnóżkach) wmontowanych w ściany przedziału bojowego^[1]. W przypadku zagrożenia chował się we wnętrzu schronu.

Typowa konstrukcja o ścianach grubości 40 cm była często modyfikowana – montowano na niej stanowiska dla moździerzy a nawet wieże czołgowe. Spotyka się także odmiany forteczne o wzmocnionych ścianach.

W Polsce schrony te można spotkać m.in. w Warszawie, Pile, Wrocławiu, Toruniu, Wymysłowie koło Cierpic, Płocku, Lubrańcu, Sieradzu, Międzyrzeckim Rejonie Umocnionym, Wale Pomorskim, Chełmnie, na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej (od Podlesic po Ryczów^[1]), w okolicach Bochni i Grudziądzu.

Dane techniczne

• załoga: 1 lub 2 żołnierzy
• uzbrojenie: 1 km lub inne w zależności od wariantu
• grubość ścian: 40 cm lub 60 do 80 w odmianie fortecznej
• ilość betonu: 11 m³

Tobruki w Warszawie

Tobruki w Warszawie zostały wybudowane pod koniec 1944 i od początku stały się elementem umocnień Twierdzy Warszawa. Łańcuch takich umocnień otaczał praktycznie całe centrum miasta, dodatkowo schronami tymi zabezpieczano ważne obiekty w mieście. Z ogólnej liczby ok. 60^[2] zachowane jest do dziś w różnym stanie ponad 30 sztuk – głównie na Woli i Żoliborzu, z czego większość przy torach kolei obwodowej. Specyfika warszawskich schronów polega także na tym, że występują one w wersji fortecznej, o grubszych ścianach w przedziale bojowym o grubości do 80 cm, pozostałe po 60 cm. Występują tu też unikatowe ringstandy z nadbudówką zapewniające dodatkową osłonę strzelcowi od góry oraz z trzech stron, ale ograniczającą pole ostrzału (rejon Filtrów czy Dworca Zachodniego).

• Schron u zbiegu ulic Nowowiejskiej i al. Niepodległości^[3]
• Jeden z warszawskich tobruków znajduje się obecnie w Muzeum Powstania Warszawskiego. Został tam przewieziony po demontażu z miejsca budowy parkingu u zbiegu ulic Mokotowskiej, Pięknej i Kruczej^[3].
• W 2011 roku podczas modernizacji torowiska tramwajowego schron tego typu odkryto w północno-zachodniej części placu Zbawiciela. Pomimo planów jego przeniesienia, ze względu na koszt i czas potrzebny na taka operację, schron został pozostawiony na dotychczasowym miejscu^[4].

W 2015, w związku z remontem linii obwodowej, PKP uzyskała zgodę na rozbiórkę pięciu tobruków znajdujących się pomiędzy stacjami Warszawa Gdańska i Warszawa Zachodnia^[5].

Galeria

Przypisy

Bibliografia

• Miliszkiewicz J.W., Bojowe i okrężne, w „Spotkania z zabytkami” nr 4/1995.
• Miniewicz J., Obiekty żelbetowe niemieckiej fortyfikacji polowej w latach 1938-1945, w: Konserwatorska Teka Zamojska, Zamość 1988.
• Sobczak P., Festung Warschau według koncepcji dowództwa niemieckiego jesienią 1944 r., w: „Studia i materiały do historii wojskowości” tom XII cz. 1, Warszawa 1966.
• Śreniawa-Szypiowski R., Barykady Powstania Warszawskiego 1944, Warszawa 1993.
• Urzykowski T., Okruchy twierdzy, w „Gazeta Stołeczna” 17 stycznia 2003.
• Olecki J., Wojenne tajemnice Warszawy i Mazowsza tom I, Warszawa 2007.
• Olecki J., Wojenne tajemnice Warszawy i Mazowsza tom II, Warszawa 2011.

Linki zewnętrzne

• Schrony bojowe typu Heinrich i Tobruk wchodzące w skład pozycji Piła
• Schrony bojowe typu Tobruk wchodzące w skład umocnień twierdzy Włocławek
• Zdjęcia schronów z czasów II wojny światowej, Wału Atlantyckiego i czasów zimnej wojny (ang.)