Rio de Janeiro

Rio de Janeiro
	(c) I, Felipe Menegaz, CC-BY-SA-3.0
Herb	Flaga
Państwo	Brazylia
Stan	Rio de Janeiro
Data założenia	1749
Burmistrz	Eduardo Paes
Powierzchnia	1260 km²
Wysokość	31 m n.p.m.
Populacja (2016); • liczba ludności; • gęstość	; 6 498 837; 5105 os./km²
Nr kierunkowy	+55 21
Kod pocztowy	20000-000
Tablice rejestracyjne	RJ
Podział miasta	33 regiony
	Położenie na mapie Rio de Janeiro Rio de Janeiro
	Położenie na mapie Brazylii Rio de Janeiro
	22°54′30″S 43°11′47″W/-22,908333 -43,196389
	Strona internetowa

(c) Rodrigo Pereira da S…, CC BY-SA 3.0

Centrum miasta, gmach Palácio Gustavo Capanema (ministerstwo edukacji i zdrowia) wybudowany zgodnie z ideą modernizmu nakazującą uniesienie budynku nad ziemią na słupach (fr. pilotis) aby nie zaburzał istniejącego krajobrazu bogatego w palmy oraz instalację dwóch ogrodów na dachach płaskich z widokiem na Atlantyk aby zrekompensować przestrzeń zajętą przez budynek na ziemi, 1936, arch. Lucio Costa, Oscar Niemeyer, Le Corbusier.

Rio de Janeiro (z port. Rzeka Styczniowa, wym. port. [ˈ ʁ i .u d (ʒ i ) ʒ ɐ ˈ n e j ɾ u ]) – drugie co do wielkości miasto Brazylii i do 1960 r. jej stolica, razem z przedmieściami liczy 12 milionów mieszkańców^[1]. Popularny kierunek turystyczny z plażami Copacabana i Ipanema, wzgórzami Corcovado i Głowa Cukru, stadionem Maracanã i obiektami olimpijskimi oraz corocznie obchodzonym karnawałem i muzyką bossa nova.

Rio de Janeiro jest miastem kontrastów: może zaliczać się do najnowocześniejszych metropolii, ale z drugiej strony znajdują się w nim fawele, w których występuje przestępczość narkotykowa, walki gangów i wysoki wskaźnik zabójstw. Sytuacja pogorszyła się na początku roku 2018, kiedy armia brazylijska przejęła władzę nad miastem.

Geografia

Rio de Janeiro jest stolicą stanu Rio de Janeiro. Leży w południowo-wschodniej części państwa w zatoce Guanabara nad Atlantykiem. Miasto położone jest między urwistymi wzgórzami Pão de Açúcar – „Głową Cukru”, która wznosi się na 396 m n.p.m. oraz Corcovado – „Garbatą Górą” ze statuą Chrystusa Zbawiciela. Rio de Janeiro to także wspaniałe, znane na całym świecie piaszczyste plaże Ipanema oraz Copacabana oraz^[2]. Do miasta należą wyspy Governador i Paquetá. Na jego terenie leżą też jeziora Tijuca, Marapendi, Jacarepaguá i Rodrigo de Freitas.

Strefy miasta^[3]

Centro (Śródmieście) – centrum miasta – znajduje tu się większość jego zabytków oraz część handlowa.
Zona Sul (Strefa południowa) – dzielnica chętnie odwiedzana przez turystów – słynąca z plaży Copacabana. Najbogatsza część miasta. Składa się w rzeczywistości z mniejszych dzielnic:
- Sao Conrado,
- Leblon,
- Ipanema,
- Arpoador,
- Copacabana,
- Leme,
- Gloria,
- Catete,
- Flamengo,
- Botafogo,
- Urca.
Zona Norte (Strefa północna) – w dzielnicy mieści się wiele atrakcji historycznych oraz Muzeum Narodowe (obiekt uległ zniszczeniu w nocy z 2 na 3 września 2018 w wyniku pożaru^[4]). Znajduje się tu również stadion Maracanã, na którym rozgrywano Mistrzostwa Świata w Piłce Nożnej w 1950 oraz 2014 i Igrzyska panamerykańskie w 2007. Mieści się tu też największe, międzynarodowe lotnisko w Rio de Janeiro.
West Zone (Strefa Zachodnia) – region najbardziej oddalony od centrum. Jest to dzielnica rolno-przemysłowa. Obejmuje ona:
- Barra da Tijuca,
- Jacarepaguá,
- Recreio dos Bandeirantes,
- Vargem Grande,
- Vargem Pequena,
- Realengo,
- Padre Miguel,
- Bangu,
- Campo Grande,
- Jardim Sulacap,
- Paciência,
- Santa Cruz.

Historia

Zatoka, nad którą leży Rio de Janeiro, została odkryta przez pierwszego Europejczyka na tych terenach, Portugalczyka Gaspara de Lemos 1 stycznia 1502. Nazwał ją „Styczniowa rzeka”, ponieważ sądził, że to ujście rzeki. Portugalczycy odkrywając miasto, założyli tutaj nie kolonie, a jedynie faktorie handlowe tak, aby nie przeszkadzać Indianom mieszkającym na tych terenach. W 1555 powstała tu osada francuskich Hugenotów. Zajęli oni całą zatokę, zakładając kolonię La France Antarctique, która z założenia miała być wolna od prześladowań. Portugalczycy, chcący skolonizować całą Brazylię, już w roku 1565, pod dowództwem Estácio de Sá rozpoczęli walki z Francuzami. Po wygranych walkach – w 1567 – zbudowali nad zatoką miasto, które na cześć patrona Świętego Sebastiana nazwali São Sebastião do Rio de Janeiro. Nazwę tę jednak szybko przemienili na poprzednią – Rio de Janeiro. W okresie początków osadnictwa portugalskiego ufortyfikowano wzgórza Urca i Morro do Castelo, a następnie rozbudowano obecną dzielnicę staromiejską z pałacem wicekrólów Brazylii, Izbą Deputowanych, katedrą i licznymi barokowymi kościołami^[5]. 12 września 1711 w czasie wojny o sukcesję hiszpańską, toczonej między Wielką Brytanią i Portugalią z jednej strony a Francją i Hiszpanią z drugiej, miasto zostało zdobyte przez eskadrę francuską (13 okrętów, 6 tys. ludzi, 700 dział), na czele której stał René Duguay-Trouin. W wyniku ataku zniszczone zostały portugalskie okręty stacjonujące w porcie. Po otrzymaniu wieści o nadciągającej odsieczy (portugalskiej od strony lądu i brytyjskiej od strony morza) i wymuszeniu od mieszkańców wysokiego okupu, Francuzi odpłynęli do Brestu wraz ze zdobytymi na miejscu statkami handlowymi. Od 1808 do 1821 roku faktyczna stolica Portugalii – rodzina królewska z Janem VI na czele schroniła się tutaj przed inwazją wojsk napoleońskich.

Pod koniec XVI w. miasto bardzo szybko się rozrastało, z jego portów wywożono cukier do Europy, a dzięki gorączce złota w sąsiednim Minas Gerais stało się centrum finansowym kraju oraz stolicą państwa. Mieszkała tutaj królewska rodzina, a następnie cesarz Brazylii. Do 1889 roku Rio było stolicą wolnego państwa oraz cesarstwa, a później Republiki Brazylii. W 1960 roku stolicę przeniesiono do Brasilii^[2]^[6].

Zabytki^[6]

Kościół i klasztor Benedyktynów – XVI w.
Klasztor Franciszkanów – XVII w.
Katedra – 1775
Kościół Nossa Senhora da Glória – 1771
Pałac królewski – XIX w.
Pałac Itamaraty – XIX w.
Pałac Guanabara – XIX w.
Escadaria Celaron – słynne, wielokolorowe schody w dzielnicy Lapa
Akwedukt Arcos da Carioca – 1750
Opera – 1909
Posąg Chrystusa Odkupiciela na wzgórzu Corcovado – 1931

Populacja

Wykres liczby ludności na podstawie danych zebranych przez Instituto Brasileiro de Geografia e Estatística (w tys.)

Gospodarka

W mieście znajdują się duże zakłady przemysłu odzieżowego, włókienniczego, drzewnego, skórzanego, maszynowego, elektrotechnicznego, chemicznego, spożywczego. Jeden z największych portów Ameryki Południowej i międzynarodowy port lotniczy oraz ważny węzeł kolejowy.

W 2017 roku Rio de Janeiro było 88 najczęściej odwiedzanym miastem na świecie z 2,3 milionem turystów w ciągu roku^[7].

Transport

Transport miejski w Rio de Janeiro

Transport lotniczy

Rio de Janeiro posiada 3 lotniska:

Aeroporto Internacional Tom Jobim-Galeão (GIG) – obsługuje loty krajowe i międzynarodowe. Lotnisko jest położone na wyspie Ilha do Governador, ok. 20 km od centrum.
Aeroporto Santos Dumont (SDU) – obsługuje tylko loty krajowe. Na jego obszarze znajdują się hangary dla helikopterów.
Aeroporto de Jacarepaguá (SBJR) – obsługuje głównie loty prywatne. Lotnisko jest położone w dzielnicy Barra da Tijuca.

Transport kolejowy

W centrum znajduje się dworzec kolejowy Central do Brasil. Obsługuje pociągi z okolic Rio. Z dworca można dostać się autobusem lub metrem w inne rejony miasta.

Metro

Metrô Rio powstało w 1979 r. i ma obecnie 2 linie:

Linia 1 (pomarańczowa) – łączy Zona Sul z Zona Norte,
Linia 2 (zielona) – łączy Zona Sul z Baixada.

W planach są 2 kolejne linie:

Linia 3 (niebieska) – będzie łączyła Rio de Janeiro z Niterói,
Linia 4 (szara) – będzie łączyła Ipanemę z Barra da Tijuca – planowane zakończenie: 2016 r.

Transport autobusowy

W Rio jest bardzo dużo linii autobusowych w ramach aż 47 firm przewozowych.

Szkolnictwo

W Rio de Janeiro istnieje obecnie ponad 80 uczelni uznanych przez Ministerstwo Edukacji^[8], w tym 4 uczelnie:

Universidade Federal do Rio de Janeiro (UFRJ)
Fundação Getúlio Vargas (FGV)
Instituto Militar de Engenharia (IME)
Universidade do Estado do Rio de Janeiro (UERJ)

Sport

W mieście znajduje się Maracanã – jeden z 12 stadionów, na których rozgrywane były Mistrzostwa Świata w Piłce Nożnej 2014 i gdzie odbył się ich finał. Został oddany do użytku w 1950 r. – również na mundial. Do tego czasu wykorzystywany był głównie do rozgrywania meczów piłkarskich pomiędzy największymi klubami Rio de Janeiro: Flamengo, Botafogo, Fluminense FC i Vasco, a także organizowano na nim koncerty i inne atrakcje.

W 2016 roku w Rio de Janeiro odbyły się XXXI Letnie Igrzyska Olimpijskie. Były to pierwsze igrzyska w Ameryce Południowej. Rozegrano 306 konkurencji w 28 dyscyplinach^[9].