Rita Levi-Montalcini
![]() Rita Levi-Montalcini (2009) | |
Data i miejsce urodzenia | 22 kwietnia 1909 |
---|---|
Data i miejsce śmierci | 30 grudnia 2012 |
Zawód, zajęcie | |
Alma Mater | |
Uczelnia | |
Odznaczenia | |
![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() |
Rita Levi-Montalcini (ur. 22 kwietnia 1909 w Turynie, zm. 30 grudnia 2012 w Rzymie[1]) – włoska lekarka, embriolog i neurolog, laureatka Nagrody Nobla w dziedzinie medycyny (1986).
Życiorys
W latach 1930–1936 studiowała medycynę na Uniwersytecie Turyńskim. Karierę akademicką, jako osobie pochodzenia żydowskiego, uniemożliwiły jej przyjęte przez faszystowskie władze przepisy prawa (Manifesto della razza). Utworzyła prowizoryczne i niejawne laboratorium we własnej sypialni, by kontynuować analizę wzrostu komórek nerwowych. Ponieważ nie mogła publikować artykułów we Włoszech, swoje prace wysyłała do redakcji czasopism naukowych w Szwajcarii i Belgii[2].
W 1947 wyjechała do USA na zaproszenie Washington University in St. Louis; w latach 1956–1977 była profesorem tej uczelni. Kierowała instytutem neurobiologii przy Consiglio Nazionale delle Ricerche w Rzymie. Została przyjęta w poczet m.in. Papieskiej Akademii Nauk.
Prowadziła badania dotyczące wzrostu komórek nerwowych. Później zajęła się wzrostem unerwienia czuciowego w zarodkach kury, którym przeszczepiono mysi nowotwór. Odkryła tzw. czynnik wzrostu nerwu (NGF), pobudzający wzrost komórek nerwowych. W 1986, za odkrycia o istotnym znaczeniu dla zrozumienia mechanizmów regulujących wzrost komórek i narządów zarówno zwierząt oraz ludzi, otrzymała Nagrodę Nobla (wspólnie ze Stanleyem Cohenem). W 1987 wyróżniona National Medal of Science[3].
Była autorką publikacji naukowych, m.in. In Praise of Imperfection (1988).
1 sierpnia 2001 prezydent Carlo Azeglio Ciampi w uznaniu zasług mianował ją dożywotnim senatorem. Rita Levi-Montalcini zasiadała w Senacie XIV, a następnie XV i XVI kadencji, w trakcie której zmarła[4].
Była siostrą Paoli Levi-Montalcini.
Odznaczenia
W 1987 została odznaczona Krzyżem Wielkim Orderu Zasługi Republiki Włoskiej[5]. W 2008 otrzymała francuską Legię Honorową V klasy[6].
Zobacz też
- (9722) Levi-Montalcini
Przypisy
- ↑ Rita Levi Montalcini è morta (wł.). giornalettismo.com, 2012-12-30. [dostęp 2013-06-02].
- ↑ Rachel Swaby: Upór i przekora. 52 kobiety, które odmieniły naukę i świat. Warszawa: Agora, 2017, s. 136–140. ISBN 978-83-268-2485-2.
- ↑ The President's National Medal of Science: Recipient Details (ang.). nsf.gov. [dostęp 2021-10-19].
- ↑ Rita Levi-Montalcini na stronie Senatu XVI kadencji (wł.). [dostęp 2013-06-02].
- ↑ Cavaliere di Gran Croce Ordine al Merito della Repubblica Italiana (wł.). quirinale.it, 1987-01-07. [dostęp 2013-06-02].
- ↑ Consegna della Croce di Grande Ufficiale della Legione d'onore all'On. Rita LEVI MONTALCINI (wł.). ambafrance-it.org. [dostęp 2011-02-15].
Bibliografia
- Nagrody Nobla. Beata Tarnowska (red.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001.
- Myriam Muhm. Vage Hoffnung für Parkinson-Kranke – Überlegungen der Medizin-Nobelpreisträgerin Rita Levi Montalcini. „Süddeutsche Zeitung”. Nr 293, 1986-12-22 (niem.). [dostęp 2011-02-15].
- Benedict Carey: Dr. Rita Levi-Montalcini, a Revolutionary in the Study of the Brain, Dies at 103 (ang.). nytimes.com, 2012-12-30. [dostęp 2012-12-30].
- Emily Langer: Rita Levi-Montalcini, Nobel Prize-winning neuroscientist, dies at 103 (ang.). articles.washingtonpost.com, 2012-12-30. [dostęp 2013-06-02].
- Anthony Tucker: Rita Levi-Montalcini obituary (ang.). guardian.co.uk, 2012-12-30. [dostęp 2013-06-02].
- Rita Levi-Montalcini (ang.). telegraph.co.uk, 2012-12-31. [dostęp 2013-06-02].
- Rita Levi-Montalcini (ang.). economist.com, 2013-01-05. [dostęp 2013-06-02].
- ISNI: 0000 0001 1030 4487
- VIAF: 85738872
- LCCN: n82055420
- GND: 119002396
- NDL: 00470402
- BnF: 121197974
- SUDOC: 035669772
- SBN: CFIV057574
- NKC: xx0067228
- BNE: XX1004359
- NTA: 073820601
- BIBSYS: 90075246
- CiNii: DA02372174
- Open Library: OL442013A
- PLWABN: 9811532855305606
- NUKAT: n02023492
- J9U: 987007493952205171
- CONOR: 74155107
- ΕΒΕ: 80822
- BLBNB: 000580893
- WorldCat: lccn-n82055420
Media użyte na tej stronie
Autor: Boroduntalk, Licencja: CC BY 4.0
Ribbon bar of the Philadelphia Liberty Medal. USA.
Autor: McOleo, Licencja: CC BY 3.0
Ribbon bar of the National Order of Scientific Merit - Grand Cross (Brazil)
Autor: Heralder (Crown by Miguillen), Licencja: CC BY-SA 3.0
Ribbon bar of the Order of Isabella the Catholic, Grand Cross
Alfred Nobel from public domain photo, in circle. (Photo taken 1896 or earlier).
nastrino della medaglia di Commendatore dell'ordine al merito della Repubblica Italiana
Ribbon of a Cordon Grand Cross of Merit of the Italian Republic
Ribbon bar of Medaglia d'oro ai benemeriti della Cultura e dell'Arte by Arturolorioli
Obverse of the United States National Medal of Science